DOI article:
Laskowska, Anna Maria; Biłozór-Salwa, Małgorzata: Jan Ziarnko: Perspektywa stereograficzna: część szczegółowa
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.29589#0064
58
JAN ZIARNKO
II. 10. Jan Ziarnko, Schemat do twierdzenia 4,
ilustracja z druku „Perspectivae stereo graphicae pars
specialis”, 1619, drzeworyt, Gdańska Biblioteka PAN
II. 11. Pierre Daret według Jeana-Franęoisa Nicerona,
Schemat przenoszenia kompozycji na powierzchnie stożka
wypukłego i wklęsłego,
ilustracja z druku Jeana-Franęoisa Nicerona,
La perspective curieuse..., 1638, plansza 14, miedzioryt,
www.gallica.bnf.fr
TWIERDZENIE CZWARTE
Przeniesienie danej figury na powierzchnię stożka wklęsłego metodą optyczno-geometryczną
i przedstawienie tej namalowanej z odpowiedniej odległości wzrokowi (il. 10).
To, co wcześniej powiedziano o przygotowaniu rysunku, a także o samym przeniesieniu figury z płasz-
czyzny na wypukłą powierzchnię stożka, odnosi się w równej mierze do sposobu przeniesienia danej
figury na płaszczyznę stożka wklęsłego, skoro sposób [wykonania] tego, co odwrotne, jest odwrotny,
a znający drogę z Aten do Teb dobrze znają drogę powrotną z Teb do Aten22. I nie ma innego sposobu
ani dowodzenia, ani działania, ani też poszukiwania niż położenie w poprzek pierwszej ćwiartki, uka-
zanej w przedostatnim diagramie, tak by linie proste, które już poprowadzono od środka L. do drugiej
ćwiartki dzieląc linię A.C., sięgały do A.B.23 Następnie przez poszczególne podziały, które zostały na niej
dokonane, opisane zostały ze środka A., położonym wyżej, równoległe łuki (il. 11). Potem niech zosta-
nie narysowana dana figura wedle porządku i układu części. Wreszcie, zwinięta w stożek niech zostanie
umieszczona naprzeciwko oka w odpowiedniej odległości, o której była już mowa. Proszę podążać śla-
dami poniższego schematu.
22 Arystoteles, Fizyka, tłum. K. Leśniak, Kraków 1968, 202b 10, s. 72.
23 W odróżnieniu od wcześniejszych twierdzeń opis przeprowadzenia deformacji anamorficznej danej kompozycji tak, by znala-
zła się ona na wklęsłej powierzchni stożka, jest dość nieczytelny. Dzieje się tak, w znacznej mierze, z dwóch powodów. Po pierwsze,
przywołując Arystotelesa, autor odstępuje od dotychczas stosowanego czysto matematycznego opisu, niejako wzbogacając proponowane
działania o teoretyczny komentarz. Dmgim powodem jest brak schematu, który ułatwiłby czytelnikowi zrozumienie zamysłu autora. Takie
schematy pojawiają się natomiast w późniejszych dziełach dotyczących anamorfozy stożkowej, w tym w pracy Nicerona: J.-F. N i c e r o n,
La perspective curieuse, ou Magie artificielle des ejfets merveiłleux de l’optique, par la vision directe, la catoptriąue, par la reflexion
des miiroirs plats, cylindriąues et coniąues, la dioptrique, Paris 1638, pl. 14, il. XLII.
JAN ZIARNKO
II. 10. Jan Ziarnko, Schemat do twierdzenia 4,
ilustracja z druku „Perspectivae stereo graphicae pars
specialis”, 1619, drzeworyt, Gdańska Biblioteka PAN
II. 11. Pierre Daret według Jeana-Franęoisa Nicerona,
Schemat przenoszenia kompozycji na powierzchnie stożka
wypukłego i wklęsłego,
ilustracja z druku Jeana-Franęoisa Nicerona,
La perspective curieuse..., 1638, plansza 14, miedzioryt,
www.gallica.bnf.fr
TWIERDZENIE CZWARTE
Przeniesienie danej figury na powierzchnię stożka wklęsłego metodą optyczno-geometryczną
i przedstawienie tej namalowanej z odpowiedniej odległości wzrokowi (il. 10).
To, co wcześniej powiedziano o przygotowaniu rysunku, a także o samym przeniesieniu figury z płasz-
czyzny na wypukłą powierzchnię stożka, odnosi się w równej mierze do sposobu przeniesienia danej
figury na płaszczyznę stożka wklęsłego, skoro sposób [wykonania] tego, co odwrotne, jest odwrotny,
a znający drogę z Aten do Teb dobrze znają drogę powrotną z Teb do Aten22. I nie ma innego sposobu
ani dowodzenia, ani działania, ani też poszukiwania niż położenie w poprzek pierwszej ćwiartki, uka-
zanej w przedostatnim diagramie, tak by linie proste, które już poprowadzono od środka L. do drugiej
ćwiartki dzieląc linię A.C., sięgały do A.B.23 Następnie przez poszczególne podziały, które zostały na niej
dokonane, opisane zostały ze środka A., położonym wyżej, równoległe łuki (il. 11). Potem niech zosta-
nie narysowana dana figura wedle porządku i układu części. Wreszcie, zwinięta w stożek niech zostanie
umieszczona naprzeciwko oka w odpowiedniej odległości, o której była już mowa. Proszę podążać śla-
dami poniższego schematu.
22 Arystoteles, Fizyka, tłum. K. Leśniak, Kraków 1968, 202b 10, s. 72.
23 W odróżnieniu od wcześniejszych twierdzeń opis przeprowadzenia deformacji anamorficznej danej kompozycji tak, by znala-
zła się ona na wklęsłej powierzchni stożka, jest dość nieczytelny. Dzieje się tak, w znacznej mierze, z dwóch powodów. Po pierwsze,
przywołując Arystotelesa, autor odstępuje od dotychczas stosowanego czysto matematycznego opisu, niejako wzbogacając proponowane
działania o teoretyczny komentarz. Dmgim powodem jest brak schematu, który ułatwiłby czytelnikowi zrozumienie zamysłu autora. Takie
schematy pojawiają się natomiast w późniejszych dziełach dotyczących anamorfozy stożkowej, w tym w pracy Nicerona: J.-F. N i c e r o n,
La perspective curieuse, ou Magie artificielle des ejfets merveiłleux de l’optique, par la vision directe, la catoptriąue, par la reflexion
des miiroirs plats, cylindriąues et coniąues, la dioptrique, Paris 1638, pl. 14, il. XLII.