DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12761#0349
RZEŹBA
Rysy ogólne, (ilębokic zmiany w dziedzinie twórczości arty-
stycznej w epoce starochrześcijańskiej nie odbiły się nigdzie tak
silnie, jak w rozwoju plastyki. Malarstwo monumentalne i minja-
turowe przeszło wprawdzie w tym okresie długą fazę ewolucji,
która stopniowo zamieniła dawne malarstwo „na pociechę oka
i serca", na ozdobę, mającą służyć przedewszystkiem wyraża-
niu prawd i uczuć religijnych. Ale bądź co bądź malarstwo nie
mogło się obchodzić bez pewnego oparcia o wzory rzeczywiste
i musiało pomimo swojego abstrakcyjnego podłoża ideowego
czerpać z bogatego źródła formalnego, które dawała mu sztuka
historyczno-narraCyjna. chociaż rzeźba wyszła w swoich począt-
kach z łych samych założeń ideowych, co malarstwo, przeszła
jednak w tym samym czasie ewolucji', która zmieniła same zasady
sztuki plastycznej i doprowadziła Wkońcu, z małemi wyjątkami,
prawie że do zaniku monumentalnej plastyki figuralnej w dawnem
tego słowa znaczeniu. Spowodowały to te same czynniki, które
wywołały przemiany stylu w malarstwie, a wiec z jednej strony
nowe zadania plastyki w związku z nową ikonografją chrze-
ścijańską, historyezno-narracyjną i dogmatyezno-symboliczną,
a ■/, drugiej powszechne przesunięcie się punktu widzenia z za-
sad plastyczno-taktycznych do kolorystyczno-optycznych i co-
raz silniej występujące wpływy dekoracyjnej sztuki wschodniej.
Ale jak lo wykazują już płaskorzeźby najstarszych sarkofagów
chrześcijańskich, tradycje, do których nawiązywała w swoich po-
czątkach rzeźba chrześcijańska, były bardzo różnorodne. Różno-
rodne były także wyniki w ciągu dalszego rozwoju historycz-
nego, a unifikacja rozmaitych prądów, do której wkońcu do-
chodzi, objawia się chyba w lem, że plastyka zatraca swoje
samodzielne znaczenie i żyje tylko jeszcze jako sztuka deko-
racyjna; większą rolę odgrywa tylko jako zbytkowna sztuka
minjaturowa w wyrobach z kości słoniowej, złota i srebra. Nie
da sii' wiec zaprzeczyć, że historja rzeźby starochrześcijańskiej
przedstawia się do pewnego stojmia jako historja rozkładu an-
Rysy ogólne, (ilębokic zmiany w dziedzinie twórczości arty-
stycznej w epoce starochrześcijańskiej nie odbiły się nigdzie tak
silnie, jak w rozwoju plastyki. Malarstwo monumentalne i minja-
turowe przeszło wprawdzie w tym okresie długą fazę ewolucji,
która stopniowo zamieniła dawne malarstwo „na pociechę oka
i serca", na ozdobę, mającą służyć przedewszystkiem wyraża-
niu prawd i uczuć religijnych. Ale bądź co bądź malarstwo nie
mogło się obchodzić bez pewnego oparcia o wzory rzeczywiste
i musiało pomimo swojego abstrakcyjnego podłoża ideowego
czerpać z bogatego źródła formalnego, które dawała mu sztuka
historyczno-narraCyjna. chociaż rzeźba wyszła w swoich począt-
kach z łych samych założeń ideowych, co malarstwo, przeszła
jednak w tym samym czasie ewolucji', która zmieniła same zasady
sztuki plastycznej i doprowadziła Wkońcu, z małemi wyjątkami,
prawie że do zaniku monumentalnej plastyki figuralnej w dawnem
tego słowa znaczeniu. Spowodowały to te same czynniki, które
wywołały przemiany stylu w malarstwie, a wiec z jednej strony
nowe zadania plastyki w związku z nową ikonografją chrze-
ścijańską, historyezno-narracyjną i dogmatyezno-symboliczną,
a ■/, drugiej powszechne przesunięcie się punktu widzenia z za-
sad plastyczno-taktycznych do kolorystyczno-optycznych i co-
raz silniej występujące wpływy dekoracyjnej sztuki wschodniej.
Ale jak lo wykazują już płaskorzeźby najstarszych sarkofagów
chrześcijańskich, tradycje, do których nawiązywała w swoich po-
czątkach rzeźba chrześcijańska, były bardzo różnorodne. Różno-
rodne były także wyniki w ciągu dalszego rozwoju historycz-
nego, a unifikacja rozmaitych prądów, do której wkońcu do-
chodzi, objawia się chyba w lem, że plastyka zatraca swoje
samodzielne znaczenie i żyje tylko jeszcze jako sztuka deko-
racyjna; większą rolę odgrywa tylko jako zbytkowna sztuka
minjaturowa w wyrobach z kości słoniowej, złota i srebra. Nie
da sii' wiec zaprzeczyć, że historja rzeźby starochrześcijańskiej
przedstawia się do pewnego stojmia jako historja rozkładu an-