DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0089
ich w miejscu sakralnym, lecz także nowe-
mu sposobowi kompozycji i ujęcia tematyki.
Z dwóch fresków w lepszym stanie zacho-
wał się krajobraz ze scenami z życia św. Ma-
rii Magdaleny (ii. 14). Pejzaż o wymiarach
165 x 205 cm jest subtelnym połączeniem ele-
mentów naturalnych, takich jak skały, drzewa
czy wodospad, z odtwarzanymi starożytnymi
zabytkami. Krajobraz został skomponowany
w przemyślany sposób przez wykorzystanie
przenikających się kęp drzew i grup skał,
porządkujących przestrzeń i zaznaczających
kolejne plany, w których dominujące akcenty
stanowią przysadzista świątynia kolumnowa
(ił. 15), posadowiona na szerokiej skalnej pół-
ce, wodospad, pozioma linia krępych drzew
oraz skalista góra, wznosząca się wysoko ku
niebu. Podczas gdy wcześniejsze freski pejza-
żowe zapewniały iluzję przestrzeni poprzez
wprowadzenie np. motywu wiodącej w głąb
przedstawienia rzeki czy stosowanie per-
spektywy powietrznej, Polidoro sięgnął po
odmienne środki. Poszczególne plany krajo-
brazu nie przenikają się płynnie, lecz odcinają
się od siebie, przywodząc na myśl zachodzące
kulisowo elementy scenicznej dekoracji. Przy
komponowaniu krajobrazu artysta starał się
zachować równowagę pomiędzy liniami ho-
ryzontalnymi i wertykalnymi. Pionowy układ
elementów po lewej stronie zbalansowany
jest przez potężną skalistą górę po prawej
stronie, podczas gdy wertykalizm przedsta-
wienia jest równoważony przez poziome li-
nie wodospadu i drzew. Dzięki zastosowaniu
jasnych, rozbielonych barw w partii nieba,
gór i wodospadu krajobraz nabiera przejrzy-
stości i świetlistości. Poprzez zgeometryzowaną, wyważoną kompozycję oraz
nasycenie pejzażu światłem Polidorowi udaje się wywołać wrażenie głębokiej,
acz harmonijnie zbudowanej przestrzeni. Artysta, kontrastując potężne skały
i drzewa z niewielkimi figurkami, o wysokości równej zaledwie około 1/8 wysoko-
ści całego malowidła, uzyskuje efekt monumentalności, wzmocniony rekonstrukcją
antycznych budowli. Polidoro nie przedstawia powszechnie znanych ruin anty-
cznego świata, lecz kreuje własną wizję starożytności, opierając się na pozosta-
łościach rzymskich budowli odtworzonych według własnej imaginacji. Nie stara
się ukazać budowli tak, jak mogłyby w rzeczywistości wyglądać, lecz próbuje
przy ich pomocy oddać wizję starożytności o wzniosłym charakterze. Tworzy
heroiczne wyobrażenie przeszłości, w którym monumentalna natura współistnieje
z majestatycznymi zabytkami z czasów antycznych, przywołując w ten sposób
14. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Mariq Magda-
leną, kaplica Fra Mariana
Fettiego, San Silvestro
al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 9
15. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Marią Mag-
daleną, detal, kaplica Fra
Mariana Fettiego, San Silve-
stro al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 10
U źródeł malarstwa pejzażowego...
87
mu sposobowi kompozycji i ujęcia tematyki.
Z dwóch fresków w lepszym stanie zacho-
wał się krajobraz ze scenami z życia św. Ma-
rii Magdaleny (ii. 14). Pejzaż o wymiarach
165 x 205 cm jest subtelnym połączeniem ele-
mentów naturalnych, takich jak skały, drzewa
czy wodospad, z odtwarzanymi starożytnymi
zabytkami. Krajobraz został skomponowany
w przemyślany sposób przez wykorzystanie
przenikających się kęp drzew i grup skał,
porządkujących przestrzeń i zaznaczających
kolejne plany, w których dominujące akcenty
stanowią przysadzista świątynia kolumnowa
(ił. 15), posadowiona na szerokiej skalnej pół-
ce, wodospad, pozioma linia krępych drzew
oraz skalista góra, wznosząca się wysoko ku
niebu. Podczas gdy wcześniejsze freski pejza-
żowe zapewniały iluzję przestrzeni poprzez
wprowadzenie np. motywu wiodącej w głąb
przedstawienia rzeki czy stosowanie per-
spektywy powietrznej, Polidoro sięgnął po
odmienne środki. Poszczególne plany krajo-
brazu nie przenikają się płynnie, lecz odcinają
się od siebie, przywodząc na myśl zachodzące
kulisowo elementy scenicznej dekoracji. Przy
komponowaniu krajobrazu artysta starał się
zachować równowagę pomiędzy liniami ho-
ryzontalnymi i wertykalnymi. Pionowy układ
elementów po lewej stronie zbalansowany
jest przez potężną skalistą górę po prawej
stronie, podczas gdy wertykalizm przedsta-
wienia jest równoważony przez poziome li-
nie wodospadu i drzew. Dzięki zastosowaniu
jasnych, rozbielonych barw w partii nieba,
gór i wodospadu krajobraz nabiera przejrzy-
stości i świetlistości. Poprzez zgeometryzowaną, wyważoną kompozycję oraz
nasycenie pejzażu światłem Polidorowi udaje się wywołać wrażenie głębokiej,
acz harmonijnie zbudowanej przestrzeni. Artysta, kontrastując potężne skały
i drzewa z niewielkimi figurkami, o wysokości równej zaledwie około 1/8 wysoko-
ści całego malowidła, uzyskuje efekt monumentalności, wzmocniony rekonstrukcją
antycznych budowli. Polidoro nie przedstawia powszechnie znanych ruin anty-
cznego świata, lecz kreuje własną wizję starożytności, opierając się na pozosta-
łościach rzymskich budowli odtworzonych według własnej imaginacji. Nie stara
się ukazać budowli tak, jak mogłyby w rzeczywistości wyglądać, lecz próbuje
przy ich pomocy oddać wizję starożytności o wzniosłym charakterze. Tworzy
heroiczne wyobrażenie przeszłości, w którym monumentalna natura współistnieje
z majestatycznymi zabytkami z czasów antycznych, przywołując w ten sposób
14. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Mariq Magda-
leną, kaplica Fra Mariana
Fettiego, San Silvestro
al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 9
15. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Marią Mag-
daleną, detal, kaplica Fra
Mariana Fettiego, San Silve-
stro al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Wg Ravelli
(przyp. 39), s. 10
U źródeł malarstwa pejzażowego...
87