DOI Artikel:
Wind, Edgar: Rewolucja w malarstwie historycznym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27409#0041
ROZPRAWY
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLIII, zeszyt 4 - 1995
EDGAR WIND
REWOLUCJA W MALARSTWIE HISTORYCZNYM*
Osiemnastowieczne akademie potępiały upamiętnianie współczesnych wyda-
rzeń w monumentalnym stylu malarskim, łączącym heroiczną wzniosłość kom-
pozycji z historyczną poprawnością kostiumu i portretu, uznając te praktyki za
obrazę dobrego smaku. Nie ma wątpliwości, że racje rozumu i natury przema-
wiały za najbardziej zapiekłymi akademikami, kiedy oświadczali, że nie można
ze sobą pogodzić stylu wzniosłego i maniery wiernego portretowania; że
artyści mający ambicję malowania bohaterów nie powinni zbytnio upodobniać
ich do siebie, do swych sąsiadów czy też żołnierzy widzianych na ulicy. Jeśli
to prawda, że poufałość rodzi lekceważenie, wówczas wskazówka, by bohatera
nie przedstawiać w sposób podobny do postaci powszechnie znanych, miałaby
mocne uzasadnienie.
A jednak powyższe zalecenie stało w sprzeczności z trendami osiemnasto-
wiecznego pisarstwa historycznego oraz z praktyką krytyki oświeceniowej, które
bez skrupułów podchodziły do tradycyjnych bohaterów, traktując ich w sposób
bezceremonialny. Voltaire, Hume czy Gibbon z premedytacją dążyli do umniej-
szenia przesadnej reputacji, jaką cieszyli się bohaterowie, święci i inni preten-
denci do nadprzyrodzonej chwały* 1. Demaskując to, co Swift nazwał „mecha-
Przekładu dokonano według: E. Wind, The Révolution of History Painting, [w:]
tenże, Hume and Heroic Portrait. Studies in Eighteenth-Century Imagery, ed. by J. Anderson,
Oxford 1986, s. 88-99; prwdr.: „Journal of the Warburg Institute” 1938 (II), s. 116-127.
W niniejszym opracowaniu wykorzystano jedynie przypisy autorskie. Zrezygnowano z krytycz-
nych komentarzy edytorskich, odsyłających do innych tekstów Winda zebranych w tym tomie.
1 Chociaż wczesna faza pisarstwa historycznego Voltaire’a nie była dokładnie „antybohater-
ska” (o jego Histoire de Charles XII, roi de Suède, 1731, zob: A. B 1 u n t, The Criminal-King
in a Nineteenth Century Novel, „Journal of the Warburg Institute” 1938 (I), s. 248 i n.), był on
częściowo słusznie uważany przez swych młodszych współczesnych za poprzednika Hume’a i
Gibbona. „Genealogia” powyższa tak trwale wpisała się w wyobraźnię angielską, że twarze tej
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLIII, zeszyt 4 - 1995
EDGAR WIND
REWOLUCJA W MALARSTWIE HISTORYCZNYM*
Osiemnastowieczne akademie potępiały upamiętnianie współczesnych wyda-
rzeń w monumentalnym stylu malarskim, łączącym heroiczną wzniosłość kom-
pozycji z historyczną poprawnością kostiumu i portretu, uznając te praktyki za
obrazę dobrego smaku. Nie ma wątpliwości, że racje rozumu i natury przema-
wiały za najbardziej zapiekłymi akademikami, kiedy oświadczali, że nie można
ze sobą pogodzić stylu wzniosłego i maniery wiernego portretowania; że
artyści mający ambicję malowania bohaterów nie powinni zbytnio upodobniać
ich do siebie, do swych sąsiadów czy też żołnierzy widzianych na ulicy. Jeśli
to prawda, że poufałość rodzi lekceważenie, wówczas wskazówka, by bohatera
nie przedstawiać w sposób podobny do postaci powszechnie znanych, miałaby
mocne uzasadnienie.
A jednak powyższe zalecenie stało w sprzeczności z trendami osiemnasto-
wiecznego pisarstwa historycznego oraz z praktyką krytyki oświeceniowej, które
bez skrupułów podchodziły do tradycyjnych bohaterów, traktując ich w sposób
bezceremonialny. Voltaire, Hume czy Gibbon z premedytacją dążyli do umniej-
szenia przesadnej reputacji, jaką cieszyli się bohaterowie, święci i inni preten-
denci do nadprzyrodzonej chwały* 1. Demaskując to, co Swift nazwał „mecha-
Przekładu dokonano według: E. Wind, The Révolution of History Painting, [w:]
tenże, Hume and Heroic Portrait. Studies in Eighteenth-Century Imagery, ed. by J. Anderson,
Oxford 1986, s. 88-99; prwdr.: „Journal of the Warburg Institute” 1938 (II), s. 116-127.
W niniejszym opracowaniu wykorzystano jedynie przypisy autorskie. Zrezygnowano z krytycz-
nych komentarzy edytorskich, odsyłających do innych tekstów Winda zebranych w tym tomie.
1 Chociaż wczesna faza pisarstwa historycznego Voltaire’a nie była dokładnie „antybohater-
ska” (o jego Histoire de Charles XII, roi de Suède, 1731, zob: A. B 1 u n t, The Criminal-King
in a Nineteenth Century Novel, „Journal of the Warburg Institute” 1938 (I), s. 248 i n.), był on
częściowo słusznie uważany przez swych młodszych współczesnych za poprzednika Hume’a i
Gibbona. „Genealogia” powyższa tak trwale wpisała się w wyobraźnię angielską, że twarze tej