DOI Heft:
Sympozjum naukowe pt. "Muzeum w epoce kultury masowej" zorganizowane przez Komitet Nauk o Sztuce w Gołuchowie w dniach 28-29 września1979 r.
DOI Artikel:Świecimski, Jerzy: Ekspozycja muzealna jako przedmiot poznania i działania twórczego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0364
SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ
361
7. Syntetyczna rekonstrukcja krajobrazu amerykańskiego z okresu dolnego miocenu.
Przedstawiona sytuacja jest w rzeczywistości przeglądem gatunków występujących na danym terenie
i w danym czasie. Przegląd ten jednak w wyniku realistycznego sposobu obrazowania ma pozory sytuacji jednostkowej,
która kiedyś i gdzieś miała miejsce. Poszczególne rekonstrukcje zwierząt zawierają różne rodzaje cech jedynie domniema-
nych (np. ubarwienia sierści). Fresk w Smithsonian Institution (Washington C. D.) - mai. Jay Matterness
(fot. dzięki uprzejmości Smithsonian Institution)
przypadku chodzi jednak o takie przedmioty, które nie mogą -być nigdy bezpośrednio pokazane, po-
nieważ w świecie rzeczy realnych nie mają one żadnego bezpośredniego odpowiednika przedmioto-
wego, nawet pod postacią zespołu podobnych do siebie przedmiotów realnych, dających się zobrazować
jako wspólny dla nich typ ogólny. Poszczególne eksponaty traktowane są też w rozmaity sposób,
odpowiednio do funkcji, którą pełnią w danym utworze wystawowym. Zaciera się też granica między
tym co tradycyjnie zwykliśmy nazywać eksponatami, a co - również tradycyjnie — należy do tzw.
oprawy wystawowej, obecnie zaś służy jako nośnik treści i stanowi składnik kompozycji plastycznej
wystawy: rozmaite elementy „oprawy" zachowują się w utworach wystawowych na zasadzie ekspona-
tów i są też na podobnej zasadzie odbierane. Ponieważ obrazowanie wprost w wystawach tego
typu nie jest możliwe, pojawiają się w nich układy eksponatów oparte na narracji obrazowo-słownej.
Cały szereg eksponatów (nawet autentyki) występują teraz w funkcji znaków ikonicznych (konie
signs)lK Ilustrowanie przedmiotu treści wystawy staje się przez to bardziej wskazywaniem na coś,
symbolizowaniem, niż obrazowaniem plastycznym. Szereg przedmiotów konceptualnych ma charakter
tak bardzo ogólny, że umożliwienie widzowi dotarcia do nich ma w perspektywie jedynie ich
pojęciowe określenie: nawet jakakkolwiek wyobrażona przez widza „przestrzenna wizja"przedmiotu nie
da się wtedy utworzyć. W wystawach mówiących o tego rodzaju przedmiotach żaden z eksponatów
nie ma ucechowania identycznego z przedmiotem, który jest przez utwór wystawowy wyznaczany.
Proces odbioru tego rodzaju wystaw przypomina też do pewnego stopnia odczytywanie utworów pisar-
11 Sytuację tę zawężam do przypadków, gdy eksponat nie ma funkcji obrazowania czegoś, lecz wyłącznie symbolizowa-
nia, oznaczania. Może się zdarzyć zresztą, że pewien eksponat obrazuje jeden przedmiot (którego jest np. „portretem"),
natomiast symbolizuje inny. Będzie on wtedy ..znakiem ikonicznym". lecz tylko w stosunku do tego drugiego, symbolizo-
wanego (oznaczanego) przedmiotu. Funkcja obrazowania i oznaczania może się też w niektórych przypadkach pokrywać
i dotyczyć jednego i tego samego przedmiotu.
46 - Rocznik Hislorii... I. XIV
361
7. Syntetyczna rekonstrukcja krajobrazu amerykańskiego z okresu dolnego miocenu.
Przedstawiona sytuacja jest w rzeczywistości przeglądem gatunków występujących na danym terenie
i w danym czasie. Przegląd ten jednak w wyniku realistycznego sposobu obrazowania ma pozory sytuacji jednostkowej,
która kiedyś i gdzieś miała miejsce. Poszczególne rekonstrukcje zwierząt zawierają różne rodzaje cech jedynie domniema-
nych (np. ubarwienia sierści). Fresk w Smithsonian Institution (Washington C. D.) - mai. Jay Matterness
(fot. dzięki uprzejmości Smithsonian Institution)
przypadku chodzi jednak o takie przedmioty, które nie mogą -być nigdy bezpośrednio pokazane, po-
nieważ w świecie rzeczy realnych nie mają one żadnego bezpośredniego odpowiednika przedmioto-
wego, nawet pod postacią zespołu podobnych do siebie przedmiotów realnych, dających się zobrazować
jako wspólny dla nich typ ogólny. Poszczególne eksponaty traktowane są też w rozmaity sposób,
odpowiednio do funkcji, którą pełnią w danym utworze wystawowym. Zaciera się też granica między
tym co tradycyjnie zwykliśmy nazywać eksponatami, a co - również tradycyjnie — należy do tzw.
oprawy wystawowej, obecnie zaś służy jako nośnik treści i stanowi składnik kompozycji plastycznej
wystawy: rozmaite elementy „oprawy" zachowują się w utworach wystawowych na zasadzie ekspona-
tów i są też na podobnej zasadzie odbierane. Ponieważ obrazowanie wprost w wystawach tego
typu nie jest możliwe, pojawiają się w nich układy eksponatów oparte na narracji obrazowo-słownej.
Cały szereg eksponatów (nawet autentyki) występują teraz w funkcji znaków ikonicznych (konie
signs)lK Ilustrowanie przedmiotu treści wystawy staje się przez to bardziej wskazywaniem na coś,
symbolizowaniem, niż obrazowaniem plastycznym. Szereg przedmiotów konceptualnych ma charakter
tak bardzo ogólny, że umożliwienie widzowi dotarcia do nich ma w perspektywie jedynie ich
pojęciowe określenie: nawet jakakkolwiek wyobrażona przez widza „przestrzenna wizja"przedmiotu nie
da się wtedy utworzyć. W wystawach mówiących o tego rodzaju przedmiotach żaden z eksponatów
nie ma ucechowania identycznego z przedmiotem, który jest przez utwór wystawowy wyznaczany.
Proces odbioru tego rodzaju wystaw przypomina też do pewnego stopnia odczytywanie utworów pisar-
11 Sytuację tę zawężam do przypadków, gdy eksponat nie ma funkcji obrazowania czegoś, lecz wyłącznie symbolizowa-
nia, oznaczania. Może się zdarzyć zresztą, że pewien eksponat obrazuje jeden przedmiot (którego jest np. „portretem"),
natomiast symbolizuje inny. Będzie on wtedy ..znakiem ikonicznym". lecz tylko w stosunku do tego drugiego, symbolizo-
wanego (oznaczanego) przedmiotu. Funkcja obrazowania i oznaczania może się też w niektórych przypadkach pokrywać
i dotyczyć jednego i tego samego przedmiotu.
46 - Rocznik Hislorii... I. XIV