DOI Heft:
Recenzje i omówienia
DOI Artikel:Brzezina, Katarzyna; Walanus, Wojciech: Die Jagiellonen. Kunst und Kultur einer europäischen Dynastie an der Wende zur Neuzeit, red. Dietmar Popp, Robert Suckale
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19071#0216
lemana3, w którym omówiono model władcy
w polskiej myśli politycznej w połowie XVI
w., poddając analizie przede wszystkim tek-
sty Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stani-
sława Orzechowskiego.
Niektórym zagadnieniom ikonografii dy-
nastii jagiellońskiej poświęcił obszerny arty-
kuł Zenon Piech4. Skupił się on na dziełach,
ukazujących władcę w otoczeniu przedstawi-
cieli wszystkich stanów i herbów ziemskich.
Według autora zalążki tego tematu dostrzec
można w pieczęciach majestatycznych Wła-
dysława Jagiełły i Władysława Warneńczy-
ka, a niesione przez nie treści odzwierciedla-
ją się także w wawelskich nagrobkach Ja-
giełły i Kazimierza Jagiellończyka. W roz-
woju ikonografii władcy i państwa Piech
szczególne miejsce przyznaje drzeworytowi
ze „Statutów" Jana Łaskiego (1506), uważa-
jąc go za jej najpełniejszą realizację.
Adam Małkiewicz- na wybranych przy-
kładach interesująco scharakteryzował od-
mienne podejście do sztuki dwu ostatnich
Jagiellonów. Imię króla Zygmunta Starego
złączyło się w pierwszym rzędzie z budyn-
kami o charakterze monumentalnym (zamek
wawelski, kaplica grobowa przy katedrze
krakowskiej), w których element reprezenta-
cji oraz gloryfikacji odgiywał niepoślednią
rolę. Natomiast fascynacja sztuką Zygmunta
Augusta ujawniła się głównie poprzez pasję
zbierania różnorodnych dzieł, m.in. broni,
złotnictwa, tkanin czy ksiąg. Budowle zwią-
zane z jego fundacjami (Wilno, Niepołomi-
ce, Warszawa) nie zostały jeszcze w pełni
rozpoznane, tym niemniej już teraz można
zauważyć, że są one mniej okazałe, wzno-
szone bardziej z myślą o funkcjonalności
i wygodzie niż o reprezentacji.
Przemysław Mrozowski6 zajął się na-
świetleniem problematyki fundacji arty-
stycznych elity świeckiej i duchownej pod
panowaniem Jagiellonów na przełomie XV
i XVI w. W tym kontekście przywołał on ta-
kie postacie, jak kardynała Fryderyka Jagiel-
lończyka, arcybiskupów Jana Łaskiego, Jana
Lubrańskiego. Jana Konarskiego, marszałka
wielkiego koronnego Piotra Kmitę czy rody
Tarnowskich. Tęczyńskich i Szydłowiec-
kich. Z kolei celem Jarosława Jarzewicza
było zbadanie motywów, jakimi kierowali
się wówczas wielkopolscy fundatorzy po-
mników nagrobnych przy wyborze określo-
nych form sepulkralnych7. Na podstawie ana-
lizy fundacji biskupa Piotra Tomickiego autor
wykazał, że zasadniczą rolę odgrywała tu chęć
podniesienia prestiżu rodziny względnie pia-
stowanego urzędu, odzwierciedlająca się w do-
borze materiału (przynależny magnatom brąz
lub marmur, tradycyjnie zastrzeżony dla wład-
ców), typu i formuły ikonograficznej.
Tematyce kręgu mieszczańskiego swe
studium poświęcił Arnold Bartetzkys, pre-
zentując dekorację kilku ratuszy Rzeczypo-
spolitej (Kraków. Warszawa. Gdańsk, Toruń,
Poznań). Bardzo wyraźna różnica w zakresie
wybieranej ikonografii zaznaczyła się mię-
dzy ratuszami Krakowa i Warszawy, a ratu-
szami Gdańska i Torunia. Poznań znalazł się
natomiast niejako pomiędzy tymi ekstremami.
W Krakowie i Warszawie odwoływano się
przede wszystkim do protekcji władców, jako
gwarancji przywilejów i dobrobytu. W boga-
tej dekoracji ratuszy miast Pais Królewskich
3 W. Goleman, The Jagiellos and the Model of the King in Polish Political Thought during the Reign
ofSigismundAugust (1548 -1572), s. 27-34.
4 Z. Piech, Herrscher und Staat in den ikonographischen Quellen im Zeitalter der Jagiellonen.
s. 35-47.
5 A. Malkiewicz. Die Einstellung der letzten polnischen Jagiellonen zur Kunst. s. 49-58.
6 P. Mrozowski. L 'elitę dit pouvoir en tant queprotectrice de l 'art dans lespays des Jagellons au tour-
nant des XVe et XVIe siecles. s. 59-64.
7 J. Jarzewicz, Die Kunst der neuen Eliten in Grofipolen um die Wende des 15. und 16. Jahrhunderts.
Einige Beispiele, s. 65-72.
8 A. Bartetzky, Stadt und Kónigtum. Fruhneuzeitliche Rathausdekorationen in Polen ais politische
Zeugnisse, s. 73-84.
200
w polskiej myśli politycznej w połowie XVI
w., poddając analizie przede wszystkim tek-
sty Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Stani-
sława Orzechowskiego.
Niektórym zagadnieniom ikonografii dy-
nastii jagiellońskiej poświęcił obszerny arty-
kuł Zenon Piech4. Skupił się on na dziełach,
ukazujących władcę w otoczeniu przedstawi-
cieli wszystkich stanów i herbów ziemskich.
Według autora zalążki tego tematu dostrzec
można w pieczęciach majestatycznych Wła-
dysława Jagiełły i Władysława Warneńczy-
ka, a niesione przez nie treści odzwierciedla-
ją się także w wawelskich nagrobkach Ja-
giełły i Kazimierza Jagiellończyka. W roz-
woju ikonografii władcy i państwa Piech
szczególne miejsce przyznaje drzeworytowi
ze „Statutów" Jana Łaskiego (1506), uważa-
jąc go za jej najpełniejszą realizację.
Adam Małkiewicz- na wybranych przy-
kładach interesująco scharakteryzował od-
mienne podejście do sztuki dwu ostatnich
Jagiellonów. Imię króla Zygmunta Starego
złączyło się w pierwszym rzędzie z budyn-
kami o charakterze monumentalnym (zamek
wawelski, kaplica grobowa przy katedrze
krakowskiej), w których element reprezenta-
cji oraz gloryfikacji odgiywał niepoślednią
rolę. Natomiast fascynacja sztuką Zygmunta
Augusta ujawniła się głównie poprzez pasję
zbierania różnorodnych dzieł, m.in. broni,
złotnictwa, tkanin czy ksiąg. Budowle zwią-
zane z jego fundacjami (Wilno, Niepołomi-
ce, Warszawa) nie zostały jeszcze w pełni
rozpoznane, tym niemniej już teraz można
zauważyć, że są one mniej okazałe, wzno-
szone bardziej z myślą o funkcjonalności
i wygodzie niż o reprezentacji.
Przemysław Mrozowski6 zajął się na-
świetleniem problematyki fundacji arty-
stycznych elity świeckiej i duchownej pod
panowaniem Jagiellonów na przełomie XV
i XVI w. W tym kontekście przywołał on ta-
kie postacie, jak kardynała Fryderyka Jagiel-
lończyka, arcybiskupów Jana Łaskiego, Jana
Lubrańskiego. Jana Konarskiego, marszałka
wielkiego koronnego Piotra Kmitę czy rody
Tarnowskich. Tęczyńskich i Szydłowiec-
kich. Z kolei celem Jarosława Jarzewicza
było zbadanie motywów, jakimi kierowali
się wówczas wielkopolscy fundatorzy po-
mników nagrobnych przy wyborze określo-
nych form sepulkralnych7. Na podstawie ana-
lizy fundacji biskupa Piotra Tomickiego autor
wykazał, że zasadniczą rolę odgrywała tu chęć
podniesienia prestiżu rodziny względnie pia-
stowanego urzędu, odzwierciedlająca się w do-
borze materiału (przynależny magnatom brąz
lub marmur, tradycyjnie zastrzeżony dla wład-
ców), typu i formuły ikonograficznej.
Tematyce kręgu mieszczańskiego swe
studium poświęcił Arnold Bartetzkys, pre-
zentując dekorację kilku ratuszy Rzeczypo-
spolitej (Kraków. Warszawa. Gdańsk, Toruń,
Poznań). Bardzo wyraźna różnica w zakresie
wybieranej ikonografii zaznaczyła się mię-
dzy ratuszami Krakowa i Warszawy, a ratu-
szami Gdańska i Torunia. Poznań znalazł się
natomiast niejako pomiędzy tymi ekstremami.
W Krakowie i Warszawie odwoływano się
przede wszystkim do protekcji władców, jako
gwarancji przywilejów i dobrobytu. W boga-
tej dekoracji ratuszy miast Pais Królewskich
3 W. Goleman, The Jagiellos and the Model of the King in Polish Political Thought during the Reign
ofSigismundAugust (1548 -1572), s. 27-34.
4 Z. Piech, Herrscher und Staat in den ikonographischen Quellen im Zeitalter der Jagiellonen.
s. 35-47.
5 A. Malkiewicz. Die Einstellung der letzten polnischen Jagiellonen zur Kunst. s. 49-58.
6 P. Mrozowski. L 'elitę dit pouvoir en tant queprotectrice de l 'art dans lespays des Jagellons au tour-
nant des XVe et XVIe siecles. s. 59-64.
7 J. Jarzewicz, Die Kunst der neuen Eliten in Grofipolen um die Wende des 15. und 16. Jahrhunderts.
Einige Beispiele, s. 65-72.
8 A. Bartetzky, Stadt und Kónigtum. Fruhneuzeitliche Rathausdekorationen in Polen ais politische
Zeugnisse, s. 73-84.
200