DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12761#0234
MALARSTWO
I. Malarstwo monumentalne
Zabytki chrześcijańskiego malarstwa pierwszych trzech
wieków tworzą mimo wszelkich różnic, które między niemi
istnieją, zwartą całość; skupione są w katakumbach i służą, bez
względu na swoje pochodzenie, jednemu tylko celowi: ozdobię
cmentarzy podziemnych. Stosunkowo więc łatwo je ogarnąć
i ustalić ich miejsce w rozwoju malarstwa ściennego, do którego
należą. Dzieje zaś malarstwa, począwszy od epoki Konstantyna
Wielkiego, zaczynają się komplikować. Malowidła ozdabiają jako
freski ściany kościołów albo zamieniają się na mozaiki, których
technika jest obliczona na „wieczność"; oprócz tego powstaje,
jakkolwiek ilość zabytków z tej dziedziny jest znikomo mała,
chrześcijańskie malarstwo sztalugowe, którego przyszłość miała
leżeć w cudownym rozkwicie malarstwa ikon. Niezmiernie waż-
nym, nowym czynnikiem, który miał odegrać olbrzymią rolę,
jest malarstwo książkowe, ilustrujące religijne teksty chrześci-
jańskie. Te gałęzie malarskie nie są oderwane, odosobniono;
łączą je z sobą nietylko zasady wszelkiego malarstwa i treść
ideowa oraz tematy ikonograficzne, ale bardzo często pokre-
wieństwo jeszcze bliższo, gdyż np. cały szereg mozaik (m. i.
mozaiki w nawie K. Maria Maggiore w Rzymie) jest wprost
kopją ilustracyjnego cyklu minjaturowego, albo odwrotnie!
w minjaturach rękopisów zachowane są nieraz kompozycje ma-
larstwa monumentalnego (np. w (Jod. Roesanensis) i minjatury
przyczyniają się do rozpowszechnienia takich kompozycyj. To
samo powtarza się w ikonach ; nietylko mogą być one czasem
zależne od malarstwa ściennego, lecz mogą całe przechodzić
u monumentalną ozdobę kościelną, jak np. portrety świętych
w kościele S. Vitale w Rawennie i wielu innych świątyniach.
Taka bliska styczność musiała wytwarzać cechy stylistyczne
bardzo do siebie zbliżone, a przedewszystkiem często większą
lub mniejszą zależność od siebie lub od wspólnych wzorów, nie
I. Malarstwo monumentalne
Zabytki chrześcijańskiego malarstwa pierwszych trzech
wieków tworzą mimo wszelkich różnic, które między niemi
istnieją, zwartą całość; skupione są w katakumbach i służą, bez
względu na swoje pochodzenie, jednemu tylko celowi: ozdobię
cmentarzy podziemnych. Stosunkowo więc łatwo je ogarnąć
i ustalić ich miejsce w rozwoju malarstwa ściennego, do którego
należą. Dzieje zaś malarstwa, począwszy od epoki Konstantyna
Wielkiego, zaczynają się komplikować. Malowidła ozdabiają jako
freski ściany kościołów albo zamieniają się na mozaiki, których
technika jest obliczona na „wieczność"; oprócz tego powstaje,
jakkolwiek ilość zabytków z tej dziedziny jest znikomo mała,
chrześcijańskie malarstwo sztalugowe, którego przyszłość miała
leżeć w cudownym rozkwicie malarstwa ikon. Niezmiernie waż-
nym, nowym czynnikiem, który miał odegrać olbrzymią rolę,
jest malarstwo książkowe, ilustrujące religijne teksty chrześci-
jańskie. Te gałęzie malarskie nie są oderwane, odosobniono;
łączą je z sobą nietylko zasady wszelkiego malarstwa i treść
ideowa oraz tematy ikonograficzne, ale bardzo często pokre-
wieństwo jeszcze bliższo, gdyż np. cały szereg mozaik (m. i.
mozaiki w nawie K. Maria Maggiore w Rzymie) jest wprost
kopją ilustracyjnego cyklu minjaturowego, albo odwrotnie!
w minjaturach rękopisów zachowane są nieraz kompozycje ma-
larstwa monumentalnego (np. w (Jod. Roesanensis) i minjatury
przyczyniają się do rozpowszechnienia takich kompozycyj. To
samo powtarza się w ikonach ; nietylko mogą być one czasem
zależne od malarstwa ściennego, lecz mogą całe przechodzić
u monumentalną ozdobę kościelną, jak np. portrety świętych
w kościele S. Vitale w Rawennie i wielu innych świątyniach.
Taka bliska styczność musiała wytwarzać cechy stylistyczne
bardzo do siebie zbliżone, a przedewszystkiem często większą
lub mniejszą zależność od siebie lub od wspólnych wzorów, nie