Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

Q V A R T V S. i27
A ta committi solent, & plerumque (utar Plinisverbis) Inserna capi- K. w.i.
talis euadit. cumque nos exercitationis to.tam- artem tradere profi-
teamur, iam quantum vnusquisq. exerceri debeat, monslrareco-
nabimur . Et ne singula explicantibus nimis diuagetur oratio, uni-
uersa quantitatis exercitationum tradatio ex his conslabit. Quis
esTe debeat exercitationis communis terminus: Quantum fortes,
quantum debiles, quantum senes, quantum uiri, quantum pueri,
exerceri debeant;quanmm hyeme,aeflate,uere,& autumno;quan-
tum temperate uiuentes3 quantum humi di, calidi, frigidi, &c sicci;
quantumualetudinarij; quantum non assueti. his etenim cognitis
nihil, quatenus ad praesens caput attinet, desiderare iurepoterit.
Sed antequam rem aggrediar, adnotandum duco, de corporibus
aegris non futurum sermonem; tum quia paucas exercitationes
B requirunt; tum quia secundum morborum uarietatesuariantur ex-
ercitationum species,atque mensurae;&: iccirco certa ratione defi-
niri nequeunt. Terminus igitur exercitationum communis ,quem
Galenus , Oribasius, Auicenna, 6c Aetius Hippocratem secuti do-
cuerunt , duplex esl, unus, quando scilicet uapor sudori aliquanti- s- de socis
fperpermixtussentitur, venaeintumescunt, atque anhelitusper-\^cacp'*j
mutaturrcum enimab exercitatione duo requirantur, membr<p->Ji.i.fen.i 3
rum robur, &: caloris audio, qui succos concoquat, croncodos nu- j-£c’ z,c‘*
triendis membris dislribuat, atque demum inutilia disliper, nisi 6.epia. 3a
exercitatio tanta sit, Sc ad simiiem terminum perueniat: neque con*s*
bene, neque perfedte illa omnia obtineri possunt, alter terminus
est, ut tamdiu exerceatur vnusquisque, quamdiu color floridus
eius faciei, Sc corpori ingeneratur; motusque acriter, aequabili-
C ter, Sc concinne edit; nec ullameffatu dignam lassitudinem per-,
cipit. quod si calor euanescere incipiat; vel corporis moles paullo
contradior videatur, vel laslitudo iam immineat: illico dcsislendu
esl; ne, si ulterius progrediatur, corpus plus iuslo gracilescat: boni
succi unacu malis cxhauriantur:&: tandem calor naturalis debilior
reddatur ; & ideo loco roboris acquirendi uires potius desinian-
tur. simiiiter ubi motuum alacritas, aequabilitas; uel concinnitas
remitti quippiam, collabiq. cernitur;utique slatim delinere opor, 1
tet; itidem si insudoreaccidat ulla qualitatis eius, quantitatisue
mutatio, quippe quem, copiohorem semper, &feruidiorem edi
par esl, prout motus vehementioresfiunt.cum igitur is aut minor,
uut frigidior redditur: tumscito corpus.exhauriri, re frige rari que,
Scticcari plus iuslo. & proinde corpori exercitando diligenter at-
tendere conuenit,ut, quando praedidorum lignorum aliquod apri
Gymnastica, Q^ 3 parere