DOI Artikel:
Salwa, Mateusz: "De prospectiva pingendi" Piera della Francesca: perspektywa dla "opornych"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0026
20
MATEUSZ SALWA
wokół rękopisu przechowywanego w bibliotece w Reggio Emilia34. O dziwo, te pół tysiąca lat pozwala
widzieć w Pierze prekursora nie tylko nowożytnej geometrii, ale także całkowicie współczesnych i zaawan-
sowanych zagadnień związanych tym razem z grafiką komputerową; w roku 2001 grupa włoskich bada-
czy spróbowała mianowicie na podstawie rysunków Piera wygenerować komputerowy obraz głowy 3D35
(il. 35-37). Jako artystyczne pendant można z kolei wymienić wystawioną w tym samym roku instalację
pracującego w Kanadzie rzeźbiarza, George’a Smedleya, który pokazał rzeźbiarską rekonstrukcję tejże
głowy36 (il. 38). De prospectiva pingendi okazuje się więc podręcznikiem nie tylko dla „opornych”.
PIERO DELLA FRANCE SC A’S DE PROSPECTIYA PINGENDI - PERSPECTIVE FOR “DUMMIES”
Abstract
This article is an introduction to the accompanying translation of selected fragments of Piero della Francesca’s (14127-1492) treatise
De Prospectiva Pingendi (mid-1470s). Although Piero was rediscovered as a mathematician in the nineteenth century (his dissertation
on perspective was first published in 1899), it was only in the second half of the twentieth century that his theories were systematically
examined. As a result, Piero is now regarded as one of the greatest mathematicians of his time, who contributed to the development of
studies on ancient geometry. From the point of view of art history, his most important treatise is De Prospectiva Pingendi, but this is
only one part of Piero’s theoretical achievements, which also include Trattato d’Abaco (mid-1460s) and Libellus de Quinque Corporibus
Regularibus (first half of the 1480s). Ali three works grew out of the same tradition of applied mathematics taught in schools for mer-
chants and craftsmen (scuole d’abaco). At the same time, however, Piero was innovative in the way he greatly emphasised geometry.
De Prospectiva Pingendi is a dissertation, which on the one hand shows painting as a craft, but on the other, offers a theory based on
geometry, which according to Piero, was essential to painters. For this reason, the treatise is a uniąue example of a meeting point between
art and science, craft and theory. Although not published during the Renaissance, it was well known as evidenced by the fact that later
dissertations on perspective (eg. by A. Diirer) adopt definitions and issues introduced by Piero. Furthermore, some of his processes herald
Solutions that came to be known from morę advanced and later-developed geometry (G. del Monte, G. Monge).
34 Wystawa planowana jest w okresie 14 marca - 14 czerwca ; http://www.studioesseci.net/mostra.php?IDmostra=1032 [dostęp:
11.08.2014], Reprodukowane ilustracje pochodzą z tego egzemplarza rękopisu - choć tekst jest dziełem kopisty, ilustracje wyszły spod
ręki Piera (zob. przyp. 27 i 28).
35 We włoskim wydaniu De prospectiva pingendi z 1984 r. (zob. 14) pojawia się przykład prostego programu komputerowego
wykorzystującego schematy Piera. Bardziej zaawansowana problematyka związana ze stworzeniem trójwymiarowego modelu głowy na
podstawie rysunków Piera omówiona jest w: R. M i g 1 i a r i, M. C i a m m a i c h e 11 a, M. C u r u n i, T. D e M a j o, P. P a o 1 i n i, Recenti
linee di ricerca, „Disegnare idee immagini - Ideas Images”, 23, 2001, s. 71-84.
36 Piero en tete/ Meditations on Piero (Canadian Centre for Architecture, Montreal); rok wcześniej wykorzystał ten motyw
w instalacji Memory, Measure, Time and Numbers (Surrey Institute of Art and Design, University College); notabene Smedley opublikował
wcześniej tekst Reason and analogy: a reading of the diagrams; Piero della Francesca, Plato, Ptolemy and others, [w:] Piero della
Francesca tra arte e scienza..., s. 385—406.
MATEUSZ SALWA
wokół rękopisu przechowywanego w bibliotece w Reggio Emilia34. O dziwo, te pół tysiąca lat pozwala
widzieć w Pierze prekursora nie tylko nowożytnej geometrii, ale także całkowicie współczesnych i zaawan-
sowanych zagadnień związanych tym razem z grafiką komputerową; w roku 2001 grupa włoskich bada-
czy spróbowała mianowicie na podstawie rysunków Piera wygenerować komputerowy obraz głowy 3D35
(il. 35-37). Jako artystyczne pendant można z kolei wymienić wystawioną w tym samym roku instalację
pracującego w Kanadzie rzeźbiarza, George’a Smedleya, który pokazał rzeźbiarską rekonstrukcję tejże
głowy36 (il. 38). De prospectiva pingendi okazuje się więc podręcznikiem nie tylko dla „opornych”.
PIERO DELLA FRANCE SC A’S DE PROSPECTIYA PINGENDI - PERSPECTIVE FOR “DUMMIES”
Abstract
This article is an introduction to the accompanying translation of selected fragments of Piero della Francesca’s (14127-1492) treatise
De Prospectiva Pingendi (mid-1470s). Although Piero was rediscovered as a mathematician in the nineteenth century (his dissertation
on perspective was first published in 1899), it was only in the second half of the twentieth century that his theories were systematically
examined. As a result, Piero is now regarded as one of the greatest mathematicians of his time, who contributed to the development of
studies on ancient geometry. From the point of view of art history, his most important treatise is De Prospectiva Pingendi, but this is
only one part of Piero’s theoretical achievements, which also include Trattato d’Abaco (mid-1460s) and Libellus de Quinque Corporibus
Regularibus (first half of the 1480s). Ali three works grew out of the same tradition of applied mathematics taught in schools for mer-
chants and craftsmen (scuole d’abaco). At the same time, however, Piero was innovative in the way he greatly emphasised geometry.
De Prospectiva Pingendi is a dissertation, which on the one hand shows painting as a craft, but on the other, offers a theory based on
geometry, which according to Piero, was essential to painters. For this reason, the treatise is a uniąue example of a meeting point between
art and science, craft and theory. Although not published during the Renaissance, it was well known as evidenced by the fact that later
dissertations on perspective (eg. by A. Diirer) adopt definitions and issues introduced by Piero. Furthermore, some of his processes herald
Solutions that came to be known from morę advanced and later-developed geometry (G. del Monte, G. Monge).
34 Wystawa planowana jest w okresie 14 marca - 14 czerwca ; http://www.studioesseci.net/mostra.php?IDmostra=1032 [dostęp:
11.08.2014], Reprodukowane ilustracje pochodzą z tego egzemplarza rękopisu - choć tekst jest dziełem kopisty, ilustracje wyszły spod
ręki Piera (zob. przyp. 27 i 28).
35 We włoskim wydaniu De prospectiva pingendi z 1984 r. (zob. 14) pojawia się przykład prostego programu komputerowego
wykorzystującego schematy Piera. Bardziej zaawansowana problematyka związana ze stworzeniem trójwymiarowego modelu głowy na
podstawie rysunków Piera omówiona jest w: R. M i g 1 i a r i, M. C i a m m a i c h e 11 a, M. C u r u n i, T. D e M a j o, P. P a o 1 i n i, Recenti
linee di ricerca, „Disegnare idee immagini - Ideas Images”, 23, 2001, s. 71-84.
36 Piero en tete/ Meditations on Piero (Canadian Centre for Architecture, Montreal); rok wcześniej wykorzystał ten motyw
w instalacji Memory, Measure, Time and Numbers (Surrey Institute of Art and Design, University College); notabene Smedley opublikował
wcześniej tekst Reason and analogy: a reading of the diagrams; Piero della Francesca, Plato, Ptolemy and others, [w:] Piero della
Francesca tra arte e scienza..., s. 385—406.