DOI issue:
Varia
DOI article:Wojenka, Michał: Zapomniane naczynie: kilka uwag o pojemniku na skarb srebrny z jaskini Okopy Wielkiej, Dolnej w Ojcowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.22230#0229
Tom VI]
Kraków 2012
MICHAŁ WOJENKA
Instytut Archeologii UJ, Kraków
Zapomniane naczynie. Kilka uwag o pojemniku
na skarb srebrny z jaskini Okopy Wielkiej,
Dolnej w Ojcowie
U schyłku XIX stulecia obszar południowej części Wyżyny Krakowsko-
-Częstochowskiej stał się jednym z najważniejszych poligonów zdobywającej
doświadczenia, młodej archeologii polskiej1. Uwaga badaczy kierowała się bar-
dzo wyraźnie ku licznym jaskiniom, malowniczo wydrążonym w krasowych
formacjach Jury. Terenem szczególnie popularnym było w tym czasie najbliższe
zaplecze miejscowości Ojców2, leżącej wówczas w południowej, przygranicznej
partii tzw. Kraju Przywiślańskiego pozostającego pod zaborem rosyjskim. Szlak
prac jaskiniowych przecierał tutaj archeolog amator hrabia Jan Zawisza, który,
począwszy od 1871 r., wstępnie rozpoznał kilka stanowisk. Wśród badanych przez
niego grot wymienić należy Jaskinię Łokietka, Mamutową, Okopy Wielką Dolną,
Złodziejską, Nietoperzową oraz dwie jaskinie położone na gruntach Sąspowa -
Sąspowską Wschodnią oraz Zachodnią3.
U progu XX w. pojawił się w Ojcowie kolejny miłośnik prehistorii - Stani-
sław Jan Czarnowski. Z Doliną Prądnika związał się na dłużej. W wyniku jego
wieloletniej działalności przebadanych zostało łącznie 58 jaskiń bądź pomniej-
1 J. LECH, „Archeologia Jury Ojcowskiej w zarysie” [w:] J. PARTYKA, J. LECH (red.) Z archeologii
Ukrainy i Jury Ojcowskiej, Ojców 2001, s. 129.
2 Obecnie wieś Ojców znajduje się w powiecie krakowskim, w gminie Skala, około 20 km na północ
od Krakowa. Pod względem geograficznym miejscowość ta położona jest w obrębie Wyżyny Olkuskiej, która
wchodzi w skład Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
3 J. ZAWISZA, „Ojcowska dolina i jej okolice”, Biblioteka Warszawska 4, Warszawa 1871, s. 53-58;
IDEM, „Niedźwiedź jaskiniowy (Ursus spelaeus) z Jaskini Łokietkowskiej”, Wiadomości Archeologiczne I,
Warszawa 1873, s. 1-7; IDEM, „Jaskinia Mamuta w Dolinie Wierszchowskiej”, Wiadomości Archeologiczne
II, Warszawa 1874, s. 5-23; IDEM, „Dalsze poszukiwania w Jaskini Mamuta”, Wiadomości Archeologiczne III,
Warszawa 1876, s. 125-139; IDEM, „Poszukiwania w Jaskini Mamuta 1877 i 1878 r.”, Wiadomości Archeologi-
czne IV, Warszawa 1882, s. 1-18; IDEM, „Ostatnie poszukiwania w Jaskini Mamuta”, Wiadomości Archeologi-
czne IV, Warszawa 1882, s. 167-173.
227
Kraków 2012
MICHAŁ WOJENKA
Instytut Archeologii UJ, Kraków
Zapomniane naczynie. Kilka uwag o pojemniku
na skarb srebrny z jaskini Okopy Wielkiej,
Dolnej w Ojcowie
U schyłku XIX stulecia obszar południowej części Wyżyny Krakowsko-
-Częstochowskiej stał się jednym z najważniejszych poligonów zdobywającej
doświadczenia, młodej archeologii polskiej1. Uwaga badaczy kierowała się bar-
dzo wyraźnie ku licznym jaskiniom, malowniczo wydrążonym w krasowych
formacjach Jury. Terenem szczególnie popularnym było w tym czasie najbliższe
zaplecze miejscowości Ojców2, leżącej wówczas w południowej, przygranicznej
partii tzw. Kraju Przywiślańskiego pozostającego pod zaborem rosyjskim. Szlak
prac jaskiniowych przecierał tutaj archeolog amator hrabia Jan Zawisza, który,
począwszy od 1871 r., wstępnie rozpoznał kilka stanowisk. Wśród badanych przez
niego grot wymienić należy Jaskinię Łokietka, Mamutową, Okopy Wielką Dolną,
Złodziejską, Nietoperzową oraz dwie jaskinie położone na gruntach Sąspowa -
Sąspowską Wschodnią oraz Zachodnią3.
U progu XX w. pojawił się w Ojcowie kolejny miłośnik prehistorii - Stani-
sław Jan Czarnowski. Z Doliną Prądnika związał się na dłużej. W wyniku jego
wieloletniej działalności przebadanych zostało łącznie 58 jaskiń bądź pomniej-
1 J. LECH, „Archeologia Jury Ojcowskiej w zarysie” [w:] J. PARTYKA, J. LECH (red.) Z archeologii
Ukrainy i Jury Ojcowskiej, Ojców 2001, s. 129.
2 Obecnie wieś Ojców znajduje się w powiecie krakowskim, w gminie Skala, około 20 km na północ
od Krakowa. Pod względem geograficznym miejscowość ta położona jest w obrębie Wyżyny Olkuskiej, która
wchodzi w skład Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
3 J. ZAWISZA, „Ojcowska dolina i jej okolice”, Biblioteka Warszawska 4, Warszawa 1871, s. 53-58;
IDEM, „Niedźwiedź jaskiniowy (Ursus spelaeus) z Jaskini Łokietkowskiej”, Wiadomości Archeologiczne I,
Warszawa 1873, s. 1-7; IDEM, „Jaskinia Mamuta w Dolinie Wierszchowskiej”, Wiadomości Archeologiczne
II, Warszawa 1874, s. 5-23; IDEM, „Dalsze poszukiwania w Jaskini Mamuta”, Wiadomości Archeologiczne III,
Warszawa 1876, s. 125-139; IDEM, „Poszukiwania w Jaskini Mamuta 1877 i 1878 r.”, Wiadomości Archeologi-
czne IV, Warszawa 1882, s. 1-18; IDEM, „Ostatnie poszukiwania w Jaskini Mamuta”, Wiadomości Archeologi-
czne IV, Warszawa 1882, s. 167-173.
227