DOI Artikel:
Kuczyńska, Jadwiga: Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0072
68
JADWIGA KUCZYŃSKA
57. Znojmo. kościół, chrzcielnica 58. Botley, kościół, chrzcielnica
profilowanymi ramami, laski na trzonie, a także skupienie pozostałej dekoracji trzonu w jego górnej
części. Szczególnie przekonywającym przykładem podobieństwa jest chcielnica w Znojmie.
Zbieżności formalne zachodzące między czeskimi i śląskimi chrzcielnicami grupy wrocławsko-
-opolskiej są zrozumiałe na tle działalności na Śląsku, w drugiej poł. XV w., licznych strzech
kamieniarzy pochodzenia czeskiego264. Oni to przeszczepili na Śląsk znany im wzór chrzcielnicy.
Pewne analogie do omawianej grupy znajdujemy w angielskiej sztuce baptyzmalnej, czego przy-
kładem jest romańska chrzcielnica w Botley (il. 58)265 i — będąca kontynuacją jej formy — chrzciel-
nica w Howden266.
b. Grupa wrocławsko-legnicka
Chrzcielnice tej grupy powstały w wyniku ewolucji formy chrzcielnic stylu przejściowego z ośmio-
boczną czaszą. Zmianie uległo ukształtowanie podstawy czaszy, która teraz zwężała się u dołu
ostrym załamaniem ścianek. Trzon — z cylindrycznego stał się ośmioboczny. Do budowy chrzcielnicy
wprowadzono dużą, czworoboczną, płytową podstawę. Chrzcielnice takie zachowały się w kościele
ŚS. Jakuba i Krzysztofa na Psim Polu we Wrocławiu, w katedrze wrocławskiej (ze Swojczyc),
w Muzeum Narodowym we Wrocławiu (z Maniowa Wielkiego), w Sobótce, Wiązowie i Ścinawie.
Chrzcielnice grupy wrocławsko-legnickiej bywają dekorowane, bądź gładkie (Sobótka, Wiązów).
Spośród chrzcielnic dekorowanych wyróżnia się chrzcielnica na Psim Polu (il. 59). Na czaszy,
w prostokątnych wnękach, mieszczą się przedstawienia narracyjne, na trzonie zaś, którego ścianki
oddzielono przechodzącymi z czaszy półwałkami — maswerki oraz listki akantu o układzie syme-
trycznym. Stopę chrzcielnicy zdobią przedstawienia zwierzęce. Dekorację chrzcielnicy wrocławskiej
stanowią przedstawienia figuralne, umieszczone w dużych, profilowanych wnękach. Chrzcielnicę
z Maniowa dekorują maswerki. W Ścinawie, na jednej ściance czaszy występuje tarcza herbowa
(herb nie rozpoznany) w bogatych labrach.
2,u M. Zlat. Sztuki śląskiej drogi do gotyku, [w:] Późny gotyk. Warszawa 1965. s. 152.
-65 Bond. op. cit.. s. 140.
-<"• Ibidem, s. 231. ii. na s, 236. 237.
JADWIGA KUCZYŃSKA
57. Znojmo. kościół, chrzcielnica 58. Botley, kościół, chrzcielnica
profilowanymi ramami, laski na trzonie, a także skupienie pozostałej dekoracji trzonu w jego górnej
części. Szczególnie przekonywającym przykładem podobieństwa jest chcielnica w Znojmie.
Zbieżności formalne zachodzące między czeskimi i śląskimi chrzcielnicami grupy wrocławsko-
-opolskiej są zrozumiałe na tle działalności na Śląsku, w drugiej poł. XV w., licznych strzech
kamieniarzy pochodzenia czeskiego264. Oni to przeszczepili na Śląsk znany im wzór chrzcielnicy.
Pewne analogie do omawianej grupy znajdujemy w angielskiej sztuce baptyzmalnej, czego przy-
kładem jest romańska chrzcielnica w Botley (il. 58)265 i — będąca kontynuacją jej formy — chrzciel-
nica w Howden266.
b. Grupa wrocławsko-legnicka
Chrzcielnice tej grupy powstały w wyniku ewolucji formy chrzcielnic stylu przejściowego z ośmio-
boczną czaszą. Zmianie uległo ukształtowanie podstawy czaszy, która teraz zwężała się u dołu
ostrym załamaniem ścianek. Trzon — z cylindrycznego stał się ośmioboczny. Do budowy chrzcielnicy
wprowadzono dużą, czworoboczną, płytową podstawę. Chrzcielnice takie zachowały się w kościele
ŚS. Jakuba i Krzysztofa na Psim Polu we Wrocławiu, w katedrze wrocławskiej (ze Swojczyc),
w Muzeum Narodowym we Wrocławiu (z Maniowa Wielkiego), w Sobótce, Wiązowie i Ścinawie.
Chrzcielnice grupy wrocławsko-legnickiej bywają dekorowane, bądź gładkie (Sobótka, Wiązów).
Spośród chrzcielnic dekorowanych wyróżnia się chrzcielnica na Psim Polu (il. 59). Na czaszy,
w prostokątnych wnękach, mieszczą się przedstawienia narracyjne, na trzonie zaś, którego ścianki
oddzielono przechodzącymi z czaszy półwałkami — maswerki oraz listki akantu o układzie syme-
trycznym. Stopę chrzcielnicy zdobią przedstawienia zwierzęce. Dekorację chrzcielnicy wrocławskiej
stanowią przedstawienia figuralne, umieszczone w dużych, profilowanych wnękach. Chrzcielnicę
z Maniowa dekorują maswerki. W Ścinawie, na jednej ściance czaszy występuje tarcza herbowa
(herb nie rozpoznany) w bogatych labrach.
2,u M. Zlat. Sztuki śląskiej drogi do gotyku, [w:] Późny gotyk. Warszawa 1965. s. 152.
-65 Bond. op. cit.. s. 140.
-<"• Ibidem, s. 231. ii. na s, 236. 237.