Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (3.1994)

Izabella

Rejduch-

■Samkowa

5. Para rimmonim, Gdańsk (?) XIX w. 6. Para rimmonim, Gdańsk 1829-1831

zolimie5 a wykonany został niewątpliwie w nieznanym warsztacie w Aug-
sburgu6.

Obok korony, drugim elementem zdobiącym Tory była para rimmonim,
określano je także granatami, ze względu na kuliste kształty. Naturalnie, na
przestrzeni wieku i one uległy pewnym zmianom, choć w zasadzie
przeważały formy architektoniczne - wieżyczki, często naśladowały kam-
panile przy kościołach katolickich, czy kopulaste hełmy barokowych
kościołów. Przykładów takich znamy wiele7. Wspólną cechą tych nasadek
była ich dekoracyjność uzyskana między innymi dzięki dużej ilości dzwo-
neczków zawieszonych w narożnikach poszczególnych kondygnacji (il. 5).
W kolekcji znajduje się 15 par rimmonim - wykonanych w różnych mias-
tach, przeważają prace złotników berlińskich, następnie prace gdańskie,
wrocławskie i warszawskiego złotnika Antoniego Riedla, znanego z wielu
judaistycznych wyrobów kultowych i obrzędowych8.

Wyroby niemieckie w typie architektonicznym cechuje suchość kom-
pozycji, brak artystycznego wyrazu i uproszczenie formy, co wpływa
niekorzystnie na ich wygląd. Gdańskie rimmonim przyjęły formy kuliste o
lekkich ażurowych formach (il. 6). Jedna para nasadek w kolekcji syna-

5 The Torah Scroll. The Ismel Museum (praca zbiorowa), Jerusalem 1979, s. 20. W stanie obecnej wiedzy
można przyjąć, że korona na Torę określana jako polska (1756 rok) jest najstarszą dwukondygnacjową koroną,
nazwaną w XIX w. „typ polski".

” I. Rejduch-Samkowa Polskie srebra synagogalne (książka złożona w „Ossolineum").

7 Ibidem.

h Ibidem.

170