Rocznik Historii Sztuki (14.1984)

314

SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ

turystyki masowej proponujących zwiedzanie muzeów, jednych pozostających już na granicy możliwej
do przyjęcia ilości zwiedzających i drugich nie mniej ciekawych i wartościowych a pomijanych
zupełnie, z trudnych niekiedy do wytłumaczenia przyczyn.

Z problemem ilości zwiedzających muzea, który jest jednym z głównych kryteriów oceny społecz-
nej przydatności i aktywności placówki muzealnej, a na pewno nie w pełni słusznie, wiąże się za-
gadnienie zachowania zbiorów, pozostawiane na drugim planie.

Innym kryterium oceniającym pracę współczesnego muzeum jest ilość organizowanych wystaw
czasowych i związanych z nimi koniecznych przemieszczeń dzieł sztuki w ramach samych muzeów
lub co gorzej narażonych na długie transporty, w których także niesłusznie na drugim planie
pozostają sprawy zachowania w możliwie najlepszym i nienaruszonym stanie posiadanych obiektów.

Dlatego równie ważnym jak ograniczenie w niektórych przypadkach frekwencji w muzeach lub
jej bardziej równomierne rozłożenie, jest sprawa ograniczenia ilości wystaw czasowych. Stosowanie
bowiem dotychczasowych praktyk i kryteriów oceny muzeów nie może pozostać bez ujemnego
wpływu na sprawę zachowania zbiorów, a tym samym dopuszczenia do świadomego narażania
posiadanych dzieł sztuki na niszczenie, co przecież jest w zasadniczej sprzeczności z równie ważną
funkcją muzeum zachowania obiektów, co ich prezentacji.

Z zagadnieniem ograniczenia ilości wystaw czasowych wiąże się także problem, dłuższych
czasowo ekspozycji w ośrodkach, w których zostały już zorganizowane, a nie kilkakrotnego ich
powtarzania w różnych miejscowościach, co dodatkowo zwiększa niebezpieczeństwo uszkodzenia, czy
niekiedy wręcz zniszczenia obiektów. Czyż w epoce masowej turystyki i praktycznie nie ograniczo-
nych możliwości szybkiego przenoszenia się ludzi z jednej miejscowości do drugiej nie usiłujemy
zbyt daleko wyjść naprzeciw widzowi muzealnemu kosztem zapominania, jak gdyby, o tak ważnej
funkcji jaką jest zachowanie obiektów w możliwie najlepszym stanie.

Innym ważnym problemem, szczególnie aktualnym wobec stale zwiększającej się ilości muzeów,
a w tym także automatycznie podniesionych do rangi muzeów okręgowych, placówek muzealnych
w nowych wojewódzkich ośrodkach administracyjnych, jest sprawa pilnej potrzeby określenia polityki
gromadzenia.

To jeden z ważnych elementów niezbędnych do sprecyzowania roli muzeum w danej miejscowości,
województwie, regionie czy kraju lub nawet za granicą, jeśli chodzi o prezentację sztuki polskiej.

Muzea stały się częścią zmieniającego się stale społeczeństwa i świata kultury i winny same być
bardziej przygotowane do zmian, w tym także własnej struktury, a może i roli w zmieniającej
się społeczności.

W ostatnich latach daje się zauważyć coraz większy nacisk na różne instytucje, w tym także
muzea, aby uzasadniały celowość swego istnienia i potrafiły zademonstrować swą wartość społeczeństwu.

Trzy podstawowe funkcje zakreślające ogólne ramy działalności muzeów: zachowywanie, badania
naukowe i prezentacja są nadal aktualne i niezależnie od zachodzących zmian w społeczeństwie
one dalej współtworzą muzea i decydują o ich życiowej aktywności. Obejmują one dwa różne
obszary odpowiedzialności ciążących na pracownikach współczesnych muzeów: jedną z nich jest
wewnętrzna koncentrująca się na zachowaniu i wykorzystaniu możliwie najpełniejszym kolekcji
muzealnych, a drugą jest zewnętrzna mająca na celu dobro ludzi, dla których działają muzea.

Problem możliwości pełnego określenia zadań i roli muzeów sztuki we współczesnym świecie
to umiejętność znalezienia odpowiednich treści, które te ramy wypełniają. A treści te mogą być
określone przez niezbędne w obecnej sytuacji szeroko prowadzone badania muzeologiczne.