DOI Heft:
Sympozjum naukowe pt. "Muzeum w epoce kultury masowej" zorganizowane przez Komitet Nauk o Sztuce w Gołuchowie w dniach 28-29 września1979 r.
DOI Artikel:Świecimski, Jerzy: Ekspozycja muzealna jako przedmiot poznania i działania twórczego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0367
364
SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ
10. Zagadnienie wieloplaszczyznowości treści w wystawie muzealnej.
Określony zespól eksponatów (tu: pewnych obrazów sarmackich) występuje „na tle" innego zespołu dzieł malarskich,
tworzących rodzaj szerszego kontekstu, oznaczającego (i zarazem ilustrującego) epokę.
W trakcie zwiedzania wystawy położenie eksponatów głównych w stosunku do eksponatów stanowiących „tło" przesuwa się,
w wyniku czego rozmaite elementy „tła" stają się w poszczególnych momentach percepcji
elementemi współtowarzyszącymi eksponatom głównym. Wystawa „Polaków Portret Własny"
w Muzeum Narodowym w Krakowie, 1979 r.
samym jego poznania) giną bezpowrotnie i żadne inne środki przekazu nie mogą ich odtworzyć.
Istnieją oczywiście przypadki odwrotne, gdy wystawa muzealna jest dla określonego przedmiotu pozna-
nia środkiem przekazu nietypowym, a nawet nieadekwatnym, tzn. gdy każdy przekaz treści do-
konany na drodze wystawy prowadzi do jego nieuniknionych deformacji. Zdeformowany w takich
przypadkach przedmiot poznania jest jednak w pewnym sensie także treścią dla wystawy specyficzną:
nigdzie indziej poza wystawą odbiorca z tego rodzaju treściami się nie spotka. Przyczyną, dla
której mimo wszystko, nawet w tych niekorzystnych warunkach zwiedzający wybiera wystawę, a nie
inne środki przekazu (np. oryginalną rozprawę naukową mówiącą o danym przedmiocie), jest
łatwość przyswajania treści przekazywanej środkami ekspozycji. Wizualność przekazu i posługiwanie
się eksponatami (w funkcji materiału dowodowego lub poglądowej ilustracji „na przykładach") gra
tu zasadniczą rolę. W przypadku wystaw o programie dokumentacyjnym, istotny jest bezpośredni
kontakt z autentykami i możliwość autopsji, zwłaszcza w galeriach dziel sztuki, w muzeach archeo-
logicznych i paleontologicznych, gdzie autentyk nie da się właściwie zastąpić nawet najlepszą imitacją
faksimilową i gdy przeżycie wynikające z bezpośredniego z nim kontaktu stanowi ważny moment
w procesie poznawczym, wystawa bywa miejscem, gdzie ten bezpośredni kontakt może być naj-
pełniej zrealizowany, a zespół środków technicznych gwarantuje optymalne warunki autopsji eksponatu.
O tym, że nastawienie z perspektywy zwiedzającego koncentruje się na przedmiocie treści wy-
stawy, nie zaś na wystawie jako utworze, świadczyć może jeszcze jeden moment. Gdy wystawa nie
spełnia zasadniczej dla niej funkcji prezentacji materiału eksponatowego o odpowiednio dużej wartości
naukowej lub artystycznej, względnie, gdy nie spełnia roli środka informacji o odpowiednio waż-
SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ
10. Zagadnienie wieloplaszczyznowości treści w wystawie muzealnej.
Określony zespól eksponatów (tu: pewnych obrazów sarmackich) występuje „na tle" innego zespołu dzieł malarskich,
tworzących rodzaj szerszego kontekstu, oznaczającego (i zarazem ilustrującego) epokę.
W trakcie zwiedzania wystawy położenie eksponatów głównych w stosunku do eksponatów stanowiących „tło" przesuwa się,
w wyniku czego rozmaite elementy „tła" stają się w poszczególnych momentach percepcji
elementemi współtowarzyszącymi eksponatom głównym. Wystawa „Polaków Portret Własny"
w Muzeum Narodowym w Krakowie, 1979 r.
samym jego poznania) giną bezpowrotnie i żadne inne środki przekazu nie mogą ich odtworzyć.
Istnieją oczywiście przypadki odwrotne, gdy wystawa muzealna jest dla określonego przedmiotu pozna-
nia środkiem przekazu nietypowym, a nawet nieadekwatnym, tzn. gdy każdy przekaz treści do-
konany na drodze wystawy prowadzi do jego nieuniknionych deformacji. Zdeformowany w takich
przypadkach przedmiot poznania jest jednak w pewnym sensie także treścią dla wystawy specyficzną:
nigdzie indziej poza wystawą odbiorca z tego rodzaju treściami się nie spotka. Przyczyną, dla
której mimo wszystko, nawet w tych niekorzystnych warunkach zwiedzający wybiera wystawę, a nie
inne środki przekazu (np. oryginalną rozprawę naukową mówiącą o danym przedmiocie), jest
łatwość przyswajania treści przekazywanej środkami ekspozycji. Wizualność przekazu i posługiwanie
się eksponatami (w funkcji materiału dowodowego lub poglądowej ilustracji „na przykładach") gra
tu zasadniczą rolę. W przypadku wystaw o programie dokumentacyjnym, istotny jest bezpośredni
kontakt z autentykami i możliwość autopsji, zwłaszcza w galeriach dziel sztuki, w muzeach archeo-
logicznych i paleontologicznych, gdzie autentyk nie da się właściwie zastąpić nawet najlepszą imitacją
faksimilową i gdy przeżycie wynikające z bezpośredniego z nim kontaktu stanowi ważny moment
w procesie poznawczym, wystawa bywa miejscem, gdzie ten bezpośredni kontakt może być naj-
pełniej zrealizowany, a zespół środków technicznych gwarantuje optymalne warunki autopsji eksponatu.
O tym, że nastawienie z perspektywy zwiedzającego koncentruje się na przedmiocie treści wy-
stawy, nie zaś na wystawie jako utworze, świadczyć może jeszcze jeden moment. Gdy wystawa nie
spełnia zasadniczej dla niej funkcji prezentacji materiału eksponatowego o odpowiednio dużej wartości
naukowej lub artystycznej, względnie, gdy nie spełnia roli środka informacji o odpowiednio waż-