Mercuriale, Girolamo; Coriolanus, Christophorus [Ill.]: Hieronymi Mercvrialis De Arte Gymnastica: Libri Sex, In Qvibvs Exercitationvm Omnivm Vetustarum genera, loca, modi, facultates, & quidquid denique ad corporis humani exercitationes pertinet, diligenter explicatur ; Opus non modo medicis, verum etiam omnibus antiquarum rerum cognoscendarum, & valetudinis conseruandae studiosis admodum vtile (Venetiis, 1601) [Cicognara, 1711-3]

S E X T v s;


A conflcere,succosutiles per vniuersum corpus distribuere,& super-
ssuitarem, tam per sudore, quam per secretam difflatione exinanire
intendunt. Ceterum nemo , uel mediocriter rei medicaeperitus,
ignorat,valetudinarijs,ac debilibus,quorum uiresleui de caussa dc
struuntur, exercitationem istam minime accommodari: tanto mi-
nus illis, quibus capita male affe&a sunt,autaliquopa<ftoimbecil~
lia. nam, &: qui dorso non admodum valent, quique renes calidos,
urinasq. acres habent, ex talibus motibussummopere oflendutur,
sicuti quoq. nocet cxercitatiohaec,vbipartcsinfericresinsiamma-
tionem , aut alium tumorem pati solent. Summatim poliunt, qui
sanitate fruuntur , ad eam tuendam, optimumq. habitum generan-
du pilamalleo sese exercere: qui vero aliquo pa<fto ab aegritudine
occupantur,omnino abstinere debent.illudq.semper memoria te-
B nere operaepretium est,quae de exercitationibus bona a nobis pro
mittuntur, uerareperiri, modo ea ratio temporis, loci, quantitatis,
modi, atque corporumseruetur,quam in 4.1ibronecdsariam esse
monstrauimus. alioqui si negligatur, mirum non sit, loco bonorum
inemendabilia mala succedere:quemadmodumlaepenumeroin
proposita exercitatione euenire certoscio,quae cum fere post pran
dium a plurimis agatur, nullo salubritatisloci, ac temporis habito
deledu, no su a culpa, sed exercentium incuria perniciosas asfestio-
nes,ac prauos habitus inducit, quo magis omnes admoneo,ut dili-
gentiam, a Maioribus nostris in exercedis corporibus obseruatam,
quantum conceditur,imitantes,melius valetudini, atque membro-
rum robori consulant, neque committant, ut proprijserroribus ,Sc
sanitatem simul deperdant, &c honorem, dicete Galeno nostro ma- de tue*
C gnum dedecus illis esse, qui a natura sanam corporis constitutione ua1,
sortiti eam ob exercitationum,ac re&e uiuendi negligentiam cor-
rumpunt,atque morbosam reddunt. Et quoniam hoc in capite duo
diximus, alterum quod pilamalleus,exercet dorsum,alterum,quod
illis euitandum est, quibus dorsum est imbecillum, sciendum erit,
Galenum voluilse, in senibus debiles partes numquam exerceri, in r. dc tue.
alijssemper debere.rarionem, qua indutus illud dixit, hanc fui (Te ual*caP*j»
existimo; quoniam debilitas senum emendari non potest, cum ex
uirtutis motricis defedu proficiscatur, aliorum uero reparabilis est.
unde, quando nos aliquas partes imbecillas minime exercendas
consulimus,femper de imbecillitate confirmata, ac inemendabili,
non autem de recenti,atque de curabili,dida nostra intelligi uolu-
mus:ne a Galeni placitis,quem omnes medici sequi tenentur,in hac
lententia recedere uideamur.
Gymnastica, V 3 pe