Rocznik Historii Sztuki (14.1984)

REX ET REGNUM POLONIAE 1 79

18. Rysownik z XVIII w..
Brama Świętojańska proj. С. Tencalli z ок. 1643 г.
г przekształconą partią górną

nawiązujących do antycznych elementów triumfu: kolumny, obelisku, luku triumfalnego i świątyni26y.
Zamierzenie o skali europejskiej nie zostało w pełni zrealizowane lub jego elementy zniszczono
w latach potopu szwedzkiego, a jego jedynym obiektem, który przetrwał, jest kolumna Zygmunta III.

O tym, że tak właśnie traktowano obiekty na Forum, mogą świadczyć reakcje Jana Andrzeja
Morsztyna czy Szymona Starowolskiego. który dostrzegł ścisłe związki pomiędzy „pomnikiem zwycięstwa
nad Moskwą"-70 — kaplicą Szujskich, a pomnikiem, „który zmarłemu Zygmuntowi III, swemu ojcu,
ufundował"271 król Władysław IV.

Niewątpliwym źródłem dla warszawskiej koncepcji królewskiego forum była tradycja podobnego
traktu w Krakowie. Jak już pisałem, koronacyjny wjazd Zygmunta III do stołecznego Krakowa
odbył się na trasie, nazwanej później Via Regia. Rozpoczynał się uroczystym powitaniem przy kole-
giacie Św. Floriana, wiódł potem prawie wzdłuż jednej linii przez Barbakan i pod Bramą Floriańską,
ulicą Floriańską, przez Rynek koło kościoła Mariackiego, dalej ulicami Grodzką, Senacką, Kano-
niczą i wjazdem od Podzamcza na wzgórze wawelskie. Warto podkreślić, że tradycyjną Via Jagello-
nica z XVI w. wykorzystywano później w dobie królów elekcyjnych272. W XII w. bramy triumfalne

Kowalczyk. Triumf, s. 336- 348.
27,1 S. Starowolski. Polska albo spisanie położenia Królestwa Polskiego, z języka łacińskiego przełożył, wstępem
i komentarzami opatrzył A. Piskadło. Kraków 1976, s. 115.
271 Ibidem, s. 115.
-7- Rożek. Uroczystości, passim.