DOI article:
Rojek, Karina: Tradycja versus nowoczesność: Polemika na temat przyszłej architektury Gdańska (1927 - 1928)$nElektronische Ressource
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0389
również budowlaną. Wymianę poglądów i argumentów przedstawicieli prze-
ciwstawnych obozów można prześledzić na łamach wówczas największych
dzienników Wolnego Miasta Gdańska - „Danziger Zeitung” oraz „Danziger
Neueste Nachrichten”. O intensywności polemiki świadczą używane przez ad-
wersarzy dosadne określenia, odnoszące się do architektury modernizmu lub
do konieczności obrony historycznego obrazu miasta: „walka”4, „umierający
Gdańsk”, „nowomodny architekt”, „kubiczny prymitywizm”, „więcej słońca czy
modny kubizm?” „przestępstwo wobec dziedzictwa naszych ojców i niespra-
wiedliwość wobec przyszłości naszych dzieci”, „muzeum na wolnym powie-
trzu” i wiele innych.
Znakomitą okazją do publicznej wymiany argumentów, a być może celo-
wą prowokacją ze strony Związku dla Zachowania Zabytków Architektury
i Sztuki, stał się zorganizowany przez Związek na przełomie lat 1927/1928 cykl
wykładów dotyczących architektury nowoczesnej. Prawdopodobną przyczyną
zorganizowania takiego cyklu na zasadzie publicznego, otwartego dyskursu
stał się projekt zbudowania na ul. Długiej modernistycznego Domu Towaro-
wego5 (ii. 1). Udział wzięli wykładowcy Politechniki Gdańskiej oraz zaproszo-
ny przez organizatorów sam nadradca budowlany Kiessling6, który otrzymał
tym samym pierwszą okazję do zaprezentowania siebie i swoich projektów
przed szerszą publicznością.
Pierwszy wykład „Wokół Starego Gdańska” wygłosił 15 grudnia 1927 r.
prof. Otto Kloeppel. Przedstawił krytykę tzw. „nowomodnej” postawy (dla roz-
różnienia od prawdziwie według jego rozumienia „nowoczesnej” postawy ar-
chitektów), która charakteryzuje się bagatelizowaniem dorobku historii archi-
tektury i traktowaniem jej jedynie jako punktu wyjścia dla własnych dokonań.
Ostry, polemiczny ton wypowiedzi profesora, choć nie bezpośrednio, odnosił
się wyraźnie do Martina Kiesslinga. Kloeppel zdecydowanie opowiedział się
przeciwko wszelkim przejawom modernizmu w Gdańsku. Powstający wów-
czas projekt nowoczesnego domu towarowego, mającego stanąć na ul. Dłu-
giej, uważał za zagrożenia dla historycznego obrazu miasta7. Ów wypracowany
przez epoki wizerunek miał być, według Kloeppla, uwarunkowany stromymi
dachami kamienic mieszczańskich, dzięki którym „obraz miasta składa się
z charakterystycznego ciągu pionowych jednostek, które, mniej lub bardziej
zdobione, jasno i wyraźnie odznaczają się na tle nieba”8. Wystąpienie zostało
zakończone pokazem teoretycznie możliwych wariantów zagospodarowania
4 K. Wolff, Um Danzigs Baukunst, „Danziger Neueste Nachrichten”, 1928, 35, 81, s. 5-6.
5 Ibidem, s. 5.
6 b.a., Architektur und Publikum, „Danziger Zeitung”, 1928, 71, 34, s. 5.
Otto Kloeppel miał z pewnością na myśli projekt domu towarowego firmy Walter & Fleck,
arch. Ernst Moritz Lesser; wg m.in.: M. Kiessling, Neue Baugedanken im alten Danzig, „Zentral-
blatt der Bauverwaltung”, 1929, 49, 43, s. 702.
8 Um das alte Danzig, „Danziger Neueste Nachrichten”, 1927, 34, 295, s. 3.
Tradycja
versus
nowoczesność...
383
ciwstawnych obozów można prześledzić na łamach wówczas największych
dzienników Wolnego Miasta Gdańska - „Danziger Zeitung” oraz „Danziger
Neueste Nachrichten”. O intensywności polemiki świadczą używane przez ad-
wersarzy dosadne określenia, odnoszące się do architektury modernizmu lub
do konieczności obrony historycznego obrazu miasta: „walka”4, „umierający
Gdańsk”, „nowomodny architekt”, „kubiczny prymitywizm”, „więcej słońca czy
modny kubizm?” „przestępstwo wobec dziedzictwa naszych ojców i niespra-
wiedliwość wobec przyszłości naszych dzieci”, „muzeum na wolnym powie-
trzu” i wiele innych.
Znakomitą okazją do publicznej wymiany argumentów, a być może celo-
wą prowokacją ze strony Związku dla Zachowania Zabytków Architektury
i Sztuki, stał się zorganizowany przez Związek na przełomie lat 1927/1928 cykl
wykładów dotyczących architektury nowoczesnej. Prawdopodobną przyczyną
zorganizowania takiego cyklu na zasadzie publicznego, otwartego dyskursu
stał się projekt zbudowania na ul. Długiej modernistycznego Domu Towaro-
wego5 (ii. 1). Udział wzięli wykładowcy Politechniki Gdańskiej oraz zaproszo-
ny przez organizatorów sam nadradca budowlany Kiessling6, który otrzymał
tym samym pierwszą okazję do zaprezentowania siebie i swoich projektów
przed szerszą publicznością.
Pierwszy wykład „Wokół Starego Gdańska” wygłosił 15 grudnia 1927 r.
prof. Otto Kloeppel. Przedstawił krytykę tzw. „nowomodnej” postawy (dla roz-
różnienia od prawdziwie według jego rozumienia „nowoczesnej” postawy ar-
chitektów), która charakteryzuje się bagatelizowaniem dorobku historii archi-
tektury i traktowaniem jej jedynie jako punktu wyjścia dla własnych dokonań.
Ostry, polemiczny ton wypowiedzi profesora, choć nie bezpośrednio, odnosił
się wyraźnie do Martina Kiesslinga. Kloeppel zdecydowanie opowiedział się
przeciwko wszelkim przejawom modernizmu w Gdańsku. Powstający wów-
czas projekt nowoczesnego domu towarowego, mającego stanąć na ul. Dłu-
giej, uważał za zagrożenia dla historycznego obrazu miasta7. Ów wypracowany
przez epoki wizerunek miał być, według Kloeppla, uwarunkowany stromymi
dachami kamienic mieszczańskich, dzięki którym „obraz miasta składa się
z charakterystycznego ciągu pionowych jednostek, które, mniej lub bardziej
zdobione, jasno i wyraźnie odznaczają się na tle nieba”8. Wystąpienie zostało
zakończone pokazem teoretycznie możliwych wariantów zagospodarowania
4 K. Wolff, Um Danzigs Baukunst, „Danziger Neueste Nachrichten”, 1928, 35, 81, s. 5-6.
5 Ibidem, s. 5.
6 b.a., Architektur und Publikum, „Danziger Zeitung”, 1928, 71, 34, s. 5.
Otto Kloeppel miał z pewnością na myśli projekt domu towarowego firmy Walter & Fleck,
arch. Ernst Moritz Lesser; wg m.in.: M. Kiessling, Neue Baugedanken im alten Danzig, „Zentral-
blatt der Bauverwaltung”, 1929, 49, 43, s. 702.
8 Um das alte Danzig, „Danziger Neueste Nachrichten”, 1927, 34, 295, s. 3.
Tradycja
versus
nowoczesność...
383