DOI Artikel:
Podniesińska, Kamila: Edward Wittig a wolnomularstwo
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19071#0166
nej świadomości. Oryginalna i daleka od ustalonego stereotypu jest także
sama formuła stylistyczna: żadnych sztucznych póz, patetycznych gestów
czy też zawiłej, alegorycznej narracji, w miejsce obiegowych, konwencjonal-
nych rekwizytów - jedynie siła, moc i wewnętrzna energia. Inspiracją był tu
prawdopodobnie fragment Grobu Agamemnona, gdzie mowa o „Polsce na-
giej jak wielkie posągi bezwstydne, nie zawstydzonej niczem i nieśmiertel-
nej"37.
W ten sam, heroiczny system odniesień należy wpisać brązowy portret tra-
gicznie zmarłego prezydenta Gabriela Narutowicza (il. 5), a także marmuro-
we popiersie Józefa Piłsudskiego (il. 6)38. Zwłaszcza ten ostatni, komendant
Pierwszej Brygady, niezłomny, niepokonany wódz odrodzonego państwa,
stał się swoistym urzeczywistnieniem modernistycznych snów o potędze,
materializacją romantycznych marzeń o bohaterze, który całe życie walczył
,,o znaczenie tego co zowie się imponderabilia, jak honor, wola, męstwo, jak
siły wewnętrzne człowieka"39. Marzeń - dodajmy tutaj - formułowanych tak-
że w środowisku polskiej masonerii, w oczach której Piłsudski w pierwszych
latach II Rzeczypospolitej przedstawiał się jako idealny kandydat dla moral-
nego uzdrowienia państwa. „Któż, jak nie masoneria polska - pisał wielo-
letni mason Seidel - w latach 1925-1926 propagowała myśl, że dla Państwa
Polskiego koniecznością jest aby Marszałek Piłsudski został przywrócony do
czynnej i twórczej roli. Wszak było to głównym punktem lóż"40.
W podobnym duchu wypowiadał się także Stanisław Stempowski, który
kreśląc zarys historyczny XX w. polskiej masonerii, pisał m.in.: „Nie może
pozostać nie znanym kim jest w istocie swej (...) twórca niepodległej Polski,
umiłowany wódz żołnierstwa polskiego Józef Piłsudski. Zaliczyć należy go
do szeregu mężów najbardziej w Polsce zasłużonych w walce o ideały demo-
kracji - tak bliskie wolnomularstwu. Nie będziemy tu przywoływać faktów
znanych z jego życiorysu, nie będziemy podkreślać uroku bijącego z tej wiel-
kiej i szlachetnej postaci, którą polska demokracja otacza takim szacunkiem.
Imię Józefa Piłsudskiego przestało oznaczać osobę już, a stało się synonimem
określonego kierunku myśli narodowej i politycznej. Kto dąży wewnątrz kra-
37 Cyt. za Poezja polska od średniowiecza do współczesności. Antologia, wybór A. Rayca,
J. Polanicki, Warszawa 1977, s. 202.
38 W Królikarni jest też przechowywane popiersie Józefa Piłsudskiego wykonane przez ar-
tystę w 1918 r. (gips, 59x55><33 cm). Warto dodać, że pod koniec lat trzydziestych Wittig przy-
gotowywał także projekt na ogłoszony w 1936 r. konkurs na pomnik Marszałka, który miał sta-
nąć na warszawskich Polach Mokotowskich.
39 A. Garlicki, Józef Piłsudski. Życie i legenda, Warszawa 1993, s. 58.
40 w. Wyspiański, Jeszcze o wolnomularstwie polskim, „Zespół" 1938, nr 20, s. 3.
152
sama formuła stylistyczna: żadnych sztucznych póz, patetycznych gestów
czy też zawiłej, alegorycznej narracji, w miejsce obiegowych, konwencjonal-
nych rekwizytów - jedynie siła, moc i wewnętrzna energia. Inspiracją był tu
prawdopodobnie fragment Grobu Agamemnona, gdzie mowa o „Polsce na-
giej jak wielkie posągi bezwstydne, nie zawstydzonej niczem i nieśmiertel-
nej"37.
W ten sam, heroiczny system odniesień należy wpisać brązowy portret tra-
gicznie zmarłego prezydenta Gabriela Narutowicza (il. 5), a także marmuro-
we popiersie Józefa Piłsudskiego (il. 6)38. Zwłaszcza ten ostatni, komendant
Pierwszej Brygady, niezłomny, niepokonany wódz odrodzonego państwa,
stał się swoistym urzeczywistnieniem modernistycznych snów o potędze,
materializacją romantycznych marzeń o bohaterze, który całe życie walczył
,,o znaczenie tego co zowie się imponderabilia, jak honor, wola, męstwo, jak
siły wewnętrzne człowieka"39. Marzeń - dodajmy tutaj - formułowanych tak-
że w środowisku polskiej masonerii, w oczach której Piłsudski w pierwszych
latach II Rzeczypospolitej przedstawiał się jako idealny kandydat dla moral-
nego uzdrowienia państwa. „Któż, jak nie masoneria polska - pisał wielo-
letni mason Seidel - w latach 1925-1926 propagowała myśl, że dla Państwa
Polskiego koniecznością jest aby Marszałek Piłsudski został przywrócony do
czynnej i twórczej roli. Wszak było to głównym punktem lóż"40.
W podobnym duchu wypowiadał się także Stanisław Stempowski, który
kreśląc zarys historyczny XX w. polskiej masonerii, pisał m.in.: „Nie może
pozostać nie znanym kim jest w istocie swej (...) twórca niepodległej Polski,
umiłowany wódz żołnierstwa polskiego Józef Piłsudski. Zaliczyć należy go
do szeregu mężów najbardziej w Polsce zasłużonych w walce o ideały demo-
kracji - tak bliskie wolnomularstwu. Nie będziemy tu przywoływać faktów
znanych z jego życiorysu, nie będziemy podkreślać uroku bijącego z tej wiel-
kiej i szlachetnej postaci, którą polska demokracja otacza takim szacunkiem.
Imię Józefa Piłsudskiego przestało oznaczać osobę już, a stało się synonimem
określonego kierunku myśli narodowej i politycznej. Kto dąży wewnątrz kra-
37 Cyt. za Poezja polska od średniowiecza do współczesności. Antologia, wybór A. Rayca,
J. Polanicki, Warszawa 1977, s. 202.
38 W Królikarni jest też przechowywane popiersie Józefa Piłsudskiego wykonane przez ar-
tystę w 1918 r. (gips, 59x55><33 cm). Warto dodać, że pod koniec lat trzydziestych Wittig przy-
gotowywał także projekt na ogłoszony w 1936 r. konkurs na pomnik Marszałka, który miał sta-
nąć na warszawskich Polach Mokotowskich.
39 A. Garlicki, Józef Piłsudski. Życie i legenda, Warszawa 1993, s. 58.
40 w. Wyspiański, Jeszcze o wolnomularstwie polskim, „Zespół" 1938, nr 20, s. 3.
152