DOI Artikel:
Kriegseisen, Jacek: Addenda do katalogu wystawy Materia światła i ciała. Alabaster w rzeźbie niderlandzkiej XVI i XVII w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0359
W latach 1772-1804 trzy złote korony na błękitnym tle były herbem Galicji,
jak nazwano część ziem Rzeczypospolitej, które w wyniku pierwszego rozbio-
ru znalazły się w granicach posiadłości Habsburgów. Herb ten był używany
do 1804 r., kiedy został zmieniony po powstaniu Cesarstwa Austriackiego56.
Nic nie wskazuje na to, by rama obrazu została zamieniona, jest ona bowiem
dopasowana do wielkości płyty alabastrowej, nie nosi śladów przerabiania,
a dodatkowo na ramie i desce zabezpieczającej obraz od tyłu zachowały się
ślady takiego samego czerwonego i żółtego laku, będące pozostałością zabez-
pieczenia obrazu. Dzięki rozpoznaniu herbu na pieczęci mamy więc informa-
cję, że w latach 1772-1804 obraz znajdował się na terenie Galicji.
Na desce zabezpieczającej obraz, na jej wewnętrznej stronie jest też naklejona
kartka z napisem informującym, że w celu wykonania kopii obraz został prze-
kazany hrabiemu Konstantemu Zamoyskiemu (1846-1923) z Kozłówki (ił. 15).
Kopia ta, wykonana prawdopodobnie przez Józefa Buchbindera (1839-1909)57,
do dzisiaj zachowała się w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce58. Nie udało się
niestety ustalić, z jakiej kolekcji obraz został wypożyczony.
Na dolnej listwie ramy jest naklejona kartka (ił. 16), niegdyś zabezpieczona
zerwanymi obecnie pieczęciami, z napisem wykonanym atramentem: No 78
(lub 3) | Anna Austryi - przez \ Netscher |. Informacja ta jest śladem próby
zidentyfikowania sportretowanej kobiety i atrybucji obrazu. Numer na kart-
ce świadczy, że znajdował się wtedy w katalogu niezidentyfikowanej (galicyj-
skiej?) kolekcji.
Poza własnościowymi oznaczeniami muzealnymi (dawnego Muzeum Po-
morskiego w Gdańsku) i obecnymi (Muzeum Narodowego w Gdańsku), na
ramie w kilku miejscach znajdują się nieczytelne odręczne oznaczenia, a także
naklejone karteczki z liczbami naniesionymi odręcznie atramentem: w górnej
części deski zabezpieczającej obraz od tyłu z liczbą 11, a na zewnętrznej stronie
lewej listwy ramy z liczbą 50.
Wiele dodatkowych informacji udało się zestawić dla eksponowanego podczas
wystawy wspomnianego już fragmentu dekoracji ościeża okiennego wykonane-
go około 1680-1690 r. przez nieznanego rzeźbiarza działającego w Gdańsku59.
56 Hugo Gerhard Stróhl, Ósterreichisch-Ungarische Wappenrolle, Wien 1890, s. XIV.
57 Na temat malarza i kolekcji kozłowieckiej, zob. Antoni Gawiński, Józef Buchbinder, polski
malarz religijny (1839-1909), Warszawa 1910; Waldemar Odorowski, Historyzujące portrety
Zamoyskich Józefa Buchbindera w Kozłówce, [w:] Portret. Funkcja, forma, symbol. Materiały
Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Toruń, grudzień 1986, Warszawa 1990, s. 415-430; Jacek
Szczepaniak, Program ideowy Konstantego Zamoyskiego w pałacu w Kozłówce, [w:] Muzea - rezy-
dencje w Polsce. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
14-16 października 2004, Kozłówka 2004, s. 31-83, tu s. 42, 65; por. Konrad Ajewski, Zbiory
artystyczne i galeria muzealna Ordynacji Zamojskiej w Warszawie, Kozłówka 1997, s. 38-39,
passim.
58 Za informację dziękuję Pani Annie Szczepaniak z Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.
59 Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/223/Rz; zob. Materia światła i ciała...,
s. 336-339, kat. 11.14, ił. (oprać. Jacek Kriegseisen).
Addenda
do katalogu
wystawy...
353
jak nazwano część ziem Rzeczypospolitej, które w wyniku pierwszego rozbio-
ru znalazły się w granicach posiadłości Habsburgów. Herb ten był używany
do 1804 r., kiedy został zmieniony po powstaniu Cesarstwa Austriackiego56.
Nic nie wskazuje na to, by rama obrazu została zamieniona, jest ona bowiem
dopasowana do wielkości płyty alabastrowej, nie nosi śladów przerabiania,
a dodatkowo na ramie i desce zabezpieczającej obraz od tyłu zachowały się
ślady takiego samego czerwonego i żółtego laku, będące pozostałością zabez-
pieczenia obrazu. Dzięki rozpoznaniu herbu na pieczęci mamy więc informa-
cję, że w latach 1772-1804 obraz znajdował się na terenie Galicji.
Na desce zabezpieczającej obraz, na jej wewnętrznej stronie jest też naklejona
kartka z napisem informującym, że w celu wykonania kopii obraz został prze-
kazany hrabiemu Konstantemu Zamoyskiemu (1846-1923) z Kozłówki (ił. 15).
Kopia ta, wykonana prawdopodobnie przez Józefa Buchbindera (1839-1909)57,
do dzisiaj zachowała się w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce58. Nie udało się
niestety ustalić, z jakiej kolekcji obraz został wypożyczony.
Na dolnej listwie ramy jest naklejona kartka (ił. 16), niegdyś zabezpieczona
zerwanymi obecnie pieczęciami, z napisem wykonanym atramentem: No 78
(lub 3) | Anna Austryi - przez \ Netscher |. Informacja ta jest śladem próby
zidentyfikowania sportretowanej kobiety i atrybucji obrazu. Numer na kart-
ce świadczy, że znajdował się wtedy w katalogu niezidentyfikowanej (galicyj-
skiej?) kolekcji.
Poza własnościowymi oznaczeniami muzealnymi (dawnego Muzeum Po-
morskiego w Gdańsku) i obecnymi (Muzeum Narodowego w Gdańsku), na
ramie w kilku miejscach znajdują się nieczytelne odręczne oznaczenia, a także
naklejone karteczki z liczbami naniesionymi odręcznie atramentem: w górnej
części deski zabezpieczającej obraz od tyłu z liczbą 11, a na zewnętrznej stronie
lewej listwy ramy z liczbą 50.
Wiele dodatkowych informacji udało się zestawić dla eksponowanego podczas
wystawy wspomnianego już fragmentu dekoracji ościeża okiennego wykonane-
go około 1680-1690 r. przez nieznanego rzeźbiarza działającego w Gdańsku59.
56 Hugo Gerhard Stróhl, Ósterreichisch-Ungarische Wappenrolle, Wien 1890, s. XIV.
57 Na temat malarza i kolekcji kozłowieckiej, zob. Antoni Gawiński, Józef Buchbinder, polski
malarz religijny (1839-1909), Warszawa 1910; Waldemar Odorowski, Historyzujące portrety
Zamoyskich Józefa Buchbindera w Kozłówce, [w:] Portret. Funkcja, forma, symbol. Materiały
Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Toruń, grudzień 1986, Warszawa 1990, s. 415-430; Jacek
Szczepaniak, Program ideowy Konstantego Zamoyskiego w pałacu w Kozłówce, [w:] Muzea - rezy-
dencje w Polsce. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
14-16 października 2004, Kozłówka 2004, s. 31-83, tu s. 42, 65; por. Konrad Ajewski, Zbiory
artystyczne i galeria muzealna Ordynacji Zamojskiej w Warszawie, Kozłówka 1997, s. 38-39,
passim.
58 Za informację dziękuję Pani Annie Szczepaniak z Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.
59 Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/223/Rz; zob. Materia światła i ciała...,
s. 336-339, kat. 11.14, ił. (oprać. Jacek Kriegseisen).
Addenda
do katalogu
wystawy...
353