DOI article:
Konstantynów, Dariusz: Polsko-łotewskie kontakty artystyczne w latach 30. XX w. Wystawy sztuki polskiej w rydze (1934) i łotewskiej w Warszawie (1936)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0280
Dariusz
Konstantynów
Wystawa spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem. Już pierwszego
dnia zwiedziło ją około 1500 osób, a do zamknięcia, czyli do 11 lutego - 7 tys.,
co w warunkach ryskich uznano za frekwencyjny fenomen. W czasie trwa-
nia wystawy Tadeusz Pruszkowski wygłosił w sali ryskiego konserwatorium
odczyt o współczesnej sztuce polskiej. O sztuce polskiej mówił także Treter,
który trzykrotnie wygłosił prelekcję Indywidualne cechy malarstwa polskiego,
w której właściwie powtarzał treści zawarte we wstępie do katalogu. Pierwsza
prelekcja, zorganizowana staraniem Towarzystwa Łotewsko-Polskiego, odbyła
się w auli Uniwersytetu Ryskiego i była wygłoszona po rosyjsku. Drugie wystą-
pienie Tretera, tym razem w języku niemieckim, miało miejsce także na uni-
wersytecie, w lokalu korporacji „Daugayiete”. Po raz trzeci prezes TOSSPO
mówił do publiczności polskojęzycznej zebranej w polskiej szkole w Rydze.
Zakończenie wystawy poseł Beczkowicz uczcił śniadaniem, w czasie któ-
rego oprócz gospodarza przemawiali minister Gulbis, rektor Purvitis, prezes
Skujenieks oraz komisarz wystawy Jarocki. Wszyscy oni wyrażali wielkie zado-
wolenie z powodzenia ekspozycji i podkreślali jej znaczenie dla umacniania
stosunków polsko-łotewskich. Z wystawy zakupiono kilka dzieł: do Miejskiego
Muzeum Sztuki Powrót z wesela Kazimierza Sichulskiego, a do Muzeum Pań-
stwowego Portret malarza Tadeusza Pruszkowskiego i Praczki Pawła Dadleza20.
Wystawę sztuki polskiej obficie komentowano na łamach łotewskiej prasy21.
Autorzy większości wypowiedzi poprzestawali na streszczeniu wstępu do kata-
logu, pobieżnym przedstawieniu zawartości ekspozycji i stwierdzeniu, że jest
ona wydarzeniem niezwykle ważnym w życiu artystycznym Łotwy, a wszyst-
kie dzieła artystów polskich stoją na bardzo wysokim poziomie. Nieliczni tylko
wskazywali obiekty szczególnie godne uwagi, zdobywali się na słowa krytyki
i własne opinie o sztuce polskiej.
Szczególnym uznaniem łotewskich krytyków cieszył się Leon Wyczółkow-
ski. Podziwiano „młodzieńczy talent” tego sędziwego artysty, lekkość i deli-
katność kolorystyki jego akwarel. Wyczółkowski - pisał recenzent gazety „Bri-
va Zeme” - to „świeżość, śmiałość i genialność”22, a Uga Skulme nazywał go
„najbardziej utalentowanym i nowoczesnym z malarzy”23. Ten sam pierwia-
stek młodzieńczej siły i wybitne walory malarskie odnajdywano w obrazach
Boznańskiej i Pankiewicza. Szczególną uwagę przyciągali także Władysław
Jarocki i Kazimierz Sichulski. Ich malarstwo uważano za przejaw „sztuki naro-
dowej w ujęciu dekoracyjnym”24. O Jarockim pisano, że tak malować może
20 Kronika. Ryga, „Sztuki Piękne” 1934, s. 72.
21 M.T. [Mieczysław Treter], Prasa łotewska o wystawie sztuki polskiej, „Sztuki Piękne” 1934,
s. 73-80. Oryginalne wycinki prasowe oraz ich tłumaczenia autorstwa Bohdana Kościałkow-
skiego zachowały się w archiwum Władysława Jarockiego w Zbiorach Specjalnych Instytutu
Sztuki PAN w Warszawie (inw. 211 —III).
22 Arvids Brastinsch, Polijas mahkslas isstahde Riga, „Briva Zeme” 1934, nr 22 (z 29 I).
23 Skulme, Polu mahkslas...
24 Julijś Maderniekś, Polu glesneezibas parode Riga, „Jaunakas Zinas” 1934, nr 20 (z 25 I).
274
Konstantynów
Wystawa spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem. Już pierwszego
dnia zwiedziło ją około 1500 osób, a do zamknięcia, czyli do 11 lutego - 7 tys.,
co w warunkach ryskich uznano za frekwencyjny fenomen. W czasie trwa-
nia wystawy Tadeusz Pruszkowski wygłosił w sali ryskiego konserwatorium
odczyt o współczesnej sztuce polskiej. O sztuce polskiej mówił także Treter,
który trzykrotnie wygłosił prelekcję Indywidualne cechy malarstwa polskiego,
w której właściwie powtarzał treści zawarte we wstępie do katalogu. Pierwsza
prelekcja, zorganizowana staraniem Towarzystwa Łotewsko-Polskiego, odbyła
się w auli Uniwersytetu Ryskiego i była wygłoszona po rosyjsku. Drugie wystą-
pienie Tretera, tym razem w języku niemieckim, miało miejsce także na uni-
wersytecie, w lokalu korporacji „Daugayiete”. Po raz trzeci prezes TOSSPO
mówił do publiczności polskojęzycznej zebranej w polskiej szkole w Rydze.
Zakończenie wystawy poseł Beczkowicz uczcił śniadaniem, w czasie któ-
rego oprócz gospodarza przemawiali minister Gulbis, rektor Purvitis, prezes
Skujenieks oraz komisarz wystawy Jarocki. Wszyscy oni wyrażali wielkie zado-
wolenie z powodzenia ekspozycji i podkreślali jej znaczenie dla umacniania
stosunków polsko-łotewskich. Z wystawy zakupiono kilka dzieł: do Miejskiego
Muzeum Sztuki Powrót z wesela Kazimierza Sichulskiego, a do Muzeum Pań-
stwowego Portret malarza Tadeusza Pruszkowskiego i Praczki Pawła Dadleza20.
Wystawę sztuki polskiej obficie komentowano na łamach łotewskiej prasy21.
Autorzy większości wypowiedzi poprzestawali na streszczeniu wstępu do kata-
logu, pobieżnym przedstawieniu zawartości ekspozycji i stwierdzeniu, że jest
ona wydarzeniem niezwykle ważnym w życiu artystycznym Łotwy, a wszyst-
kie dzieła artystów polskich stoją na bardzo wysokim poziomie. Nieliczni tylko
wskazywali obiekty szczególnie godne uwagi, zdobywali się na słowa krytyki
i własne opinie o sztuce polskiej.
Szczególnym uznaniem łotewskich krytyków cieszył się Leon Wyczółkow-
ski. Podziwiano „młodzieńczy talent” tego sędziwego artysty, lekkość i deli-
katność kolorystyki jego akwarel. Wyczółkowski - pisał recenzent gazety „Bri-
va Zeme” - to „świeżość, śmiałość i genialność”22, a Uga Skulme nazywał go
„najbardziej utalentowanym i nowoczesnym z malarzy”23. Ten sam pierwia-
stek młodzieńczej siły i wybitne walory malarskie odnajdywano w obrazach
Boznańskiej i Pankiewicza. Szczególną uwagę przyciągali także Władysław
Jarocki i Kazimierz Sichulski. Ich malarstwo uważano za przejaw „sztuki naro-
dowej w ujęciu dekoracyjnym”24. O Jarockim pisano, że tak malować może
20 Kronika. Ryga, „Sztuki Piękne” 1934, s. 72.
21 M.T. [Mieczysław Treter], Prasa łotewska o wystawie sztuki polskiej, „Sztuki Piękne” 1934,
s. 73-80. Oryginalne wycinki prasowe oraz ich tłumaczenia autorstwa Bohdana Kościałkow-
skiego zachowały się w archiwum Władysława Jarockiego w Zbiorach Specjalnych Instytutu
Sztuki PAN w Warszawie (inw. 211 —III).
22 Arvids Brastinsch, Polijas mahkslas isstahde Riga, „Briva Zeme” 1934, nr 22 (z 29 I).
23 Skulme, Polu mahkslas...
24 Julijś Maderniekś, Polu glesneezibas parode Riga, „Jaunakas Zinas” 1934, nr 20 (z 25 I).
274