Najważniejsze wątki dociekań naukowych Profesora zostały określone
już w pierwszej, może najdonioślejszej, monumentalnej pracy o genezie Pie-
ty średniowiecznej, pracy podówczas nowatorskiej, a zachowującej swą aktu-
alność do dziś, choć stosunkowo słabo znanej, bo opublikowanej jedynie po
polsku16.

W pracy tej przewija się wiele podstawowych problemów z zakresu zarów-
no metod badawczych historii sztuki, jak i ściśle odnoszących się do konkret-
nych dzieł sztuki, zasługujących na obszerne omówienie, jednak w tym arty-
kule poprzestaniemy na kwestiach dotyczących sztuki bizantyńskiej, nie tylko
bezpośrednio, lecz także z zakresu metod badawczych oraz inspirujących in-
terpretacji i sugestii. Przede wszystkim należy podkreślić, że Profesor dobit-
nie wyraził przekonanie o cywilizacyjnej wspólnocie sztuki bizantyńskiego
i łacińskiego średniowiecza, w porównaniach przywołując - po raz pierwszy
w polskiej literaturze przedmiotu - liczne dzieła bizantyńskie, tak literackie,
jak z dziedziny sztuk plastycznych. Powrócił do tej myśli w jednym z ostat-
nich swych artykułów, gdy rozważając możliwość nakreślenia całości dzie-
jów średniowiecznej sztuki zachodniej stwierdził, iż w kwestii tej „wiadomo
tylko, że podstawową rolę w powstaniu i rozwoju zachodniej sztuki średnio-
wiecznej odegrała sztuka antyczna: późnoantyczna i bizantyńska"17. Stwier-
dzenie to ujawnia naukowy związek Kalinowskiego z Aby Warburgiem, który
formy i przejawy kultury europejskiej wywodził z tradycji antycznej, a zara-
zem stawia polskiego uczonego w jednym szeregu z Erwinem Panofsky^n,
którego znał osobiście, o czym wspomina w przypisie do artykułu o tzw. me-
todzie ikonologicznejls. Z hamburskim uczonym łączyła też Profesora nie-

De coloribus, niekiedy przypisywanym Arystotelesowi lub jego uczniowi Teofrastowi. W uję-
ciu syntetycznym omawia tę problematykę M. Rzepińska, Historia koloru w dziejach malar-
stwa europejskiego, Kraków 1983, szczególnie s. 75-165, z powołaniami na szczegółową li-
teramrę przedmiotu: w odniesieniu do mozaiki bizantyńskiej zachowują aktualność ustalenia
O. Demusa, Byzantine Mosaic Decoration. Aspects oj'Monumental Art in Byzantium, London
1948; por. także E. Kitzinger, Mosaics, w: Encyclopedia of World Art, New York-Toronto-Lon-
don 1965, t. 10, szp. 326-327, 342-349.

16 L. Kalinowski, Geneza Piety średniowiecznej. ..Prace Komisji Historii Sztuki" 10. 1953.
s. 153-260.

17 Tenże, Badania nad sztuką średniowieczną zachodnią: źródła i opracowania, w: Sztuka
średniowiecznego Wschodu i Zachodu... (przyp. 6). s. 48.

18 Tenże, Ikonologia czy ikonografia? Termin ikonologia w badaniach nad sztuką Erwina
Panofsky'ego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki" 10,
1972, s. 5. W artykule tym Kalinowski, włączając się do dyskusji o tzw. metodzie ikonologicz-
nej Panofsky'ego, wyjaśnia wiele nieporozumień związanych z tym określeniem, przypomina-
jąc, że sam Panofsky w późniejszych pracach uznał je za niefortunne i postulował powrót do
określenia metoda ikonograficzna (s. 24-31). Ostatnio poruszył tę kwestię A. Małkiewicz, Pol-
ska historia sztuki wobec metody ikonologicznej, w: Magistro et Amico... (przyp. 1). s. 35-43.

10