DOI article:
Bury, Katarzyna: Nieznany obraz krakowskiego Mistrza Rodziny Marii
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19092#0086
prezentowany w niniejszym artykule, który został usunięty z kaplicy przed
wizytacją biskupią z roku 1662. Obraz mógł zostać przekazany do innego
kościoła w okolicach Pilicy albo - uznany za mało wartościowy, namalowany
w niemodnym już wtedy stylu - został potraktowany jako materiał do naprawy
szafy zakrystyjnej.
VI. FUNDATOR
Jeśli obraz rzeczywiście pochodzi z Pilicy, trzeba postawić kolejne pyta-
nie: Kto mógł być jego fundatorem? Miasto Pilica to gniazdo rodowe Topor-
czyków-Pileckich (później herbu Leliwa). Była to rodzina bardzo zamożna,
w ich posiadaniu oprócz Pilicy były między innymi majątki Łańcut, Tyczyn,
Bychawa i Zalesie. Prawdopodobnie więc kaplica, jak i ołtarz, są fundacją
jednego z przedstawicieli rodu Pileckich. Znana jest informacja, że w roku
1510 Mikołaj z Pilicy, kasztelan wiślicki, zapisał na remont kościoła 600 flo-
renów, z których co roku wypłacano 6 grzywien w monetach polskich54. Może
więc to właśnie Mikołaj, troszczący się o pilicką świątynię, był fundatorem
kaplicy i ołtarza? Był on synem Jana Pileckiego, wojewody sandomierskie-
go oraz bratem Stanisława, starosty gródeckiego i Jana, starosty lubelskiego
i parczewskiego. W roku 1501 poślubił Magdalenę, córkę kasztelana krakow-
skiego Spytka Jarosławskiego. Należał do zaufanych dworzan najpierw króla
Aleksandra Jagiellończyka, później również Zygmunta Starego. Towarzy-
szył królowi w licznych podróżach, między innymi do Lwowa w roku 1509.
W roku następnym otrzymał nominację na kasztelanię wiślicką, zaś w roku
1511 uzyskał urząd wojewody bełskiego. Rok później w Krakowie znalazł
się wraz z żoną w orszaku witającym Barbarę Zapoylę, uczestniczył również
w uroczystościach związanych z królewskim ślubem. Brał udział w wojnie
z Moskwą w 1514 r., natomiast w roku 1522 król zwolnił go z uczestnictwa
w walce z powodu zniszczeń wyrządzonych w jego posiadłościach przez Ta-
tarów. W późniejszym okresie rzadko występował w sprawach publicznych5-.
Być może to dzięki jego staraniom i funduszom na początku XVI wieku przy
kościele parafialnym w Pilicy wzniesiono kaplicę św. Anny z obrazem przed-
stawiającym patronkę w ołtarzu?
*
54 Błażkiewicz (przyp. 46). s. 178.
55 F. Sikora, Pilecki Mikołaj, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI/2, z. 109. Wrocław
1981, s. 264.
76
wizytacją biskupią z roku 1662. Obraz mógł zostać przekazany do innego
kościoła w okolicach Pilicy albo - uznany za mało wartościowy, namalowany
w niemodnym już wtedy stylu - został potraktowany jako materiał do naprawy
szafy zakrystyjnej.
VI. FUNDATOR
Jeśli obraz rzeczywiście pochodzi z Pilicy, trzeba postawić kolejne pyta-
nie: Kto mógł być jego fundatorem? Miasto Pilica to gniazdo rodowe Topor-
czyków-Pileckich (później herbu Leliwa). Była to rodzina bardzo zamożna,
w ich posiadaniu oprócz Pilicy były między innymi majątki Łańcut, Tyczyn,
Bychawa i Zalesie. Prawdopodobnie więc kaplica, jak i ołtarz, są fundacją
jednego z przedstawicieli rodu Pileckich. Znana jest informacja, że w roku
1510 Mikołaj z Pilicy, kasztelan wiślicki, zapisał na remont kościoła 600 flo-
renów, z których co roku wypłacano 6 grzywien w monetach polskich54. Może
więc to właśnie Mikołaj, troszczący się o pilicką świątynię, był fundatorem
kaplicy i ołtarza? Był on synem Jana Pileckiego, wojewody sandomierskie-
go oraz bratem Stanisława, starosty gródeckiego i Jana, starosty lubelskiego
i parczewskiego. W roku 1501 poślubił Magdalenę, córkę kasztelana krakow-
skiego Spytka Jarosławskiego. Należał do zaufanych dworzan najpierw króla
Aleksandra Jagiellończyka, później również Zygmunta Starego. Towarzy-
szył królowi w licznych podróżach, między innymi do Lwowa w roku 1509.
W roku następnym otrzymał nominację na kasztelanię wiślicką, zaś w roku
1511 uzyskał urząd wojewody bełskiego. Rok później w Krakowie znalazł
się wraz z żoną w orszaku witającym Barbarę Zapoylę, uczestniczył również
w uroczystościach związanych z królewskim ślubem. Brał udział w wojnie
z Moskwą w 1514 r., natomiast w roku 1522 król zwolnił go z uczestnictwa
w walce z powodu zniszczeń wyrządzonych w jego posiadłościach przez Ta-
tarów. W późniejszym okresie rzadko występował w sprawach publicznych5-.
Być może to dzięki jego staraniom i funduszom na początku XVI wieku przy
kościele parafialnym w Pilicy wzniesiono kaplicę św. Anny z obrazem przed-
stawiającym patronkę w ołtarzu?
*
54 Błażkiewicz (przyp. 46). s. 178.
55 F. Sikora, Pilecki Mikołaj, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI/2, z. 109. Wrocław
1981, s. 264.
76