DOI Heft:
Sympozjum naukowe pt. "Muzeum w epoce kultury masowej" zorganizowane przez Komitet Nauk o Sztuce w Gołuchowie w dniach 28-29 września1979 r.
DOI Artikel:Stránský, Zbyněk Z.: Sztuka i muzeum w kontekście perspektyw ludzkości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0300
Rocznik Historii Sztuki, t. XIV
Ossolineum 1982
PL ISSN (1080 3472
ZBYNËK Z. STRÂNSKY
SZTUKA I MUZEUM W KONTEKŚCIE PERSPEKTYW LUDZKOŚCI*
„Minęli Delos. Paros. Po lewej ich stronie
Byl Samos, poświęcony potężnej Junonie.
Z prawej Lebint i w miody kraina bogata.
Gdy młodzian niecierpliwy, że tak nisko lata,
Żądzą nieba przejęty, ojca porzuciwszy.
Wzniósł się wyżej w powietrze. Słońca promień żywszy
Roztapia skrzydeł kruche spojenie, wosk wonny.
'Opadły pióra, nagich ramion ruch bezbronny
Już go dłużej w powietrzu trzymać nie zdoła.
Spadający na próżno ojca w pomoc wota;
Legł w morzu, które odtąd imię jego wzięło."
Owidiusz, Przemiany
przekład Brunona Kicińskiego
Coraz częściej pojawiają się dzisiaj prace, przedstawiające ikarowskie perspektywy ludzkości;
wiele z nich powstało w kręgu tzw. Klubu Rzymskiego. D. H. Meadows w książce „The Limits
of Growth", stara się np. wykazać, że współczesny nasilony wzrost produkcji żywności, wyrobów
przemysłowych i ilości mieszkańców globu prowadzi do szybkiego wyczerpania zasobów naturalnych,
co oznacza, że świat zmierza do katastrofy. Niedawno radziecki filozof T. Frołow przedstawił nie
tylko krytyczną analizę poglądów na egzystencjalną sytuację ludzkości, ale przede wszystkim ukazał
możliwość pozytywnego rozwiązania problemu. Według niego „przyszłość człowieka jest procesem
stale pełniejszej realizacji istotnych dla niego sił; dla urzeczywistnienia tego procesu koniecznym
jest. by człowiek opierał się w swym działaniu coraz bardziej na tych właśnie siłach istotnych.
Prawdy nauki i ideały humanistyczne, logika poznania i prawa piękna, wolność i konieczność —
to wszystko jest jedynie przejawem nieznanych nam dotychczas procesów wzrostu i rozwoju tego. co
w człowieku jest rzeczywiście ludzkie."
W owej walce o istnienie człowieka i przyszłość ludzkości nie mogą stać na uboczu ani sztuka,
ani muzeum. Wszak sztuka i muzeum są nierozłącznie związane z tym. co prawdziwie ludzkie w czło-
wieku i społeczeństwie. Bierne ustosunkowanie się do opisanej sytuacji egzystencjalnej ludzkości
byłoby dwojako niebezpieczne: pozostawiałoby miejsce dla naporu sił destrukcyjnych, a jednocześnie
obezwładniałoby sztukę i muzeum w spełnianiu ich ról. W ten sposób społeczeństwo krok po
kroku traciłoby kontakt z wartościami, które zarówno sztuka, jak i muzeum zawsze nie tylko tworzyły,
ale również i chroniły, pomnażały i utwierdzały dla dobra społeczeństwa i jego kulturalnego oblicza.
Mniemam, biorąc pod uwagę dzisiejszą sytuację egzystencjalną ludzkości, że jest sprawą jak naj-
* Temat ten został przedstawiony na seminarium w Gołuchowie w nawiązaniu do bogatego zestawu przeźroczy. Do
druku tekst referatu został przeredagowany, by jego sens pierwotny nie ucierpiał z braku materiałów poglądowych.
38 - Rocznik Historii... t. XIV
Ossolineum 1982
PL ISSN (1080 3472
ZBYNËK Z. STRÂNSKY
SZTUKA I MUZEUM W KONTEKŚCIE PERSPEKTYW LUDZKOŚCI*
„Minęli Delos. Paros. Po lewej ich stronie
Byl Samos, poświęcony potężnej Junonie.
Z prawej Lebint i w miody kraina bogata.
Gdy młodzian niecierpliwy, że tak nisko lata,
Żądzą nieba przejęty, ojca porzuciwszy.
Wzniósł się wyżej w powietrze. Słońca promień żywszy
Roztapia skrzydeł kruche spojenie, wosk wonny.
'Opadły pióra, nagich ramion ruch bezbronny
Już go dłużej w powietrzu trzymać nie zdoła.
Spadający na próżno ojca w pomoc wota;
Legł w morzu, które odtąd imię jego wzięło."
Owidiusz, Przemiany
przekład Brunona Kicińskiego
Coraz częściej pojawiają się dzisiaj prace, przedstawiające ikarowskie perspektywy ludzkości;
wiele z nich powstało w kręgu tzw. Klubu Rzymskiego. D. H. Meadows w książce „The Limits
of Growth", stara się np. wykazać, że współczesny nasilony wzrost produkcji żywności, wyrobów
przemysłowych i ilości mieszkańców globu prowadzi do szybkiego wyczerpania zasobów naturalnych,
co oznacza, że świat zmierza do katastrofy. Niedawno radziecki filozof T. Frołow przedstawił nie
tylko krytyczną analizę poglądów na egzystencjalną sytuację ludzkości, ale przede wszystkim ukazał
możliwość pozytywnego rozwiązania problemu. Według niego „przyszłość człowieka jest procesem
stale pełniejszej realizacji istotnych dla niego sił; dla urzeczywistnienia tego procesu koniecznym
jest. by człowiek opierał się w swym działaniu coraz bardziej na tych właśnie siłach istotnych.
Prawdy nauki i ideały humanistyczne, logika poznania i prawa piękna, wolność i konieczność —
to wszystko jest jedynie przejawem nieznanych nam dotychczas procesów wzrostu i rozwoju tego. co
w człowieku jest rzeczywiście ludzkie."
W owej walce o istnienie człowieka i przyszłość ludzkości nie mogą stać na uboczu ani sztuka,
ani muzeum. Wszak sztuka i muzeum są nierozłącznie związane z tym. co prawdziwie ludzkie w czło-
wieku i społeczeństwie. Bierne ustosunkowanie się do opisanej sytuacji egzystencjalnej ludzkości
byłoby dwojako niebezpieczne: pozostawiałoby miejsce dla naporu sił destrukcyjnych, a jednocześnie
obezwładniałoby sztukę i muzeum w spełnianiu ich ról. W ten sposób społeczeństwo krok po
kroku traciłoby kontakt z wartościami, które zarówno sztuka, jak i muzeum zawsze nie tylko tworzyły,
ale również i chroniły, pomnażały i utwierdzały dla dobra społeczeństwa i jego kulturalnego oblicza.
Mniemam, biorąc pod uwagę dzisiejszą sytuację egzystencjalną ludzkości, że jest sprawą jak naj-
* Temat ten został przedstawiony na seminarium w Gołuchowie w nawiązaniu do bogatego zestawu przeźroczy. Do
druku tekst referatu został przeredagowany, by jego sens pierwotny nie ucierpiał z braku materiałów poglądowych.
38 - Rocznik Historii... t. XIV