DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12761#0318
III.
Malarstwo książkowe
Dla zrozumienia rozwoju sztuki w epoce staroohrześoijań-
skiej niemniej ważnem źródłem od malarstwa monumentalnego
i sztalugowego jest malarska ozdoba książek. Ilustrowanie tek-
stu książkowego wymagało wprawdzie zasad dekoracyjnych
i kompozycyjnych, nieraz odmiennych'od wymagań malarstwa
ściennego lub sztalugowego. Ale z drugiej strony jest to ma-
larstwo minjaturowe bardzo ściśle związane z dziejami malar-
stwa monumentalnego i jest do pewnego stopnia uzupełnię*
niem luk w jego rozwoju, wywołanych przez fragmentaryczny
stan zabytków. Książka jest przecie zabytkiem bardzo łatwo
przenośnym, a zapomocą książki ilustrowanej wzory, typy iko-
nograficzne, kompozycje, a nawet całe cykle ilustracyjne prze-
nosiły się z łatwością z miejsca na miejsce i stawały się w ton
sposób eoraz to nowem źródłem, z którego czerpało swoje wzory
nietylko malarstwo książkowe w nowych środowiskach, czasem
od miejsca powstania oryginału bardzo oddalonych, lecz także
malarstwo monumentalne, które nieraz poprostu kopjowało jego
wzory. Taką monumentalną kopją oryginałów minjaturowych
stanowią np. mozaiki na ścianach nawy w kościele S. Maria
Maggiore w Rzymie, które są wzorowane na jakiejś, bliżej nie-
ustalonej redakcji ilustracji pierwszych ksiąg biblji. To samo
można powiedzieć także o mozaikach na tęczy w tymże kościele.
Jeszcze znacznie później klasycznym przykładom takiego ko-
pjowania są mozaiki w kościele św. Marka w Wenecji, któro są
wiernem naśladownictwem minjatur, bardzo zbliżonych do tych,
jakie zachowały się w fragmentach Biblji Cottona1). Również
charakterystyczny jest. naturalnie stosunek wręcz odwroiny:
kompozycje minjatur powtarzały nieraz znane kompozycje malar-
stwa monumentalnego i często zachowały się jedyne ślady dzieł
monumentalnych tylko jeszcze w dalekich kopjaeh książek ilu-
minowanych, jak o tom świadczą wśród najbardziej znanych rę-
kopisów zwłaszcza niektóro sceny w kodeksie Rossanensis i w ko-
deksie Rabuli: to samo więc wystarczyłoby, ażeby uwypuklić
wielkie znaczenie historyczne minjatur starochrześcijańskich. ,
Malowidła książkowe posiadają jednak oprócz tego swoje
własne duże znaczenie artystyczne jako oryginalne dzieła sztuki
i to nietylko z punktu widzenia ikonograficznego. Ich strona
formalna jest niemniej ważna i pozwala nieraz bliżej wskazać
') Tikkankn, Dio (iotiosisinosaikcn von S. Muren in Vonodig, Jlclsinn-
fors, 18H!).
Malarstwo książkowe
Dla zrozumienia rozwoju sztuki w epoce staroohrześoijań-
skiej niemniej ważnem źródłem od malarstwa monumentalnego
i sztalugowego jest malarska ozdoba książek. Ilustrowanie tek-
stu książkowego wymagało wprawdzie zasad dekoracyjnych
i kompozycyjnych, nieraz odmiennych'od wymagań malarstwa
ściennego lub sztalugowego. Ale z drugiej strony jest to ma-
larstwo minjaturowe bardzo ściśle związane z dziejami malar-
stwa monumentalnego i jest do pewnego stopnia uzupełnię*
niem luk w jego rozwoju, wywołanych przez fragmentaryczny
stan zabytków. Książka jest przecie zabytkiem bardzo łatwo
przenośnym, a zapomocą książki ilustrowanej wzory, typy iko-
nograficzne, kompozycje, a nawet całe cykle ilustracyjne prze-
nosiły się z łatwością z miejsca na miejsce i stawały się w ton
sposób eoraz to nowem źródłem, z którego czerpało swoje wzory
nietylko malarstwo książkowe w nowych środowiskach, czasem
od miejsca powstania oryginału bardzo oddalonych, lecz także
malarstwo monumentalne, które nieraz poprostu kopjowało jego
wzory. Taką monumentalną kopją oryginałów minjaturowych
stanowią np. mozaiki na ścianach nawy w kościele S. Maria
Maggiore w Rzymie, które są wzorowane na jakiejś, bliżej nie-
ustalonej redakcji ilustracji pierwszych ksiąg biblji. To samo
można powiedzieć także o mozaikach na tęczy w tymże kościele.
Jeszcze znacznie później klasycznym przykładom takiego ko-
pjowania są mozaiki w kościele św. Marka w Wenecji, któro są
wiernem naśladownictwem minjatur, bardzo zbliżonych do tych,
jakie zachowały się w fragmentach Biblji Cottona1). Również
charakterystyczny jest. naturalnie stosunek wręcz odwroiny:
kompozycje minjatur powtarzały nieraz znane kompozycje malar-
stwa monumentalnego i często zachowały się jedyne ślady dzieł
monumentalnych tylko jeszcze w dalekich kopjaeh książek ilu-
minowanych, jak o tom świadczą wśród najbardziej znanych rę-
kopisów zwłaszcza niektóro sceny w kodeksie Rossanensis i w ko-
deksie Rabuli: to samo więc wystarczyłoby, ażeby uwypuklić
wielkie znaczenie historyczne minjatur starochrześcijańskich. ,
Malowidła książkowe posiadają jednak oprócz tego swoje
własne duże znaczenie artystyczne jako oryginalne dzieła sztuki
i to nietylko z punktu widzenia ikonograficznego. Ich strona
formalna jest niemniej ważna i pozwala nieraz bliżej wskazać
') Tikkankn, Dio (iotiosisinosaikcn von S. Muren in Vonodig, Jlclsinn-
fors, 18H!).