Rocznik Historii Sztuki (14.1984)

NAGROBKI STEFANA BATORFGO I ANNY JAGIELLONKI

У 5

9. Nagrobek Anny Jagiellonki w Kaplicy Zygmuntowskiej. płyta z wizerunkiem królowej

Iowa, nawet uzyskawszy zgodę na ustawienie swojego pomnika w kaplicy, mogła ostatecznie nie
zrealizować swojego zamierzenia i poprzestać na przygotowaniu grobu w krypcie. Wydaje się, że
nagrobek królowej Anny nie został wykonany przed 1576 r. Datę tę można jeszcze dalej przesunąć.
W Kaplicy Zygmuntowskiej w 1586 r. umieszczono portret królowej w stroju koronacyjnym
Piotr Skarga mówiąc w 1596 r. w kazaniu pogrzebowym, że Anna „grób sobie przed kilkanaście
lat w Krakowie zgotowała i na się, zawżdy tam będąc, wedle swego zwyczaju modliła, na swój
obraz i kamień grobowy patrząc"-,;! — mógł mieć może na myśli właśnie ów portret i grób przy-
gotowany przez królową w krypcie pod kaplicą-4-4. Andrzej Fischinger zauważył, że wprowadzenie
do wnętrza portretu zdaje się wykluczać znajdowanie się w nim nagrobka, tym bardziej, że po
śmierci królowej, gdy nagrobek na pewno znajdował się już w kaplicy, portret z niej usunięto 4
W przypuszczeniach na ten temat można by próbować posunąć się jeszcze dalej: nagrobek mógł
nic być jeszcze w 1586 r. wykonany, gdyż w przeciwnym razie umieszczono by chyba w kaplicy
gotowy już, rzeźbiony wizerunek królowej, przedstawionej również w stroju koronacyjnym, a nie
jej malarski portret.

Pewne zastrzeżenia może również budzić określenie 1592 r. jako daty ustawienia nagrobka kró-
lowej w Kaplicy Zygmuntowskiej. Wydaje się, że prace prowadzone przy umieszczeniu nagrobka
w kaplicy musiały być chyba prowadzone równocześnie z pracami przy przebudowie kaplicy Mariackiej
w latach 1594—95. Przemawiałby za tym fakt przeniesienia dawnego przedpiersia stalli z Kaplicy

;| Fischinger. Sami Gucci____ s. 127. przypis 190. O portrecie tym: J. Ruszczycówna. Portret renesansowy

i hitroktmy na Mazowszu. ..Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie". VIII: 1964. s. 175 176.
П P. Skarga. Kazania przygodne, t. 2. Polock 1808. s. 191.

M Przy przyjęciu hipotezy Fischingera o umieszczeniu nagrobka u kaplicy dopiero w 1542 r. wzmiankę le również
można by było tłumaczyć w ten sposób. Z. Hornung {Mauzoleum króla Zygmunta l w katedrze krakowskiej. ..Roz-
prawy Komisji Historii Kultury i Sztuki Towarzystwa Naukowego Warszawskiego'*. I: 1949. s. 147) uważa, że wymieniony
w kazaniu ..obraz" nie byl malowanym portretem, a marmurowym wizerunkiem zmarłej, który od dawna sial u kaplicy.

34 Fischinger. Santi Gucci____ s. 127. przypis 190.