DOI Heft:
Sympozjum naukowe pt. "Muzeum w epoce kultury masowej" zorganizowane przez Komitet Nauk o Sztuce w Gołuchowie w dniach 28-29 września1979 r.
DOI Artikel:Jakimowicz, Teresa: Ekspozycja muzealna na zamku w Gołuchowie: (uwarunkowania historyczne oraz potrzeby i możliwości współczesne)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0318
Rocznik Historii Szluki. 1. XIV
Ossolineum I9K4
PI. ISSN 0(18(1 3472
TERESA JAKIMOWICZ
EKSPOZYCJA MUZEALNA NA ZAMKU W GOŁUCHOWIE
(UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ORAZ POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI WSPÓŁCZESNE)
,.In the first place we must guard againsl
the temptation of turning muséums into
something else"
łan Finley 1
Jeżeli w sympozjum, którego program koncentruje się wokół problemów generalnych wprowa-
dzam element szczegółowy i pozwalam sobie ponownie po wczorajszym oprowadzaniu skiero-
wać uwagę Państwa na Gołuchów, czynię to nie tylko pro domo sua. Gołuchów bowiem, taki
jakim stworzyła go Izabella z Czartoryskich Działyńska. a także ten, który usiłowali tworzyć lub
odtworzyć nasi poprzednicy i nad którym my dzisiaj pracujemy, doskonale ilustruje dylemat wielu
muzeów sztuki dawnej. Rzecz w tym mianowicie, jak na muzeum, na jego funkcje zewnętrzne
i na funkcje w nim historyka sztuki rzutuje historia (historia miejsca, zbiorów, poszczególnych
dzieł) oraz współczesność.
Słowem: uwarunkowania historyczne oraz potrzeby i możliwości współczesne; przy czym nader
często stoją one w antagonistycznej ze sobą sprzeczności. Stwarza to z kolei piramidę problemów,
stawia współczesnego dziedzica historycznej i artystycznej spuścizny (a więc w tym przypadku
pracownika muzeum) wobec konieczności dokonywania nowych wyborów i budowy nowych tradycji.
Stawia go też w obliczu kompromisów, dyktowanych potrzebą i wydarzeniami chwili, kompromisów
jakże często rozmijających się i z uwarunkowaniami historycznymi, i z optymalnie pojmowanymi
potrzebami współczesnymi.
Z problemami tymi spotyka się niemal każde muzeum o dłuższej tradycji histoiycznej, wy-
stępują one jednak szczególnie jaskrawo i zarazem szczególnie zobowiązują tam. gdzie na wartość
artystyczną i historyczną samych zbiorów nałożyła się wartość historyczna i artystyczna miejsca
i gmachu, w którym zbiory się mieszczą, a także treści, zawarte w pierwotnej całości, jaką zbiory
i gmach tworzyły. W oczywisty sposób momentem decydującym staje się tu nasze własne rozumienie
obowiązków wobec dziedzictwa, jakim dysponujemy oraz to, w jakim kształcie czujemy się zobowiązani
i uprawnieni je przekazać naszym współczesnym i pokoleniom następnym. Znaczenie pierwszorzędne
dla rozwikłania tych problemów ma naturalnie również i nasza wiedza, nasz stopień rozpoznania
nie tylko eksponowanych dziel sztuki lecz także i całego ich kontekstu jako zespołu historycznego,
a wreszcie — treści, wartości i sensu tego, za czym sami opowiadamy się jako za dziedzictwem kul-
turowym.
Problemy te charakteryzują zwłaszcza grupę muzeów, określaną ostatnio w Polsce jako muzea-
rezydencje. Gołuchów stanowi znakomitą egzemplifikację tych zagadnień i to pomimo, że sam nie
1 [. 1'inlcy. Priceless Héritage. The future of the muséums, London 1977. s. 170.
Ossolineum I9K4
PI. ISSN 0(18(1 3472
TERESA JAKIMOWICZ
EKSPOZYCJA MUZEALNA NA ZAMKU W GOŁUCHOWIE
(UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ORAZ POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI WSPÓŁCZESNE)
,.In the first place we must guard againsl
the temptation of turning muséums into
something else"
łan Finley 1
Jeżeli w sympozjum, którego program koncentruje się wokół problemów generalnych wprowa-
dzam element szczegółowy i pozwalam sobie ponownie po wczorajszym oprowadzaniu skiero-
wać uwagę Państwa na Gołuchów, czynię to nie tylko pro domo sua. Gołuchów bowiem, taki
jakim stworzyła go Izabella z Czartoryskich Działyńska. a także ten, który usiłowali tworzyć lub
odtworzyć nasi poprzednicy i nad którym my dzisiaj pracujemy, doskonale ilustruje dylemat wielu
muzeów sztuki dawnej. Rzecz w tym mianowicie, jak na muzeum, na jego funkcje zewnętrzne
i na funkcje w nim historyka sztuki rzutuje historia (historia miejsca, zbiorów, poszczególnych
dzieł) oraz współczesność.
Słowem: uwarunkowania historyczne oraz potrzeby i możliwości współczesne; przy czym nader
często stoją one w antagonistycznej ze sobą sprzeczności. Stwarza to z kolei piramidę problemów,
stawia współczesnego dziedzica historycznej i artystycznej spuścizny (a więc w tym przypadku
pracownika muzeum) wobec konieczności dokonywania nowych wyborów i budowy nowych tradycji.
Stawia go też w obliczu kompromisów, dyktowanych potrzebą i wydarzeniami chwili, kompromisów
jakże często rozmijających się i z uwarunkowaniami historycznymi, i z optymalnie pojmowanymi
potrzebami współczesnymi.
Z problemami tymi spotyka się niemal każde muzeum o dłuższej tradycji histoiycznej, wy-
stępują one jednak szczególnie jaskrawo i zarazem szczególnie zobowiązują tam. gdzie na wartość
artystyczną i historyczną samych zbiorów nałożyła się wartość historyczna i artystyczna miejsca
i gmachu, w którym zbiory się mieszczą, a także treści, zawarte w pierwotnej całości, jaką zbiory
i gmach tworzyły. W oczywisty sposób momentem decydującym staje się tu nasze własne rozumienie
obowiązków wobec dziedzictwa, jakim dysponujemy oraz to, w jakim kształcie czujemy się zobowiązani
i uprawnieni je przekazać naszym współczesnym i pokoleniom następnym. Znaczenie pierwszorzędne
dla rozwikłania tych problemów ma naturalnie również i nasza wiedza, nasz stopień rozpoznania
nie tylko eksponowanych dziel sztuki lecz także i całego ich kontekstu jako zespołu historycznego,
a wreszcie — treści, wartości i sensu tego, za czym sami opowiadamy się jako za dziedzictwem kul-
turowym.
Problemy te charakteryzują zwłaszcza grupę muzeów, określaną ostatnio w Polsce jako muzea-
rezydencje. Gołuchów stanowi znakomitą egzemplifikację tych zagadnień i to pomimo, że sam nie
1 [. 1'inlcy. Priceless Héritage. The future of the muséums, London 1977. s. 170.