DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12761#0222
która były wynikiem zmienionego stosunku ideologji chrześci-
jańskiej do świata i człowieka.
Znamienne jest |)rzedewszystkiem ukształtowanie się i k o-
n o graf j i starochrześcijańskiej. To, co pod tym względem stwo-
rzyła sztuka katakumb i sarkofagów w epoce przed zwycięstwem
kościoła, bynajmniej nie stanowiło jeszcze jednolitej ilustracji
ani dziejów biblijnych i ewangelijnych, ani koncepcyj teologicz-
nych wczesnego chrześcijaństwa. Były to tylko początki, tylko
fragmenty, których powstanie było podyktowane szczególnem
odnoszeniem się pierwszych chrześcijan do nowej wiary zbawie-
nia, do tego wszystkiego, co w tej wierze uważali za najistot-
niejsze, i jakkolwiek pierwiastek narracyjny już w tych wcza-
snych kompozycjach świadomie czy nieświadomie odgrywał
pewną rolę, nie ulega jednak wątpliwości, źe stosunek artysty
oraz widza do treści tyci) malowideł i płaskorzeźb byt niereali-
styczny, że nie dopatrywano się w nich scen, naśladujących ży-
cie rzeczywiste, lecz czegoś więcej, co było zawarte nietyle
w ich właściwościach formalnych, ile w podłożu ideowem ich
motywów. Najistotniejszą cechą tej sztuki był jednak symbo-
lizm, jakkolwiek nie wszędzie jest on dla nas zupełnie zrozu-
miały i jakkolwiek znajdujemy w tej sztuce lakże motywy czysto
dekoracyjne.
PO zwycięstwie kościoła otrzymuje sztuka chrześcijańska
nowe zadania. Widoczne są wprawdzie już w katakumbach
wpływy malarstwa ściennego, które — wbrew wszystkim zakazom
oficjalnym i jak na to wskazuje słuszna interpretacja Syci.a
orzeczenia w tej sprawie synodu w Elwirze (por. str. 62) — nie-
wątpliwie musiało powstać jako ozdoba kościołów. Ale rozumie
się, że o znaczniejszym rozkwicie i rozpowszechnieniu takiego
malarstwa można mówić dopiero w IV w. Wtedy dopiero malar-
stwo przechodzi z domów prywatnych i z grobów podziemnych
na ściany kościołów, na obrazy sztalugowi; i na pergamin rę-
kopisów, a rzeźba przykrywa już nietylko sarkofagi, lecz chry-
Stjanizuje się rzeźba okrągła i ozdoba plastyczna w kamieniu,
drzewie, kości słoniowej, w złocie i srebrze. Słowem, chociaż
sztuka świecka jeszcze nadal istnieje, kompozycjo figuralne na-
pełniają się treścią i motywami chrześcijańskiemi, a w ozdobie
kościołów i wszystkiego, Co stoi w związku z kultem i wogóle
nową religją, motywy chrześcijańskie są wprost niezbędne. Wy-
twarza się nowa ikonografia.
Ikonografja symbolizmu katakumb nic znika od razu i wogóle
Całkowicie nie ginie. W ozdobie; katakumb i sarkofagów zajmo-
wały sporo miejsca motywy dekoracyjne o znaczeniu symbo-
jańskiej do świata i człowieka.
Znamienne jest |)rzedewszystkiem ukształtowanie się i k o-
n o graf j i starochrześcijańskiej. To, co pod tym względem stwo-
rzyła sztuka katakumb i sarkofagów w epoce przed zwycięstwem
kościoła, bynajmniej nie stanowiło jeszcze jednolitej ilustracji
ani dziejów biblijnych i ewangelijnych, ani koncepcyj teologicz-
nych wczesnego chrześcijaństwa. Były to tylko początki, tylko
fragmenty, których powstanie było podyktowane szczególnem
odnoszeniem się pierwszych chrześcijan do nowej wiary zbawie-
nia, do tego wszystkiego, co w tej wierze uważali za najistot-
niejsze, i jakkolwiek pierwiastek narracyjny już w tych wcza-
snych kompozycjach świadomie czy nieświadomie odgrywał
pewną rolę, nie ulega jednak wątpliwości, źe stosunek artysty
oraz widza do treści tyci) malowideł i płaskorzeźb byt niereali-
styczny, że nie dopatrywano się w nich scen, naśladujących ży-
cie rzeczywiste, lecz czegoś więcej, co było zawarte nietyle
w ich właściwościach formalnych, ile w podłożu ideowem ich
motywów. Najistotniejszą cechą tej sztuki był jednak symbo-
lizm, jakkolwiek nie wszędzie jest on dla nas zupełnie zrozu-
miały i jakkolwiek znajdujemy w tej sztuce lakże motywy czysto
dekoracyjne.
PO zwycięstwie kościoła otrzymuje sztuka chrześcijańska
nowe zadania. Widoczne są wprawdzie już w katakumbach
wpływy malarstwa ściennego, które — wbrew wszystkim zakazom
oficjalnym i jak na to wskazuje słuszna interpretacja Syci.a
orzeczenia w tej sprawie synodu w Elwirze (por. str. 62) — nie-
wątpliwie musiało powstać jako ozdoba kościołów. Ale rozumie
się, że o znaczniejszym rozkwicie i rozpowszechnieniu takiego
malarstwa można mówić dopiero w IV w. Wtedy dopiero malar-
stwo przechodzi z domów prywatnych i z grobów podziemnych
na ściany kościołów, na obrazy sztalugowi; i na pergamin rę-
kopisów, a rzeźba przykrywa już nietylko sarkofagi, lecz chry-
Stjanizuje się rzeźba okrągła i ozdoba plastyczna w kamieniu,
drzewie, kości słoniowej, w złocie i srebrze. Słowem, chociaż
sztuka świecka jeszcze nadal istnieje, kompozycjo figuralne na-
pełniają się treścią i motywami chrześcijańskiemi, a w ozdobie
kościołów i wszystkiego, Co stoi w związku z kultem i wogóle
nową religją, motywy chrześcijańskie są wprost niezbędne. Wy-
twarza się nowa ikonografia.
Ikonografja symbolizmu katakumb nic znika od razu i wogóle
Całkowicie nie ginie. W ozdobie; katakumb i sarkofagów zajmo-
wały sporo miejsca motywy dekoracyjne o znaczeniu symbo-