DOI Artikel:
Zasławska, Danuta Natalia: Martwe natury kwiatowe Andreasa Stecha
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0170
Danuta
Natalia
Zasławska
oraz jako dokument botaniczny. Ten ostatni wątek jest tematem niniejszego
opracowania. Wobec konieczności oparcia się na archiwalnym materiale fo-
tograficznym w przypadku dzieł zaginionych, przyjęta metoda badawcza za-
kładała szczegółową analizę florystyczną, także na podstawie publikowanych
kompendiów i traktatów botanicznych oraz florilegiów z epoki. Szczególnie
w tym ostatnim wypadku analiza porównawcza przyniosła bardzo satysfak-
cjonujące wyniki.
Materiałem wyjściowym do badań jest jedyny zachowany Bukiet kwiatów
w szklanym wazonie ze Stadtische Kunstsammlung w Augsburgu oraz dwa in-
ne8, znane tylko z dawnych, czarno-białych fotografii. Są to: pochodzący z ko-
lekcji gdańskiego kupca Jakuba Kabruna9 Wielki bukiet Breynego, który zaginął
w ewakuacyjnej zawierusze pod koniec ostatniej wojny (jego zdjęcie zachowa-
ło się w archiwum Instytutu Herdera w Marburgu i w Muzeum Narodowym
w Gdańsku), i Kwiaty w wazonie z Delft z przedwojennej kolekcji Agnes Juncke,
wdowy po znanym kupcu winnym10. Ten ostatni obraz był eksponowany
w Stadtmuseum latem 1919 r. na wystawie prezentującej gdańskie prywatne
zbiory malarstwa11. Z wielkim żalem należy stwierdzić, że obecność Wielkie-
go bukietu Breynego w Stadtmuseum odnotowano jeszcze w 1945 r., zanim
podzielił on los jego zbiorów - pod koniec wojny wywiezionych do Rzeszy,
8 T. Grzybowska (Martwa natura...) bezzasadnie przypisuje Stechowi Martwą naturę kwia-
tową w szklanym wazonie ze Zbiorów Fundacji Książąt Czartoryskich w Krakowie, łączoną dotąd
z holenderskim naśladowcą Nicolaesa van Veerendaela, ostatnio zaś przez M. Rostworowskiego
z Ambrosiusem Bosschaertem St. (zob. Aurea Porta Rzeczypospolitej, kat. wystawy, Muzeum
Narodowe w Gdańsku, 1997, Gdańsk 1997, s. 188, il. V. 69). Analiza stylistyczno-porównawcza
wyklucza zarówno pierwszą, jak i ostatnią hipotezę, pozwalając istotnie widzieć w obrazie wpły-
wy środowiska antwerpskiego w prowincjonalnej redakcji.
9 Opisany w rękopiśmiennym katalogu kolekcji Kabruna. Zob.: H. Kowalska, Martwe natury
w XIX-wiecznych zbiorach gdańskich kolekcjonerów, [w:] Spór o genezę martwej natury. Sztuka
i kultura, nr 3, Toruń 2002, s. 196.
10 W interesująco sprofilowanej kolekcji rodziny gdańskiego kupca winnego Wilhelma Jun-
cke znajdowała się, oprócz trzech obrazów Stecha (dwa bukiety i zachowany do dziś w Muzeum
Narodowym w Gdańsku Autoportret artysty), Martwa natura z homarem Jorisa van Sona i Bukiet
kwiatów Ottmara Elligera St. Wszystkie te obrazy zostały pokazane na wystawie z 1919 r. Mu-
zeum Miejskie pozyskało do zbiorów jeszcze przed wojną staraniem swego dyrektora dr. Hansa
F. Seckera część wystawionych wówczas dzieł. Obecność Kwiatów w wazonie z Delft w zbiorach
muzeum do 1945 r. poświadcza monograństka malarza (Grzybkowska 1979, s. 99, 138, kat. B. 7;
eadem 1991, s. 233 i 1996, s. 72). Nie ma natomiast wzmianki archiwalnej o drugim bukiecie
wystawianym przez Agnes Juncke, którego opis i wymiary podane w katalogu Seckera są bar-
dzo zbliżone do danych Bukietu w szklanym wazonie ze zbiorów augsburgskich (zakupionego
na rynku antykwarycznym w 1975 r; Grzybkowska 1979, s. 98, Aurea Porta..., kat. V. 68, s. 188).
Niestety, brak dokumentacji muzealnej z okresu przed 1945 r. utrudnia przyjęcie kuszącej hi-
potezy o obecności wszystkich znanych kwiatowych martwych natur Stecha w przedwojennej
kolekcji gdańskiego muzeum. Nie wzmiankuje ich także dokumentacja rewindykacyjna.
11 H.F. Secker, Altere Malerei und Zeichnungen aus Danziger Besitz. Austellung der Kunstfor-
schenden Gesellschaft im Stadtmuseum, Danzig 1919, kat. 3, s. 13, il. 3.
164
Natalia
Zasławska
oraz jako dokument botaniczny. Ten ostatni wątek jest tematem niniejszego
opracowania. Wobec konieczności oparcia się na archiwalnym materiale fo-
tograficznym w przypadku dzieł zaginionych, przyjęta metoda badawcza za-
kładała szczegółową analizę florystyczną, także na podstawie publikowanych
kompendiów i traktatów botanicznych oraz florilegiów z epoki. Szczególnie
w tym ostatnim wypadku analiza porównawcza przyniosła bardzo satysfak-
cjonujące wyniki.
Materiałem wyjściowym do badań jest jedyny zachowany Bukiet kwiatów
w szklanym wazonie ze Stadtische Kunstsammlung w Augsburgu oraz dwa in-
ne8, znane tylko z dawnych, czarno-białych fotografii. Są to: pochodzący z ko-
lekcji gdańskiego kupca Jakuba Kabruna9 Wielki bukiet Breynego, który zaginął
w ewakuacyjnej zawierusze pod koniec ostatniej wojny (jego zdjęcie zachowa-
ło się w archiwum Instytutu Herdera w Marburgu i w Muzeum Narodowym
w Gdańsku), i Kwiaty w wazonie z Delft z przedwojennej kolekcji Agnes Juncke,
wdowy po znanym kupcu winnym10. Ten ostatni obraz był eksponowany
w Stadtmuseum latem 1919 r. na wystawie prezentującej gdańskie prywatne
zbiory malarstwa11. Z wielkim żalem należy stwierdzić, że obecność Wielkie-
go bukietu Breynego w Stadtmuseum odnotowano jeszcze w 1945 r., zanim
podzielił on los jego zbiorów - pod koniec wojny wywiezionych do Rzeszy,
8 T. Grzybowska (Martwa natura...) bezzasadnie przypisuje Stechowi Martwą naturę kwia-
tową w szklanym wazonie ze Zbiorów Fundacji Książąt Czartoryskich w Krakowie, łączoną dotąd
z holenderskim naśladowcą Nicolaesa van Veerendaela, ostatnio zaś przez M. Rostworowskiego
z Ambrosiusem Bosschaertem St. (zob. Aurea Porta Rzeczypospolitej, kat. wystawy, Muzeum
Narodowe w Gdańsku, 1997, Gdańsk 1997, s. 188, il. V. 69). Analiza stylistyczno-porównawcza
wyklucza zarówno pierwszą, jak i ostatnią hipotezę, pozwalając istotnie widzieć w obrazie wpły-
wy środowiska antwerpskiego w prowincjonalnej redakcji.
9 Opisany w rękopiśmiennym katalogu kolekcji Kabruna. Zob.: H. Kowalska, Martwe natury
w XIX-wiecznych zbiorach gdańskich kolekcjonerów, [w:] Spór o genezę martwej natury. Sztuka
i kultura, nr 3, Toruń 2002, s. 196.
10 W interesująco sprofilowanej kolekcji rodziny gdańskiego kupca winnego Wilhelma Jun-
cke znajdowała się, oprócz trzech obrazów Stecha (dwa bukiety i zachowany do dziś w Muzeum
Narodowym w Gdańsku Autoportret artysty), Martwa natura z homarem Jorisa van Sona i Bukiet
kwiatów Ottmara Elligera St. Wszystkie te obrazy zostały pokazane na wystawie z 1919 r. Mu-
zeum Miejskie pozyskało do zbiorów jeszcze przed wojną staraniem swego dyrektora dr. Hansa
F. Seckera część wystawionych wówczas dzieł. Obecność Kwiatów w wazonie z Delft w zbiorach
muzeum do 1945 r. poświadcza monograństka malarza (Grzybkowska 1979, s. 99, 138, kat. B. 7;
eadem 1991, s. 233 i 1996, s. 72). Nie ma natomiast wzmianki archiwalnej o drugim bukiecie
wystawianym przez Agnes Juncke, którego opis i wymiary podane w katalogu Seckera są bar-
dzo zbliżone do danych Bukietu w szklanym wazonie ze zbiorów augsburgskich (zakupionego
na rynku antykwarycznym w 1975 r; Grzybkowska 1979, s. 98, Aurea Porta..., kat. V. 68, s. 188).
Niestety, brak dokumentacji muzealnej z okresu przed 1945 r. utrudnia przyjęcie kuszącej hi-
potezy o obecności wszystkich znanych kwiatowych martwych natur Stecha w przedwojennej
kolekcji gdańskiego muzeum. Nie wzmiankuje ich także dokumentacja rewindykacyjna.
11 H.F. Secker, Altere Malerei und Zeichnungen aus Danziger Besitz. Austellung der Kunstfor-
schenden Gesellschaft im Stadtmuseum, Danzig 1919, kat. 3, s. 13, il. 3.
164