Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Editor]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Editor]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (7-8.2009)

2. Oskar i Zofia Hansenowie, Jerzy Jarnuszkiewicz, Edmund Kupiecki, Julian Pałka,
Lechosław Rosiński, pomnik Droga, projekt w Międzynarodowym Konkursie na Pomnik
w Oświęcimiu-Brzezince (1958), wg: O. Hansen, Ku formie otwartej. Warszawa 2005

Tym pytaniem Moore odwoływał się do problemów poruszonych przez
kilka niekonwencjonalnych i raczej abstrakcyjnych dzieł. Artyści, architekci
i krytycy wchodzący w skład jury odnieśli się do nich z entuzjazmem, którego
jednak nie podzielili reprezentanci byłych więźniów. Taki los spotkał przede
wszystkim projekt przedłożony przez polski zespół: Oskara i Zofię Hansenów,
Jerzego Jarnuszkiewicza, Edmunda Kupieckiego, Juliana Pałkę i Lechosława
Rosińskiego. Ich projekt przewidywał przecięcie terenu obozu asfaltową dro-
gą, długą na kilometr i szeroką na 70 metrów. Obszar nieobjęty tą drogą miał
podlegać działaniu czasu i popadać w stopniową ruinę (ił. 2). Ta otwarta forma
upamiętnienia tragedii zyskała uznanie profesjonalistów, którzy sądzili, że tra-
dycyjne formy estetyczne nie są wystarczające dla stworzenia pomnika w po-
dobnym miejscu zbrodni. Reprezentanci międzynarodowego komitetu oświę-
cimskiego zajęli jednak pozycję szczególnie krytyczną wobec tego rodzaju prac:
„To nie w abstrakcji byliśmy torturowani, a nasze rodziny zamordowane”4.

4 Cyt. za: J. Young, The Art of Memory..., s. 24.

435