DOI article:
Norkowska, Maria: Cy Twombly , Leda z łabędziem, 1962
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.19092#0201
chwilę nie do wytrzymania - chwilę czysto «powieściową»: smakuje ją liber-
tyn u kresu swej zuchwałej machinacji, przecinając w momencie szczytowania
stryczek, na którym wisi"36.
Przyjemność z odbioru dzieł Twombly'ego może też rodzić się w mo-
mencie odkrywania w nich różnych poziomów odbioru i nawiązań do innych
tekstów kultury. Leda z łabędziem może odsyłać nas do Fausta Goethego.
W drugim akcie drugiej części dramatu nieprzytomnemu, po wywołaniu ducha
Heleny Trojańskiej, Faustowi śni się Leda37. Wiadomo, że malarz czytywał Go-
ethego i poświęcił mu dwa swoje obrazy pt. Goethe we Włoszech z 1978 roku38.
Potwierdza się tu opinia Julii Kristevy, jakoby każdy tekst miał być punktem
styku wielu różnorodnych tekstów, dzięki czemu możemy go odczytać jako
zupełnie nowy. Stąd też akt czytania nazywa ona w tym ujęciu działaniem
twórczym39.
W 1940 roku na ścianach jaskini Lascaux, znajdującej się w południowo-
-zachodniej Francji, zostały odkryte zespoły rysunków i malowideł pochodzą-
ce z okresu paleolitu i przedstawiające głównie zwierzęta. Od momentu ich
odnalezienia zwiększyło się zainteresowanie sztuką prehistoryczną. Artyści
w swych dziełach próbowali przejmować formy, a przez to uchwycić i oddać
magnetyczną wręcz siłę wyrazu malowideł z Akwitanii. Georges Bataille
określił Lascaux jako „cudownąjaskinię", w której sztuka ma swoje korzenie.
Filozof podkreślił odmienność naskalnych malowideł w stosunku do obrazów
zgromadzonych w kolekcjach muzealnych. Różnica polegać miała na tym, że
dokładny czas powstania przedstawień w jaskini, ich autorzy, temat i przezna-
czenie wciąż pozostają nam nieznane. To, co niezbadane, fascynuje nas bar-
dziej niż sztuka, do której przywykliśmy, i którą od lat analizujemy. Według
Bataille'a malowidła z Lascaux komunikują bardzo mocne i intymne emocje.
Uważa, że przetrwała w nich dusza tych, którzy je tworzyli. Dodatkowo fran-
cuski pisarz dopatruje się w nich funkcji magicznych40. Bataille porównuje in-
nowacyjną sztukę Lascaux do tej najbardziej poruszającej i kreatywnej, która
dopiero rodziła się w połowie lat 50. XX wieku. Płótna Cy Twombly'ego są
tworzone w sposób spontaniczny i same w sobie są wolne i niezależne od tego,
co determinuje formę. Dochodzi w nich do wolnej komunikacji istoty i świata,
który ją otacza. W przypadku malarstwa pierwotnego i obrazów Twombly'ego
36 Tamże.
37 Zob. S. Atkins, The Yisions ofLeda and the Swan in Goethe's Faust, „The Johns Hopkins
University Press" 68, 1953, 5, s. 340-344.
38 Bastian (przyp. 1), t. 3, s. 29.
39 J. Kristeva. Desire in Language: A Semiotic Aprroach to Literaturę and Art, New York
1980, s. 1985, za: A. D'Alleva (przyp. 32), s. 160.
40 G. Bataille, La Peinture Prehistoriąue: Lascaux ou la naissance de 1'art, Geneve 1955.
s. 13.
162
tyn u kresu swej zuchwałej machinacji, przecinając w momencie szczytowania
stryczek, na którym wisi"36.
Przyjemność z odbioru dzieł Twombly'ego może też rodzić się w mo-
mencie odkrywania w nich różnych poziomów odbioru i nawiązań do innych
tekstów kultury. Leda z łabędziem może odsyłać nas do Fausta Goethego.
W drugim akcie drugiej części dramatu nieprzytomnemu, po wywołaniu ducha
Heleny Trojańskiej, Faustowi śni się Leda37. Wiadomo, że malarz czytywał Go-
ethego i poświęcił mu dwa swoje obrazy pt. Goethe we Włoszech z 1978 roku38.
Potwierdza się tu opinia Julii Kristevy, jakoby każdy tekst miał być punktem
styku wielu różnorodnych tekstów, dzięki czemu możemy go odczytać jako
zupełnie nowy. Stąd też akt czytania nazywa ona w tym ujęciu działaniem
twórczym39.
W 1940 roku na ścianach jaskini Lascaux, znajdującej się w południowo-
-zachodniej Francji, zostały odkryte zespoły rysunków i malowideł pochodzą-
ce z okresu paleolitu i przedstawiające głównie zwierzęta. Od momentu ich
odnalezienia zwiększyło się zainteresowanie sztuką prehistoryczną. Artyści
w swych dziełach próbowali przejmować formy, a przez to uchwycić i oddać
magnetyczną wręcz siłę wyrazu malowideł z Akwitanii. Georges Bataille
określił Lascaux jako „cudownąjaskinię", w której sztuka ma swoje korzenie.
Filozof podkreślił odmienność naskalnych malowideł w stosunku do obrazów
zgromadzonych w kolekcjach muzealnych. Różnica polegać miała na tym, że
dokładny czas powstania przedstawień w jaskini, ich autorzy, temat i przezna-
czenie wciąż pozostają nam nieznane. To, co niezbadane, fascynuje nas bar-
dziej niż sztuka, do której przywykliśmy, i którą od lat analizujemy. Według
Bataille'a malowidła z Lascaux komunikują bardzo mocne i intymne emocje.
Uważa, że przetrwała w nich dusza tych, którzy je tworzyli. Dodatkowo fran-
cuski pisarz dopatruje się w nich funkcji magicznych40. Bataille porównuje in-
nowacyjną sztukę Lascaux do tej najbardziej poruszającej i kreatywnej, która
dopiero rodziła się w połowie lat 50. XX wieku. Płótna Cy Twombly'ego są
tworzone w sposób spontaniczny i same w sobie są wolne i niezależne od tego,
co determinuje formę. Dochodzi w nich do wolnej komunikacji istoty i świata,
który ją otacza. W przypadku malarstwa pierwotnego i obrazów Twombly'ego
36 Tamże.
37 Zob. S. Atkins, The Yisions ofLeda and the Swan in Goethe's Faust, „The Johns Hopkins
University Press" 68, 1953, 5, s. 340-344.
38 Bastian (przyp. 1), t. 3, s. 29.
39 J. Kristeva. Desire in Language: A Semiotic Aprroach to Literaturę and Art, New York
1980, s. 1985, za: A. D'Alleva (przyp. 32), s. 160.
40 G. Bataille, La Peinture Prehistoriąue: Lascaux ou la naissance de 1'art, Geneve 1955.
s. 13.
162