Modus: Prace z historii sztuki (6.2005)

MODUS

Prace z historii sztuki

VI (2005)

Marta Raczek

Polski symbolizm
- o dwóch zagadnieniach z dziedziny recepcji

WPROWADZENIE

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie dwóch zagadnień zwią-
zanych ze sposobem rozumienia symbolizmu w pismach polskich kryty-
ków sztuki z przełomu XIX i XX wieku2. Pierwszym jest wskazanie źródeł
inspiracji, z których czerpali artyści określani mianem symbolistów oraz ci
krytycy, którzy omawiali ich twórczość3. Drugim jest problem stylu odbio-

1 Artykuł przedstawia najważniejsze tezy i wnioski zawarte w pracy magisterskiej Obraz
symbolizmu w pismach polskich krytyków sztuki przełomu XIX i XX wieku napisanej pod kie-
runkiem dra hab. Marka Zgómiaka w Instytucie Historii Sztuki na Uniwersytecie Jagielloń-
skim w 2003 roku.

2 Należy pamiętać, że ówcześni krytycy sztuki wywodzili się przede wszystkim z szeregów
krytyki literackiej. Jak się okaże, miało to zasadnicze znaczenie zarówno dla źródeł inspiracji,
do których się odwoływali omawiając symbolizm, jak i dla stylu pisania o sztuce, jakim się po-
sługiwali w swoich tekstach.

3 Pytanie to wydaje się autorce niniejszej pracy o tyle ważne, że analizując teksty krytyczne
z przełomu wieków, nie napotyka się prób wyróżniania rozmaitych odmian symbolizmu w sztu-
ce polskiej. Znamienny jest tu fakt, że artykuły, które w tytule mają słowo symbolizm, odnoszą
się wyłącznie do teorii francuskich. Takie przyporządkowanie nie odgiywa natomiast większej
roli. gdy symbolizm oznacza cechę charakterystyczną dla twórczości artystów różnych naro-
dowości. Próby rozgraniczenia pojawiają się także wówczas, gdy krytycy omawiają różnice
dzielące prerafaelityzm i symbolizm francuski, a więc we fragmentach o bardziej teoretycznym
charakterze. Zainspirowało to autorkę do wnikliwszego przyjrzenia się temu, jakie elementy
i źródła inspiracji złożyły się na termin symbolizm w pismach polskich krytyków sztuki.

61