DOI article:
Perz, Anna: Paul-Beneke-Jugendherberge
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28100#0402
Anna Perz
Paul-Beneke-Jugendherberge
Pozytywna koniunktura gospodarcza lat 30. zaowocowała wzmożoną aktyw-
nością budowlaną na terenie Rzeszy Niemieckiej. Niemałe znaczenie miała
również osobista postawa Hitlera, który traktował nowe realizacje jako element
narodowo-socjalistycznej propagandy. „Będą się tego domyślać przeciwnicy,
ale przede wszystkim muszą wiedzieć sojusznicy: nasze budowle powstają dla
wzmocnienia naszego autorytetu”1 - miał stwierdzić wprost podczas parteita-
gu w 1937 r.
Wspomniane tendencje dotyczyły również terenu Wolnego Miasta Gdań-
ska. Mimo że teoretycznie niezależne, w praktyce już od 1937 r. podlegało cał-
kowicie strukturom państwa niemieckiego, uzależnione nie tylko politycznie,
ale i gospodarczo. Choć prawdziwie wizjonerskie projekty przebudowy miasta
pojawić się miały dopiero po formalnym włączeniu Gdańska do Rzeszy, jednak
już przed wybuchem wojny zdołano zrealizować szereg narodowo-socjalistycz-
nych obiektów. Do najważniejszych zaliczyć można istniejące do dziś gmachy
Arbeitsfrontu i Zarządu Okręgu NSV przy ul. Okopowej (Wiebenwall).
Najwięcej emocji wzbudzała jednak budowa Schroniska Młodzieżowego
im. Paula Beneke (Paul-Beneke-Jugendherberge) na Biskupiej Górce (il. 1).
Dnia 26 lipca 1938 r. gauleiter Albert Forster własnoręcznie wmurował kamień
węgielny pod tą najbardziej prestiżową gdańską inwestycję tego czasu. Projekt
został wybrany na drodze konkursu architektonicznego, w którym pierwszą
nagrodę otrzymała koncepcja autorstwa „młodego szczecińskiego architekta”2
Hansa Riecherta3. Inwestorem był Niemiecki Związek Schronisk Młodzieżo-
wych (Deutsche Jugendherbergswerk) realizujący w tamtym okresie dziesiątki
budynków o podobnej funkcji na terenie całej Rzeszy. Gdański obiekt swoją
skalą i formą architektoniczną wyłamuje się jednak wyraźnie ze schematu ty-
powego schroniska.
1 P. Krakowski, Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 1994, s. 46.
2 „Der Danziger Vorposten”, 172, 26.07.1938, s. 6.
3 Hans Riechert ur. 7.06.1903 r. w Gdańsku. Od 1921 r. uczęszczał do Bau- und Gewerbeaka-
demie we Friedbergu. W latach 1923-1937 Kunstgewerbeschule w Szczecinie (asystent w pra-
cowni prof. Gregora Rosenbauera). W latach 1927-1928 odbył studia w Berlinie w pracowni
Petera Behrensa. W latach 1928-1931 pracownik Hochbauamt des Senats der Freien Stadt Dan-
zig. Od 1931 r. własna pracownia architektoniczna (projekty budynków użyteczności publicznej
z terenu Wolnego Miasta i Prus Wschodnich - m.in. HJ-Heim w Gardnie Wielkiej i w Szcze-
cinku, oraz schronisko młodzieżowe w Białym Borze, projekt szkoły mniejszości niemieckiej
w Grudziądzu z A. Krugerem). Zmarł 25 maja 1961 r. w Hamburgu.
396
Paul-Beneke-Jugendherberge
Pozytywna koniunktura gospodarcza lat 30. zaowocowała wzmożoną aktyw-
nością budowlaną na terenie Rzeszy Niemieckiej. Niemałe znaczenie miała
również osobista postawa Hitlera, który traktował nowe realizacje jako element
narodowo-socjalistycznej propagandy. „Będą się tego domyślać przeciwnicy,
ale przede wszystkim muszą wiedzieć sojusznicy: nasze budowle powstają dla
wzmocnienia naszego autorytetu”1 - miał stwierdzić wprost podczas parteita-
gu w 1937 r.
Wspomniane tendencje dotyczyły również terenu Wolnego Miasta Gdań-
ska. Mimo że teoretycznie niezależne, w praktyce już od 1937 r. podlegało cał-
kowicie strukturom państwa niemieckiego, uzależnione nie tylko politycznie,
ale i gospodarczo. Choć prawdziwie wizjonerskie projekty przebudowy miasta
pojawić się miały dopiero po formalnym włączeniu Gdańska do Rzeszy, jednak
już przed wybuchem wojny zdołano zrealizować szereg narodowo-socjalistycz-
nych obiektów. Do najważniejszych zaliczyć można istniejące do dziś gmachy
Arbeitsfrontu i Zarządu Okręgu NSV przy ul. Okopowej (Wiebenwall).
Najwięcej emocji wzbudzała jednak budowa Schroniska Młodzieżowego
im. Paula Beneke (Paul-Beneke-Jugendherberge) na Biskupiej Górce (il. 1).
Dnia 26 lipca 1938 r. gauleiter Albert Forster własnoręcznie wmurował kamień
węgielny pod tą najbardziej prestiżową gdańską inwestycję tego czasu. Projekt
został wybrany na drodze konkursu architektonicznego, w którym pierwszą
nagrodę otrzymała koncepcja autorstwa „młodego szczecińskiego architekta”2
Hansa Riecherta3. Inwestorem był Niemiecki Związek Schronisk Młodzieżo-
wych (Deutsche Jugendherbergswerk) realizujący w tamtym okresie dziesiątki
budynków o podobnej funkcji na terenie całej Rzeszy. Gdański obiekt swoją
skalą i formą architektoniczną wyłamuje się jednak wyraźnie ze schematu ty-
powego schroniska.
1 P. Krakowski, Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 1994, s. 46.
2 „Der Danziger Vorposten”, 172, 26.07.1938, s. 6.
3 Hans Riechert ur. 7.06.1903 r. w Gdańsku. Od 1921 r. uczęszczał do Bau- und Gewerbeaka-
demie we Friedbergu. W latach 1923-1937 Kunstgewerbeschule w Szczecinie (asystent w pra-
cowni prof. Gregora Rosenbauera). W latach 1927-1928 odbył studia w Berlinie w pracowni
Petera Behrensa. W latach 1928-1931 pracownik Hochbauamt des Senats der Freien Stadt Dan-
zig. Od 1931 r. własna pracownia architektoniczna (projekty budynków użyteczności publicznej
z terenu Wolnego Miasta i Prus Wschodnich - m.in. HJ-Heim w Gardnie Wielkiej i w Szcze-
cinku, oraz schronisko młodzieżowe w Białym Borze, projekt szkoły mniejszości niemieckiej
w Grudziądzu z A. Krugerem). Zmarł 25 maja 1961 r. w Hamburgu.
396