DOI Artikel:
Biłozór-Salwa, Małgorzata: Teoria tworzenia anamorfoz stożkowych według Jana Ziarnki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0057
TEORIA TWORZENIA ANAMORFOZ STOŻKOWYCH WEDŁUG JANA ZIARNKI
51
II. 9. Jan Ziarnko, Ludwik XI otrzymujący rzepę, akwaforta, 308 x 243 mm, Fundacja XX Czartoryskich
skie tłumaczenie z języka niemieckiego słynnego alchemicznego traktatu Salomona Trismosina Splendor
Solis. Druk, opatrzony francuskim tytułem La Toyson d’or, no la Fleur des Threshores, został zaplano-
wany, podobnie jak niemiecki pierwowzór, jako publikacja ilustrowana30. W tekście pozostawiono puste
przestrzenie dla kolejnych ilustracji. Ich wykonanie zlecono Janowi Ziamce, który poza wytrawieniem
22 plansz zakomponował akwafortową kartę tytułową, sygnowaną i datowaną na rok 1613 (sic!). Odbitki
przycinano do wymiarów kompozycji, ręcznie kolorowano i wklejano do druku31.
Szukając źródeł zainteresowania Ziamki tematem perspektywy i optyki, należy choćby nakreślić obraz pary-
skiego rynku wydawniczego, ze szczególnym naciskiem położonym na dość licznie pojawiające się publikacje
dotyczące różnorodnych zagadnień perspektywicznych. Jako że stolica Francji na początku XVII w. stawała się
głównym ośrodkiem wydawniczym kraju, właśnie tu ukazywały się bardzo licznie powstające prace naukowe
i tłumaczenia poczytnych dzieł, tu także przyjeżdżali wybitni rytownicy. Jako ważny ośrodek intelektualny i akade-
micki oraz miasto ze wszech miar kosmopolityczne, którego związki zarówno z Italią, jak i krajami flamandzkimi
były niezwykle silne, Paryż był też miejscem, do którego trafiały najważniejsze publikacje wydawane w sąsied-
nich krajach. Docierały tam niemal natychmiast druki dystrybuowane przez najważniejszych wydawców, takich
jak chociażby Plantin z Antwerpii32. Z pewnością dotarł tam wydany w latach 1604—1605 w czterech wersjach
językowych (holenderskiej, łacińskiej, niemieckiej i francuskiej) bogato ilustrowany traktat Hansa Yredemana
de Vriesa z rycinami Hendricka Hondiusa i Bartholomeusa Dolendo Perspective33. Było to dzieło wielokrotnie
wznawiane w kolejnych latach. Ziarnko musiał się z nim zetknąć choćby ze względu na ważkość i popularność
samego traktatu. O studiowaniu tejże pracy przez artystę świadczy jedna z jego akwafort, ukazująca Ludwika
XI otrzymującego rzepę (il. 9). Rycina, znana z dwóch stanów, ukazuje opisaną przez Erazma z Rotterdamu
30 Francuską edycję tekstu omówiła dość szczegółowo Anna Maria Partini we wstępie do przekładu na język włoski. Niestety
Partini nie znała nazwiska autora rycin, posługiwała się więc jedynie nazwiskiem wydawcy Chareles’a Sevestre’a. S. T r i s m o s i n,
II Toson d’Oro o il Fiore dei tesori, ed. A.M. Partini, Roma Edizioni Mediterranee, Roma 1994.
31 Opis na podstawie egzemplarza znajdującego się w Biblioteca Lincei w Rzymie: S. Trismosin, La Toyson d’Or. Ou la
Fleur des thresors, en laąuelle est succinetement & methodiąuement traicte de la Pierre des Philosophes, de son excellence, ejfects &
vertu admirable..., Charles Sevestre, Paris 1612; Biblioteca Lincei, Raccolta Vergonelli-Rota 331.
32 J. Hartman, The History of the illustarted Book. The Western Translation, Thames and Hudson, London 1981, s. 104.
33 J.V. de Yries, Perspective, Hendrick Hondius, Leiden 1604-1605.
51
II. 9. Jan Ziarnko, Ludwik XI otrzymujący rzepę, akwaforta, 308 x 243 mm, Fundacja XX Czartoryskich
skie tłumaczenie z języka niemieckiego słynnego alchemicznego traktatu Salomona Trismosina Splendor
Solis. Druk, opatrzony francuskim tytułem La Toyson d’or, no la Fleur des Threshores, został zaplano-
wany, podobnie jak niemiecki pierwowzór, jako publikacja ilustrowana30. W tekście pozostawiono puste
przestrzenie dla kolejnych ilustracji. Ich wykonanie zlecono Janowi Ziamce, który poza wytrawieniem
22 plansz zakomponował akwafortową kartę tytułową, sygnowaną i datowaną na rok 1613 (sic!). Odbitki
przycinano do wymiarów kompozycji, ręcznie kolorowano i wklejano do druku31.
Szukając źródeł zainteresowania Ziamki tematem perspektywy i optyki, należy choćby nakreślić obraz pary-
skiego rynku wydawniczego, ze szczególnym naciskiem położonym na dość licznie pojawiające się publikacje
dotyczące różnorodnych zagadnień perspektywicznych. Jako że stolica Francji na początku XVII w. stawała się
głównym ośrodkiem wydawniczym kraju, właśnie tu ukazywały się bardzo licznie powstające prace naukowe
i tłumaczenia poczytnych dzieł, tu także przyjeżdżali wybitni rytownicy. Jako ważny ośrodek intelektualny i akade-
micki oraz miasto ze wszech miar kosmopolityczne, którego związki zarówno z Italią, jak i krajami flamandzkimi
były niezwykle silne, Paryż był też miejscem, do którego trafiały najważniejsze publikacje wydawane w sąsied-
nich krajach. Docierały tam niemal natychmiast druki dystrybuowane przez najważniejszych wydawców, takich
jak chociażby Plantin z Antwerpii32. Z pewnością dotarł tam wydany w latach 1604—1605 w czterech wersjach
językowych (holenderskiej, łacińskiej, niemieckiej i francuskiej) bogato ilustrowany traktat Hansa Yredemana
de Vriesa z rycinami Hendricka Hondiusa i Bartholomeusa Dolendo Perspective33. Było to dzieło wielokrotnie
wznawiane w kolejnych latach. Ziarnko musiał się z nim zetknąć choćby ze względu na ważkość i popularność
samego traktatu. O studiowaniu tejże pracy przez artystę świadczy jedna z jego akwafort, ukazująca Ludwika
XI otrzymującego rzepę (il. 9). Rycina, znana z dwóch stanów, ukazuje opisaną przez Erazma z Rotterdamu
30 Francuską edycję tekstu omówiła dość szczegółowo Anna Maria Partini we wstępie do przekładu na język włoski. Niestety
Partini nie znała nazwiska autora rycin, posługiwała się więc jedynie nazwiskiem wydawcy Chareles’a Sevestre’a. S. T r i s m o s i n,
II Toson d’Oro o il Fiore dei tesori, ed. A.M. Partini, Roma Edizioni Mediterranee, Roma 1994.
31 Opis na podstawie egzemplarza znajdującego się w Biblioteca Lincei w Rzymie: S. Trismosin, La Toyson d’Or. Ou la
Fleur des thresors, en laąuelle est succinetement & methodiąuement traicte de la Pierre des Philosophes, de son excellence, ejfects &
vertu admirable..., Charles Sevestre, Paris 1612; Biblioteca Lincei, Raccolta Vergonelli-Rota 331.
32 J. Hartman, The History of the illustarted Book. The Western Translation, Thames and Hudson, London 1981, s. 104.
33 J.V. de Yries, Perspective, Hendrick Hondius, Leiden 1604-1605.