DOI article:
Skibiński, Franciszek: Kilka uwag o Hansie Strakowskim, Simonie Herle i architekurze gdańskiej przełomu XVI i XVII w.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0134
Franciszek zasług Strakowskiego dla miasta, mógł on je też nadmiernie akcentować.
Skibiński Często zdarzało się, iż mistrzowie czy ich pomocnicy przywoływali prace,
przy których tylko asystowali. Peter Heithecker z Dusseldorfu, czeladnik mię-
dzy innymi Willema van den Blocke i późniejszy mistrz w gdańskim cechu,
w suplice do Rady Miejskiej z 1594 r. powoływał się na przykład na swój
udział w budowie Bramy Wyżynnej, gdzie nie odgrywał zapewne ważniejszej
roli33. Podobnie, czynny w Wirtembergii Heinrich Schickhardt do swoich dzieł
zaliczał także te obiekty, których budowę tylko nadzorował34. Rzeczywista
skala działalności Strakowskiego - i to tylko do pewnego stopnia - może być
określona dopiero po skonfrontowaniu tejże listy z innymi źródłami, jak miało
to miejsce w odniesieniu do prac przy Wielkiej Zbrojowni35. Choć Strakowski
wspomina o swoim udziale w tym przedsięwzięciu, rachunki miejskie, bogato
dokumentujące działalność takich osób, jak Willem van der Meer zw. Barth,
Abraham van den Blocke i wspomniany Philip Schumacher, milczą o zaanga-
żowaniu pochodzącego z Prabut mistrza. Interpretacja Bartetzkiego, według
której Strakowski, będąc budowniczym miejskim, otrzymywał stałą pen-
sję i nie był opłacany na takich samych zasadach, jak inni mistrzowie, rodzi
pewne wątpliwości. Jego nazwisko pojawia się wielokrotnie w tych samych
dokumentach (miejskich księgach kasowych) w związku z innymi pracami.
Co więcej, wynagrodzenie dla osób zajmujących stanowiska publiczne było
zazwyczaj odnotowywane w miejskich rachunkach, czego dowodzi przykład
cieśli miejskiego Jacoba van den Blocke36. Nie można zatem wykluczyć, iż jego
udział w pracach przy Wielkiej Zbrojowni był w istocie niewielki. Podobna
sytuacja mogła mieć też miejsce w wypadku innych budowli tradycyjnie wią-
zanych ze Strakowskim w oparciu o powyższą suplikę.
Hans Strakowski uważany jest zazwyczaj za budowniczego odpowiedzial-
nego za techniczną stronę realizacji, a nie za samodzielnego architekta. Słusz-
ność tej opinii częściowo potwierdzają źródła archiwalne, w których określany
jest zazwyczaj jako mistrz murarski. Jego ambicje sięgały jednak dalej, czego
dowodzą choćby zachowane oraz wzmiankowane w źródłach projekty i mode-
le architektoniczne jego autorstwa, będące istotną częścią praktyki budowla-
nej37. Przykładem tego rodzaju działalności Strakowskiego jest dobrze znany
33 Skibiński, Warsztat Willema van den Blocke..., s. 89.
34 Ulrich Schiitte, Architekt und Ingenieur, [w:] Architekt und Ingenieur. Baumeister in Krieg
und Frieden, Ausstellungskataloge der Herzog August Bibliothek, Nr. 42, Wolfenbuttel 1984,
s. 22; por. też Marcus Popplow, Fleinrich Schickhardt ais Ingenieur, [w:] Heinrich Schickhardt.
Baumeister der Renaissance. Leben und Werk des Architekten, Ingenieurs und Stadtsplaners,
Hauptstaatsarchiv Sttutgart-Stadtsarchiv Stuttgart, hrsg. von Sónke Lorenz und Wilfried Setz-
ler, Stuttgart 1999, s. 75-82.
35 Bartetzky, Das Grofie Zeughaus..., s. 96-98, 158, 225-260.
36 Rachunki dotyczące Jacoba van den Blocke i jego urzędu (Zimmerhof) pojawiają się
bardzo licznie w źródłach, m.in. w wyciągach z ksiąg kasowych (APG, Kamlaria, sygn. 300,12).
37 Na temat modeli architektonicznych por. m.in.: Franz BischofF, „...das verkleinert opus
recht vor Augen gestelt..zur Geschichte und Bedeutung des Architekturmodells von der Fruhzeit
128
Skibiński Często zdarzało się, iż mistrzowie czy ich pomocnicy przywoływali prace,
przy których tylko asystowali. Peter Heithecker z Dusseldorfu, czeladnik mię-
dzy innymi Willema van den Blocke i późniejszy mistrz w gdańskim cechu,
w suplice do Rady Miejskiej z 1594 r. powoływał się na przykład na swój
udział w budowie Bramy Wyżynnej, gdzie nie odgrywał zapewne ważniejszej
roli33. Podobnie, czynny w Wirtembergii Heinrich Schickhardt do swoich dzieł
zaliczał także te obiekty, których budowę tylko nadzorował34. Rzeczywista
skala działalności Strakowskiego - i to tylko do pewnego stopnia - może być
określona dopiero po skonfrontowaniu tejże listy z innymi źródłami, jak miało
to miejsce w odniesieniu do prac przy Wielkiej Zbrojowni35. Choć Strakowski
wspomina o swoim udziale w tym przedsięwzięciu, rachunki miejskie, bogato
dokumentujące działalność takich osób, jak Willem van der Meer zw. Barth,
Abraham van den Blocke i wspomniany Philip Schumacher, milczą o zaanga-
żowaniu pochodzącego z Prabut mistrza. Interpretacja Bartetzkiego, według
której Strakowski, będąc budowniczym miejskim, otrzymywał stałą pen-
sję i nie był opłacany na takich samych zasadach, jak inni mistrzowie, rodzi
pewne wątpliwości. Jego nazwisko pojawia się wielokrotnie w tych samych
dokumentach (miejskich księgach kasowych) w związku z innymi pracami.
Co więcej, wynagrodzenie dla osób zajmujących stanowiska publiczne było
zazwyczaj odnotowywane w miejskich rachunkach, czego dowodzi przykład
cieśli miejskiego Jacoba van den Blocke36. Nie można zatem wykluczyć, iż jego
udział w pracach przy Wielkiej Zbrojowni był w istocie niewielki. Podobna
sytuacja mogła mieć też miejsce w wypadku innych budowli tradycyjnie wią-
zanych ze Strakowskim w oparciu o powyższą suplikę.
Hans Strakowski uważany jest zazwyczaj za budowniczego odpowiedzial-
nego za techniczną stronę realizacji, a nie za samodzielnego architekta. Słusz-
ność tej opinii częściowo potwierdzają źródła archiwalne, w których określany
jest zazwyczaj jako mistrz murarski. Jego ambicje sięgały jednak dalej, czego
dowodzą choćby zachowane oraz wzmiankowane w źródłach projekty i mode-
le architektoniczne jego autorstwa, będące istotną częścią praktyki budowla-
nej37. Przykładem tego rodzaju działalności Strakowskiego jest dobrze znany
33 Skibiński, Warsztat Willema van den Blocke..., s. 89.
34 Ulrich Schiitte, Architekt und Ingenieur, [w:] Architekt und Ingenieur. Baumeister in Krieg
und Frieden, Ausstellungskataloge der Herzog August Bibliothek, Nr. 42, Wolfenbuttel 1984,
s. 22; por. też Marcus Popplow, Fleinrich Schickhardt ais Ingenieur, [w:] Heinrich Schickhardt.
Baumeister der Renaissance. Leben und Werk des Architekten, Ingenieurs und Stadtsplaners,
Hauptstaatsarchiv Sttutgart-Stadtsarchiv Stuttgart, hrsg. von Sónke Lorenz und Wilfried Setz-
ler, Stuttgart 1999, s. 75-82.
35 Bartetzky, Das Grofie Zeughaus..., s. 96-98, 158, 225-260.
36 Rachunki dotyczące Jacoba van den Blocke i jego urzędu (Zimmerhof) pojawiają się
bardzo licznie w źródłach, m.in. w wyciągach z ksiąg kasowych (APG, Kamlaria, sygn. 300,12).
37 Na temat modeli architektonicznych por. m.in.: Franz BischofF, „...das verkleinert opus
recht vor Augen gestelt..zur Geschichte und Bedeutung des Architekturmodells von der Fruhzeit
128