Modus: Prace z historii sztuki (6.2005)

MODUS

Prace z historii sztuki

VI (2005)

Kamila Podniesińska

Edward Wittig a wolnomularstwo

Gdy noc ciemna zapada

i ciemność wszystko przysłoni

wtedy wychodzą masoni ...

I słychać kielni stuk

Ciche wiodą narady

jak poobsadzać posady.

(...) Cicho, tajemnie i skrycie

Rzecz cała jest prowadzona.

Kto zna jakiego masona?

Najwyżej domysły są1.

Tak przed laty zabawiali publiczność członkowie kabaretu Qui pro Quo:
ciemna noc, stuk kielni i nieomal wyczuwalny swąd piekieł, a gdzieś w tle
tajemnicza organizacja podstępnie zmierzająca do obalenia istniejącego po-
rządku społecznego. Czyż trzeba lepszego wprowadzenia dla oddania legen-
dy, jaka towarzyszyła ówczesnym - faktycznym i domniemanym - polskim
masonom? A niewątpliwie w Drugiej Rzeczypospolitej przypisano im wszel-
kie możliwe grzechy i przewinienia. Zwłaszcza kręgi klerykalne i nacjonali-
styczne, codzienna prasa - „Gazeta Warszawska", „Głos Prawdy" - z upodo-
baniem kreśliły obraz diabolicznego spisku, w którym mieli brać udział wła-
śnie owi anonimowi osobnicy w fartuszkach, te - jak to określała skrajna pra-
wica - „cholerne masony", ci „truciciele substancji narodu" i wszystkiego
co rdzennie polskie2. I choć paradoksalnie wśród członków masonerii znaj-

M. Hemar, J. Lechoń, J. Tuwim, Szopka polityczna, Warszawa 1930, s. 239.

L. Chajn, Polskie wolnomularstwo 1920-1938, Warszawa 1984, s. 7. Z obszernej litera-

135