Modus: Prace z historii sztuki (6.2005)

stowarzyszenia stał się pisarz i publicysta
Józef Albin Herbaczewski, jedna z najbarw-
niejszych postaci młodopolskiej bohemy.
Dołączyli do niego studenci krakowskiej
ASP: Adomas Varnas (Adam Warnas), Petras
Rimśa (Piotr Rymsza), Kazimieras Ulianskis
(Kazimierz Ułański), Adalbertas Staneika
(Wojciech Staniejko), Ignas Ślapelis (Ignacy
Szłapelis), poetka Sofia Kymantaite (Zofia
Kimunt), wówczas studentka UJ, przyszła
żona największego artysty litewskiego Mi-
kalojusa Konstantinasa Ćiurlionisa, historyk
Michał Romer, kompozytor Zygmas Skirga-
ila (Zygmunt Skirgaiła) i inni. Natomiast do
członków nadzwyczajnych należało czterech
profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego,
ogarniętych Mickiewiczowską ideą zjednocze-
nia dwóch narodów. Byli to językoznawcy Jan
Rozwadowski i Jan Łoś, botanik Edward Glin-
ka-Janczewski oraz Manan Zdziechowski, wy-
bitny historyk literatury, slawista i filozof kul-
tury. Trzej pierwsi znali język litewski.

Ważna dla rozwoju kultury i sztuki li-
tewskiej rola Krakowa - jako sui generis
litewskiego Piemontu - jest doceniana w hi-
storiografii litewskiej, natomiast prawie zu-
pełnie nie jest znana w naszym środowisku
naukowym (istnieją tylko badania wycin-
kowe dostępne specjalistom). Pomysł ta-
kiego rocznicowego spotkania trafiał zatem
w lukę i zyskał od razu dużą przychylność.
Honorowy patronat nad konferencją obję-
li rektor UJ, prof. Franciszek Ziejka i amba-
sador Republiki Litwy w Warszawie, Egidi-
jus Meilunas. Partnerami projektu byli na-
tomiast: Instytut Kultury, Filozofii i Sztuki
w Wilnie, Polska Akademia Umiejętności
(obrady odbywały się w Auli PAU przy ul.
Sławkowskiej 17), Instytut Polonistyki UJ,
Urząd Miasta Krakowa i Akademia Sztuk
Pięknych w Krakowie.

Zważywszy na to. ile osób i instytucji
po stronie polskiej i litewskiej zaangażowało
się bezinteresownie w realizację tego projektu,
możemy być pewni, że tworzy się nowa prze-
strzeń dialogu, tak potrzebna dla zniwelowania
zadawnionych stereotypów. Badacze litewscy
z radością przyjęli pomysł uczczenia w Krako-

wie stulecia „Ruty", nie ukrywając, że dopie-
ro teraz zaistniały warunki, aby bez uprzedzeń
badać wspólne dziedzictwo i znajdować po-
zytywne związki. Współorganizatorka konfe-
rencji ze strony litewskiej, dr Laima Laućkaite,
napisała wręcz w recenzji dla amerykańskiego
kwartalnika „Centropa", iż dzieje się coś - po-
zytywnie - paradoksalnego w badaniach nad
sztuką Europy Środkowej i Wschodniej. Jesz-
cze do niedawna było nie do pomyślenia, że
Litwini będą organizować u siebie stulecie wy-
stawy polskiego towarzystwa artystycznego,
natomiast Polacy stworzą okazję, by wspólnie
uczcić w dawnej stolicy jagiellońskiej jubile-
usz litewskiej „Ruty". Nie ulega wątpliwości,
że w ostatnich dekadach wyrosło nowe po-
kolenie badaczy, które upomina się o zrozu-
mienie naszej wspólnej przeszłości sine ira
et studio.

W dwudniowym spotkaniu wzięło udział
27 uczestników (referentów i moderatorów),
w tym 10 zagranicznych. Obrady otworzyli
rektor L'J. prof. Andrzej Chwalba i ambasa-
dor Litwy w Warszawie, Egidijus Meilunas.
Otwarcie odbyło się w obecności przedsta-
wicieli korpusu dyplomatycznego Republiki
Litwy i Republiki Słowacji. W roli modera-
torów wystąpili znakomici uczeni, uświet-
niając swoją obecnością program konferencji
(m.in. sekretarz generalny PAU. prof. Jerzy
Wyrozumski; konsul honorowy Republiki
Litwy w Krakowie, prof. Jan Widacki; czło-
nek PAU, prof. Maria Podraza-Kwiatkow-
ska). Wygłoszono 17 referatów, uporządko-
wanych w 5 sesjach tematycznych. Referen-
ci - historycy, historycy sztuki i historycy li-
teratury - reprezentowali środowiska nauko-
we Krakowa. Poznania, Wilna i Kowna.

Pierwsza sesja tematyczna poświęcona
była ogólnej charakterystyce Stowarzyszenia
Litewskiego Naukowo-Społecznego ,,Ruta "
w Krakowie. W referatach niżej podpisanej,
Vaivy Naruśiene i Mariana Zaczyńskiego za-
rysowano krakowski i litewski kontekst dzia-
łalności stowarzyszenia. Kolejne sesje przy-
bliżały sylwetki członków „Ruty", ich poplą-
tane życiorysy, ich trudne wybory, wynikają-
ce z wierności przyjętym ideałom. Wszyscy

238