Modus: Prace z historii sztuki (6.2005)

barkowej i żebrami wyraźnie zarysowanymi pod skórą. Wysiłek czytelny jest
w napiętych mięśniach dwugłowych ramion, jednak o męce krzyżowej śmier-
ci świadczą przede wszystkim, wyrzeźbione z prawdziwą wirtuozerią, na-
brzmiałe żyły przedramion, dolnych części łydek i stóp. Bryła rzeźby ukształ-
towana została w miękki, malarski sposób; kontur ciała zarysowano z pomo-
cą linii o obłym przebiegu (delikatne, pełne elegancji wcięcie w pasie), a ar-
tysta unikał rozbijania zwartości form, starając się bardziej sugerować pewne
rozwiązania, niż epatować widza brutalnym realizmem. Szczególną uwagę
przykuwa głowa przechylona lekko na prawo, daleka od brutalizmu śmierci.
Twarz o dużej urodzie ma wyraz liryczny, pełen wewnętrznego spokoju, cho-
ciaż zamknięte oczy świadczą, że Zbawiciel wyrzekł już swoje ostatnie sło-
wa. Fryzura i zarost twarzy, które układają się w miękkie fale, wyrzeźbione
zostały w sposób sumaryczny za pomocą śmiałych pociągnięć dłuta. Na skro-
nie nałożona została, dziś mocno już zniszczona, korona złożona z kilku ga-
łęzi cierniowego krzewu, które splatając się tworzą szeroką ażurową obręcz,
rzucającą na twarz Chrystusa głębokie cienie. W niektórych miejscach koro-
ny rzeźbiarz zatknął cienkie, wydłużone ciernie wykonane z ostruganych koł-
ków, które jednak w większości przepadły. Pomimo że rzeźba przeznaczona
jest do zawieszenia na znacznej wysokości, artysta w precyzyjny sposób za-
znaczył wszystkie szczegóły anatomiczne, takie jak paliczki palców, paznok-
cie u dłoni i stóp czy też regularny, lekko wypukły pępek.

Spoglądając na wizerunek Ukrzyżowanego trudno oprzeć się wrażeniu, że
jego autor szczególne znaczenie kompozycyjne przypisał perizonium; sposób
uformowania tej tkaniny ma charakter wybitnie dynamiczny. Długi i wąski
pas materii został misternie przepleciony między udami Zbawiciela, a wsku-
tek naprężenia utworzyły się biegnące paralelnie, głęboko wydrążone fałdy.
Końce tkaniny zostały rozrzucone na boki i zakończone spiralnymi zawinię-
ciami o ekspresyjnie wykrojonych krawędziach. Zmięcie po prawej stronie
Chrystusa układa się koncentrycznie, a jego krawędź odwinięta na zewnątrz
kreśli w powietrzu kształt przypominający małżowinę.

Krucyfiks nie wzbudził jak dotąd większego zainteresowania history-
ków sztuki. Maria Dayczak-Damanasiewicz i Małgorzata Remhard-Chlanda
w Katalogu zabytków sztuki w Polsce uznały go za dzieło późnego gotyku,
datując - ze znakiem zapytania - na czasy około r. 15003. Podobną opinię wy-
raził niedawno Michał Rożek4. Prace restauracyjne, którym poddano figurę
jesienią i zimą roku 2004, dały okazję do weryfikacji dotychczasowych usta-
leń. Krzyż zdjęto z arkady, oddzielono od niego figurę Zbawiciela i oddano ją

3 Tamże, s. 15, fig. 222.

4 M. Rożek, Przewodnik po kościele św. Floriana w Krakowie. Kraków 2004. s. 24.

50