Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

IO LIBER
litatum notitiam, quae operatione ipsa nobilior est; paedetribi-D
cam dici ob actum ipsum exercendi, vtpote ignobiliorem conten-
dit, haud aliter ac st dixisser alteram harum speculatiuam , ac arbi-
tram, Sciudicem; alteram pradicam esse, quae omnes interdum
vna gymnasticae appellatione a materia, circa quam uersantur,ut
pharmaceutica, suscepta uocarentur; sicuti speculatiua, & pradica
medicinae partes uno medicinae nomine saepenumeroappelian-
tur.scd quod uere,sicuti declarauimus, gymnastica talis esset gym-
nastaq.Sc paedotriba differrent, Aristotelisreftimonioquoq. copro
barelicet,qinprincipio quari Poliricorahoc scrip u reliquit: E’p
<unx,(rcLfc>rc&jt; uri nciru, pcooiov yivo uSptfcy ei?X iwip/ fyuoc crn TtX&ctsC
ovcrcjufg /mag oyi Sicapycrcis it Troot '{zct^ovyzvog cipucrTov,o/ov atcntnaig crcoucm
7T01CC T% WOlCp cruutirs&i, ig dp/g-ri (f 'TZtl' y-> TTifiUTCOTl VJ/j Kipyo oy~
yruX\6 oyrlw apiylw cvi%y>(J]ov 'xp/uossav') hoj{ rig uiacracn, yi E
Ixjo rrig yv/uvayiKrig . Zti S' iciv n cruri rrig Imh ju&jjAg '(Pki Jv/uer y urssi^icog,
/urrbXi^yiJiAC wtp) rluu ctyw/ttM, /un^ov bsiov th Sb^i/2ov, qccjrSyv~
uvuywSs ea ctpcurzJj ctovc; Ti vyrij tulutIu) rlwdiwau/y.i.ln cunctis artibus,
6c tcienti js,quae non circa par:e, scd circa genus aliqd perfcdte ex-
listunqvmus est considerare,quid cuiq. conueniat generiiceu exer-
citatio corporis qualis quali coueniat,& quae iit optima:(optime.n.
natura disposito,&: cui omnia suppedttarit, optimam conuenire ne-
ccssarium est)6e quae plurimis unaomnibus.Etenim hoc gymnasti-
cae est: Praeterea uero, si quis non exactum ilium cupiat habi- um,
&scientiamcirca certamina,nihilominuspaedotribae,&:gymna-
Itici est hac potentiam praeparare. Quibus verbis clare satis patet,
tum ab Aristotele gymnasticam nuncupariscientiam eofermepa-
<do, quo a Galeno: tum etiam gymnasticam a paedotriba distin- F
gui. At ne illos, equi vtramque sub uno gymnasticae nomine inteN
ligunt, definitio lateat, quae vtriusque uim simul explanet, ita di-
cere poterimus, Artem gymnasticam esse facultatem quadam om-
nium exercitationumfacultates contemplantem,eorumque uarie-
tatesopere ipsoedocentem, uel gratia bonae ualctudinis conser-
uandac.uel gratia optimi corporis habitus acquirendsatque tuen-
di. Dixi huius artis talem esse finem, nonsolum ut plenam atque
perfedam, quantum fieri potest, definitionem redderem, uerum
etiam ut hancscientiam ab alijs, quae similcm formam obtinent:
differentem ostenderem: Nam ludi omnes antiquorum,tam Grae-
corum, quam Romanorum, necnon etia tota athletica ipsa, atque
exercitationes gratia belli factae circa omnes fere exercitationes
uersan-