DOI Artikel:
Gumowska–Zabuska, Kalina: Kolekcja kupca Jakuba Kabruna w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0093
i dzisiaj. Wymaga to uwzględnienia w badaniach także danych,
dotyczących zaginionej części kolekcji18.
Z dozą niewielkiego ryzyka przyjąć można wstępne założenie, że roz-
proszenie kolekcji miało miejsce w latach 1939-1945. Ponieważ jednak prace
oznakowane stemplem KG pojawiają się sporadycznie na rynku antyk-
warycznym10, musimy brać pod uwagę i tę ewentualność, że część z nich
„wymknęła się" z niemieckich czy rosyjskich rąk. Próba uzyskania jakich-
kolwiek informacji, podjęta poprzez ogłoszony w prasie wybrzeżowej apel20,
nie spotkała się dotąd z żadnym oddźwiękiem, podobnie jak kwerenda,
przeprowadzona w 1994 r. w gabinetach rycin większych muzeów
europejskich.
Wiele napisano o różnych kolekcjach. Kolekcjonerom, jak długa jest
historia zbieractwa, nie szczędzono ani słów podziwu, ani posądzeń o do-
prowadzające do ekstrawaganckich lub zgoła maniakalnych zachowań
stany neurotyczne2'. Pasja kolekcjonerska - jak się uważa - dotyka w rów-
nym stopniu jednostki wartościowe społecznie, jak i noszące w sobie cechy
negatywne. W tym drugim przypadku może ona przysłonić poczucie rze-
czywistości. „Każda bowiem pasja może wejść w kolizję z prawami moral-
nymi i normami społecznymi, a nie zawsze tzw. hamulce moralne okazują
się silniejsze od pożądania. Więc ten, podkreślam: najcenniejszy typ ko-
lekcjonera rozpatrywany bywał także przez psychologów, psychoanali-
tyków i psychiatrów jako rodzaj odstępstwa od normy, swoistego rodzaju
zaburzenia psychiczne22. Bądź wręcz „...namiętność kolekcjonowania, bę-
dąc swego rodzaju grą, uprawianą z pasją, okazuje się jedną z najlepszych
działalności kompensacyjnych. Dlatego niewielkie kraje, ludzie niskiego
wzrostu, członkowie mniejszości religijnych [...] lub społecznych [...] są
szczególnie podatni na zarażanie się tym kolekcjonerskim bakcylem, jak to
mawiano w XVII wieku23.
Czy rasowy kolekcjoner Jakub Kabrun był człowiekiem niskiego wzros-
tu, szukającym kompensaty w obcowaniu ze sztuką? Należy powściągnąć
wodze fantazji i poprzestać na przypisywaniu mu mniej ekstrawaganckich
przesłanek działania, a więc doszukiwać się w jego poczynaniach w rów-
nym stopniu potrzeby posiadania przedmiotu, stanowiącego obiekt prze-
życia estetycznego, chęci udokumentowania przeszłości i pragnienia do-
dania splendoru własnej osobie. Jako kupcowi zapewne nie była mu też obca
świadomość wartości materialnej zgromadzonych dzieł sztuki.
Niski czy wysoki, na pewno w swym systemie wartości nie stawiający
rzeczy ponad ludźmi, Jakub Kabrun rysuje się jako osobowość zgoła nie-
18 Jesienią 1994 r. w Kupferstichkabinett, skupiającym dawne wschodnio- i zachodnioberlińskie zbiory
i w Gabinecie Rycin amsterdamskiego Rijksmuseum przeprowadzona została kwerenda, mająca na celu,
między innymi, zapoznanie się z placami artystów niegdyś reprezentowanych w kolekcji, dziś nieobecnych.
1' W roku 1987 Muzeum Narodowe w Gdańsku zakupiło od prywatnego właściciela kilka miedziorytów
i akwafort Aldegrevera, Bola i Rembrandta, pochodzących z kolekcji Jakuba Kabruna.
20 K. Zabuska Jakub Kabrun i jego kolekcja, „Dziennik Bałtycki" z dnia 25.03.1994.
P. Cabanne Wielcy kolekcjonerzy, Kraków 1978, s. 10.
22 A. Ryszkiewicz Kolekcjonerzy i miłośnicy, Warszawa 1981, s. 7-8.
Cabanne, op. cit. s. 10.
Kolekcja
Jakuba
Kabruna
w zbiorach
Muzeum
Narodowego
w Gdańsku
89
dotyczących zaginionej części kolekcji18.
Z dozą niewielkiego ryzyka przyjąć można wstępne założenie, że roz-
proszenie kolekcji miało miejsce w latach 1939-1945. Ponieważ jednak prace
oznakowane stemplem KG pojawiają się sporadycznie na rynku antyk-
warycznym10, musimy brać pod uwagę i tę ewentualność, że część z nich
„wymknęła się" z niemieckich czy rosyjskich rąk. Próba uzyskania jakich-
kolwiek informacji, podjęta poprzez ogłoszony w prasie wybrzeżowej apel20,
nie spotkała się dotąd z żadnym oddźwiękiem, podobnie jak kwerenda,
przeprowadzona w 1994 r. w gabinetach rycin większych muzeów
europejskich.
Wiele napisano o różnych kolekcjach. Kolekcjonerom, jak długa jest
historia zbieractwa, nie szczędzono ani słów podziwu, ani posądzeń o do-
prowadzające do ekstrawaganckich lub zgoła maniakalnych zachowań
stany neurotyczne2'. Pasja kolekcjonerska - jak się uważa - dotyka w rów-
nym stopniu jednostki wartościowe społecznie, jak i noszące w sobie cechy
negatywne. W tym drugim przypadku może ona przysłonić poczucie rze-
czywistości. „Każda bowiem pasja może wejść w kolizję z prawami moral-
nymi i normami społecznymi, a nie zawsze tzw. hamulce moralne okazują
się silniejsze od pożądania. Więc ten, podkreślam: najcenniejszy typ ko-
lekcjonera rozpatrywany bywał także przez psychologów, psychoanali-
tyków i psychiatrów jako rodzaj odstępstwa od normy, swoistego rodzaju
zaburzenia psychiczne22. Bądź wręcz „...namiętność kolekcjonowania, bę-
dąc swego rodzaju grą, uprawianą z pasją, okazuje się jedną z najlepszych
działalności kompensacyjnych. Dlatego niewielkie kraje, ludzie niskiego
wzrostu, członkowie mniejszości religijnych [...] lub społecznych [...] są
szczególnie podatni na zarażanie się tym kolekcjonerskim bakcylem, jak to
mawiano w XVII wieku23.
Czy rasowy kolekcjoner Jakub Kabrun był człowiekiem niskiego wzros-
tu, szukającym kompensaty w obcowaniu ze sztuką? Należy powściągnąć
wodze fantazji i poprzestać na przypisywaniu mu mniej ekstrawaganckich
przesłanek działania, a więc doszukiwać się w jego poczynaniach w rów-
nym stopniu potrzeby posiadania przedmiotu, stanowiącego obiekt prze-
życia estetycznego, chęci udokumentowania przeszłości i pragnienia do-
dania splendoru własnej osobie. Jako kupcowi zapewne nie była mu też obca
świadomość wartości materialnej zgromadzonych dzieł sztuki.
Niski czy wysoki, na pewno w swym systemie wartości nie stawiający
rzeczy ponad ludźmi, Jakub Kabrun rysuje się jako osobowość zgoła nie-
18 Jesienią 1994 r. w Kupferstichkabinett, skupiającym dawne wschodnio- i zachodnioberlińskie zbiory
i w Gabinecie Rycin amsterdamskiego Rijksmuseum przeprowadzona została kwerenda, mająca na celu,
między innymi, zapoznanie się z placami artystów niegdyś reprezentowanych w kolekcji, dziś nieobecnych.
1' W roku 1987 Muzeum Narodowe w Gdańsku zakupiło od prywatnego właściciela kilka miedziorytów
i akwafort Aldegrevera, Bola i Rembrandta, pochodzących z kolekcji Jakuba Kabruna.
20 K. Zabuska Jakub Kabrun i jego kolekcja, „Dziennik Bałtycki" z dnia 25.03.1994.
P. Cabanne Wielcy kolekcjonerzy, Kraków 1978, s. 10.
22 A. Ryszkiewicz Kolekcjonerzy i miłośnicy, Warszawa 1981, s. 7-8.
Cabanne, op. cit. s. 10.
Kolekcja
Jakuba
Kabruna
w zbiorach
Muzeum
Narodowego
w Gdańsku
89