DOI Artikel:
Organisty, Adam; Walczak, Marek: Krucyfiks w arkadzie tęczowej kościoła św. Floriana w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19071#0065
Dwa wizerunki Chrystusa na krzyżu, które wyszły z warsztatu Jerzego
Hankisa są niewątpliwym świadectwem inspiracji sztuką późnego gotyku
w krakowskim środowisku artystycznym ok. r. 1700. Cecha ta wyróżnia je na
tle klasycy żującego nurtu w polskiej rzeźbie barokowej, który cieszył się po-
pularnością w kręgu mecenatu kościelnego i na dworze królewskim w War-
szawie (np. Andreas Schluter)20. Problem wpływów sztuki gotyckiej na dzieła
artystów w Rzeczypospolitej doby baroku czeka na kompleksowe opracowa-
nie21. W nowożytnym Krakowie imię Wita Stwosza me było otoczone sławą
ani uznaniem, przeciwnie niż w siedemnastowiecznej Norymberdze. Krucy-
fiks Mariacki był znany i szanowany, jednak niejako arcydzieło późnogotyc-
kiego mistrza, ale jako rzeźba przy której działy się cuda i w związku z tym
była otoczona powszechnym kultem. Można więc, a nawet trzeba zadać pyta-
nie: czy Jerzy Hankis pracując nad swoimi krucyfiksami, starał się nawiązy-
szarami Rzeczypospolitej. Silnym centrum kulturowym odgrywającym szczególną rolą na po-
graniczu Małopolski i Wielkopolski był Śląsk, gdzie niderlandzka redakcja Chrystusa Ukrzy-
żowanego (najczęściej w typie Cristo vivó), dzięki scenom pasyjnym powstałym w lubiąskiej
pracowni Michaela Leopolda Willmanna, cieszyła się dużym wzięciem; por. np.: E. Kloss, Mi-
chael Willmann. Leben und Werke eines deutsclien Barockmalers, Breslau 1934, s. 136-137.
172, nr 189, il. 131. Jeszcze w późnym w. XVIII, w warsztatach rzeźbiarzy lwowskich powsta-
wały krucyfiksy, których kompozycja przypominała kształt litery „Y", por. np.: E. Smulikow-
ska, Rococo crucifbces ofthe Lvovian school. Problems of authorship, style and artistic topo-
graphy, w: Studien zur europdischen Barock- und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski. Poznań
1985 (= Seria Historii Sztuki, nr 15), s. 221-227, 229. il. 1-2, 4-11, 15.
20 M. Karpowicz. Sztuka oświeconego sarmatyzmu, Antykizacja i klasycyzacja w środowi-
sku warszawskim czasów Jana ///.Warszawa 1986, s. 57-58, il. 72; tenże, Sztuki polskiej drogi
dziwne. Bydgoszcz 1994, s. 80, il. VI.9; T. DaCosta Kaufmann. Court, Cloister and City. The
Art and Culture of Central Europę 1450-1800. London 1995. s. 286-288.
21 Zagadnienia nie wyczerpują z pewnością nieliczne artykuły poświęcone tej tematyce;
zob. przede wszystkim: J. Samek. Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej polowy w.
XVII, „Folia Historiae Artium" 5, 1968, s. 71-130; A.M. Olszewski, Parę uwag o tradycjach
gotyckich w rzeźbie małopolskiej okresu renesansu i baroku. „Biuletyn Historii Sztuki" 32,
1970, nr 2, s. 155-163; T. Chrzanowski. „Neogotyk około roku 1600" - próba interpretacji, w:
Sztuka około 1600. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin, listopad 1972,
Warszawa 1974, s. 75-112; A. Miłobędzki. Architektoniczna tradycja średniowieczna w kraj-
obrazie kulturowym PolskiXV—XVIII wieku. Sześć propozycji problemowych, w: Symbolae hi-
storiae artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, Warszawa 1986,
s. 369-379; T. Chrzanowski, Les traditions medievales dans l 'ort modernę polonais du XVle au
XVIIIe siecle: persistances et retours, w: Bretagne - Pologne. La tradition medievale aux temps
modernes. red. A. Karłowska-Kamzowa. J. Kowalski, Poznań 1995 (= Prace Komisji Historii
Sztuki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, t. 23), s. 101-109. Obecnie przygotowu-
jemy szersze opracowanie na ten temat, którego częścią jest referat Die Reflexe der Werke des
Veit Stoss in der polnischen Kunst des 17. und 18. Jahrhunderts, wygłoszony 20 kwietnia 2005
w Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie na konferencji zorganizowanej z okazji 70. rocz-
nicy urodzin prof. Marii Pótzl-Malikovej.
55
Hankisa są niewątpliwym świadectwem inspiracji sztuką późnego gotyku
w krakowskim środowisku artystycznym ok. r. 1700. Cecha ta wyróżnia je na
tle klasycy żującego nurtu w polskiej rzeźbie barokowej, który cieszył się po-
pularnością w kręgu mecenatu kościelnego i na dworze królewskim w War-
szawie (np. Andreas Schluter)20. Problem wpływów sztuki gotyckiej na dzieła
artystów w Rzeczypospolitej doby baroku czeka na kompleksowe opracowa-
nie21. W nowożytnym Krakowie imię Wita Stwosza me było otoczone sławą
ani uznaniem, przeciwnie niż w siedemnastowiecznej Norymberdze. Krucy-
fiks Mariacki był znany i szanowany, jednak niejako arcydzieło późnogotyc-
kiego mistrza, ale jako rzeźba przy której działy się cuda i w związku z tym
była otoczona powszechnym kultem. Można więc, a nawet trzeba zadać pyta-
nie: czy Jerzy Hankis pracując nad swoimi krucyfiksami, starał się nawiązy-
szarami Rzeczypospolitej. Silnym centrum kulturowym odgrywającym szczególną rolą na po-
graniczu Małopolski i Wielkopolski był Śląsk, gdzie niderlandzka redakcja Chrystusa Ukrzy-
żowanego (najczęściej w typie Cristo vivó), dzięki scenom pasyjnym powstałym w lubiąskiej
pracowni Michaela Leopolda Willmanna, cieszyła się dużym wzięciem; por. np.: E. Kloss, Mi-
chael Willmann. Leben und Werke eines deutsclien Barockmalers, Breslau 1934, s. 136-137.
172, nr 189, il. 131. Jeszcze w późnym w. XVIII, w warsztatach rzeźbiarzy lwowskich powsta-
wały krucyfiksy, których kompozycja przypominała kształt litery „Y", por. np.: E. Smulikow-
ska, Rococo crucifbces ofthe Lvovian school. Problems of authorship, style and artistic topo-
graphy, w: Studien zur europdischen Barock- und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski. Poznań
1985 (= Seria Historii Sztuki, nr 15), s. 221-227, 229. il. 1-2, 4-11, 15.
20 M. Karpowicz. Sztuka oświeconego sarmatyzmu, Antykizacja i klasycyzacja w środowi-
sku warszawskim czasów Jana ///.Warszawa 1986, s. 57-58, il. 72; tenże, Sztuki polskiej drogi
dziwne. Bydgoszcz 1994, s. 80, il. VI.9; T. DaCosta Kaufmann. Court, Cloister and City. The
Art and Culture of Central Europę 1450-1800. London 1995. s. 286-288.
21 Zagadnienia nie wyczerpują z pewnością nieliczne artykuły poświęcone tej tematyce;
zob. przede wszystkim: J. Samek. Nawrót do gotyku w sztuce Krakowa pierwszej polowy w.
XVII, „Folia Historiae Artium" 5, 1968, s. 71-130; A.M. Olszewski, Parę uwag o tradycjach
gotyckich w rzeźbie małopolskiej okresu renesansu i baroku. „Biuletyn Historii Sztuki" 32,
1970, nr 2, s. 155-163; T. Chrzanowski. „Neogotyk około roku 1600" - próba interpretacji, w:
Sztuka około 1600. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin, listopad 1972,
Warszawa 1974, s. 75-112; A. Miłobędzki. Architektoniczna tradycja średniowieczna w kraj-
obrazie kulturowym PolskiXV—XVIII wieku. Sześć propozycji problemowych, w: Symbolae hi-
storiae artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, Warszawa 1986,
s. 369-379; T. Chrzanowski, Les traditions medievales dans l 'ort modernę polonais du XVle au
XVIIIe siecle: persistances et retours, w: Bretagne - Pologne. La tradition medievale aux temps
modernes. red. A. Karłowska-Kamzowa. J. Kowalski, Poznań 1995 (= Prace Komisji Historii
Sztuki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, t. 23), s. 101-109. Obecnie przygotowu-
jemy szersze opracowanie na ten temat, którego częścią jest referat Die Reflexe der Werke des
Veit Stoss in der polnischen Kunst des 17. und 18. Jahrhunderts, wygłoszony 20 kwietnia 2005
w Słowackiej Akademii Nauk w Bratysławie na konferencji zorganizowanej z okazji 70. rocz-
nicy urodzin prof. Marii Pótzl-Malikovej.
55