Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

§8 LIBER
citationes vsurpasse, neque ad valetudinem,ac agilitatem compa- D
randa,augendamue eas ceteris inferiores existimasse. atque ad hoc
id maxime facit quod Eusta chius ser/psit ad Xodyss. Herophilome
dico politam fuiise statuam ac prope eainter alia gymnasticae in-
strumeta et pilam. Admirari aut nemo debet, ii nos in superioribus
ludos inter athleticas exercitationes reposuimus,&: subinde mul-
tas quoq. bellicas,sncdicasq. exercitationesludosvocamus,vtnu-
perrime de pila diesu est a nobis: quonia & veteru, &: recentioru ta
Graecoru,q latinoru loquendi mos obtinuit,vt multas exercitatio-
nes 7rcafi(zs,& ludos vocarent,aut quod apueris q.7r*sAc Graece di
cuntur,vt pluri mulierent,aut qcs illi,q exercentur,non serio,sedio-
co agere videantur,iiue gratia sanitatisssiue alterius rei id efficiant,
ludi vero,quos athleticae esse nos dicimus, ita proprie uocabatur,
quoniam solatij,&voluptatissoiiusgratiain otijsfestiuisagebatur. E
De Pilae ludo fecundum Latinos. Cap. V\
O S T Q V A M pila ludendi Graecis usitata genera sa-
tis explanauimus,superest <$c ea quae a Latinis; &c in vsu
habita,& (criptis tradi tareperiuntur,explicare:vnde,in
quibus ambo conuenerint, in quibus diuerli fuerint,
perspicuum futurum spero. Quatuor igitur fuiise pilae genera etia
apud Latinos,quibusludebant,inuenio,follem,trigonalem, paga-
nicam ,&:harpastum, quae omniasub nomine Italicaesphaerae a
Coclio Aureliano medico complexa nonnulli credunt. Follis erat
pila magna ex aluta confecta, soloq. uento repleta, quae (i maior
erat,brachijs impellebatur, &c {impliciter pila interdum nuncupa- F
batur,ut apud Nonium ex Varrone,Purgatum scito,quoniam uide-
bis Romae in foro ante ianuas pueros pila expulllm ludere ;
apud Propertium lib.3.
Cum pila veloces sallit per brachia iaslus.
interdum quoq. pila velox, ut apud Horatium Sat.lib.2.Sat.2»
Seu pila velox
M olliter aujlerum{ludio sallente laborem,
Seu te dijeus agit»
Huiusmodietenimpilaeexercitationem licet uiderein Gordiani
tertij imp. Rom. nummis, quos hic depidfos adposuimus,6c ex qui-
bus comjcere licet,unumquemque lusorum propriam pilam ha-
builse,atque eum ludum in (aeriseris Pythijs apud Apolloniatas
adhibitum e(le,ut tum ex uocet n ^©1A tum expalma,atque sacri-
ftcatorijs ualis colligere non est difficile»