DOI Artikel:
Wind, Edgar: Rewolucja w malarstwie historycznym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27409#0060
58
EDGAR WIND
jak najdokładniej zbadać wygląd ich stro-
jów, a wzory do ich twarzy zaczerpnąć z ż y-
c i a; szatę królewską przedstawić tak, jak powinna była
wyglądać, raczej niż taką, jaka była w rze-
czywistości, oraz pozwolić sobie na zmniej-
szenie tłumu, zgodnie z wymogami przedsta-
wienia.
W ten sposób Thomhill-protagonista stylu wzniosłego toczy wewnętrzny spór
z Thomhillem-kronikarzem wydarzeń współczesnych. Nic dziwnego, że odrzucił
alternatywę, która miała stać się modna pięćdziesiąt lat później32. Znamienne
jest natomiast to, że w ogóle brał ją pod uwagę. Właściwy mu sposób przedsta-
wiania takiej tematyki można dostrzec w szkicu do obrazu Książę Orange nad
Torbay [Prince of Orange at Torbay] (il. 10)33. Wzorzec formalny jest niemal
dosłownie taki sam, lecz na poły historyczna sceneria została zastąpiona ukła-
dem czysto alegorycznym: Neptun i inne bóstwa morskie przekazują w opiekę
i powierzają przyszłego króla Kybele - bogini Ziemi i Brytanii, wychodzących
mu na powitanie.
Okazuje się (z innego szkicu w British Muséum), że podobny wzorzec ale-
goryczny został ostatecznie zastosowany także w Lądowaniu Jerzego 734. Na-
wet umiarkowany realizm pierwszego „kompromisowego” rozwiązania Thom-
hilla zdaje się nie odpowiadać na wszystkie „zastrzeżenia”. Bez wątpienia osta-
teczna wersja tego obrazu została tak obmyślana, aby zaspokoić nawet najbar-
dziej ambitne i wymagające gusta. Według inskrypcji na szkicu alegorię tworzą
następujące postacie: Tamiz-Ojciec oraz nimfy czy też gracje witające króla;
lecąca przed nimi niesiona przez Zefira Sława; Apollin wraz z muzami, wyśpie-
wującymi pochwałę króla; Tyrania oraz Rozpacz pierzchające przed Wolnością;
Wolność, Religia, Handel, Męstwo i Sprawiedliwość, prowadzące króla, który
wkracza na „tryumfalny Rydwan”; chroniącej go Książęcej Roztropności i Potę-
gi Brytanii. Thornhill, który tak usilnie starał się uniknąć „stronniczości w
obrazie”, zdaje się traktować orła przedstawionego na rydwanie jako szczegól-
nie subtelny wybieg dyplomatyczny. Ukazując potęgę Jowi-
sza, a zarazem godło Niemiec, mógł zadowolić zwo-
lenników sukcesji hannowerskiej, nie obrażając tych, którzy mogli być jej
niechętni.
Projekty Thornhilla musiały być wykonane po r. 1714, po dacie lądowania Jerzego I,
a przed r. 1727, kiedy artysta przestał pracować w Greenwich.
33 B i n y o n, dz. cyt., s. 182, nr 22.
34 Tamże, nr 24b.
EDGAR WIND
jak najdokładniej zbadać wygląd ich stro-
jów, a wzory do ich twarzy zaczerpnąć z ż y-
c i a; szatę królewską przedstawić tak, jak powinna była
wyglądać, raczej niż taką, jaka była w rze-
czywistości, oraz pozwolić sobie na zmniej-
szenie tłumu, zgodnie z wymogami przedsta-
wienia.
W ten sposób Thomhill-protagonista stylu wzniosłego toczy wewnętrzny spór
z Thomhillem-kronikarzem wydarzeń współczesnych. Nic dziwnego, że odrzucił
alternatywę, która miała stać się modna pięćdziesiąt lat później32. Znamienne
jest natomiast to, że w ogóle brał ją pod uwagę. Właściwy mu sposób przedsta-
wiania takiej tematyki można dostrzec w szkicu do obrazu Książę Orange nad
Torbay [Prince of Orange at Torbay] (il. 10)33. Wzorzec formalny jest niemal
dosłownie taki sam, lecz na poły historyczna sceneria została zastąpiona ukła-
dem czysto alegorycznym: Neptun i inne bóstwa morskie przekazują w opiekę
i powierzają przyszłego króla Kybele - bogini Ziemi i Brytanii, wychodzących
mu na powitanie.
Okazuje się (z innego szkicu w British Muséum), że podobny wzorzec ale-
goryczny został ostatecznie zastosowany także w Lądowaniu Jerzego 734. Na-
wet umiarkowany realizm pierwszego „kompromisowego” rozwiązania Thom-
hilla zdaje się nie odpowiadać na wszystkie „zastrzeżenia”. Bez wątpienia osta-
teczna wersja tego obrazu została tak obmyślana, aby zaspokoić nawet najbar-
dziej ambitne i wymagające gusta. Według inskrypcji na szkicu alegorię tworzą
następujące postacie: Tamiz-Ojciec oraz nimfy czy też gracje witające króla;
lecąca przed nimi niesiona przez Zefira Sława; Apollin wraz z muzami, wyśpie-
wującymi pochwałę króla; Tyrania oraz Rozpacz pierzchające przed Wolnością;
Wolność, Religia, Handel, Męstwo i Sprawiedliwość, prowadzące króla, który
wkracza na „tryumfalny Rydwan”; chroniącej go Książęcej Roztropności i Potę-
gi Brytanii. Thornhill, który tak usilnie starał się uniknąć „stronniczości w
obrazie”, zdaje się traktować orła przedstawionego na rydwanie jako szczegól-
nie subtelny wybieg dyplomatyczny. Ukazując potęgę Jowi-
sza, a zarazem godło Niemiec, mógł zadowolić zwo-
lenników sukcesji hannowerskiej, nie obrażając tych, którzy mogli być jej
niechętni.
Projekty Thornhilla musiały być wykonane po r. 1714, po dacie lądowania Jerzego I,
a przed r. 1727, kiedy artysta przestał pracować w Greenwich.
33 B i n y o n, dz. cyt., s. 182, nr 22.
34 Tamże, nr 24b.