Rocznik Historii Sztuki (39.2014)

146

PIOTR JUSZKIEWICZ

H. A. MMJUOTUH

nPOB/lEMA

CTPOM
COI4

ropo,a

TEJlbCTBA

MAJ1MCTMHECHMX

OCHOBHblE BOnPOCbl
PAUMOHA/lbHOM n/lAHMPOBKH
H CTPOUTE/lbCTBA
HACE/IEHHblX MECT CCCP

rOCyflAPCTBEHHOE M3flATE/IbCTBO

MOCHBA • /IŁHMHrPAA 19 3 0

II. 1. N.A. Miliutin, Problemu stroitielstwa socjalisticzeskich gorodow, facsimile,
oprać. D. Chmielnicki, Berlin 2008, strona tytułowa

i prowadząc, jak sam notował, swoją kompanię do ataku na Pałac Zimowy. W 1918 r. Milutin został
jednakże odesłany do służby cywilnej i od tego czasu do 1941 r. pełnił cały szereg urzędniczych funkcji.
Był między innymi wiceministrem opieki społecznej w latach 20., ministrem finansów RFSRR, przewod-
niczącym Mniejszego Sovnarkomu, wiceprzewodniczącym Centrosojuzu, a później wiceministrem edukacji
RFSRR. Jednocześnie stał się istotną figurą w świecie architektonicznej i urbanistycznej awangardy jako
przewodniczący Komisji Planowania Nowych Miast, w której od 1928 r. współpracował z Mojżeszem
Ginzburgiem i Michaiłem Ochitowiczem, zwolennikami radykalnej zmiany w strukturze urbanistycznej
kraju, oraz jako redaktor w latach 1931-1934 „Sowieckiej Architektury” - ważnego dla awangardy cza-
sopisma o tematyce architektonicznej, na którego łamach mogły gościć ich idee po likwidacji w 1934 r.
„Sowriemiennoj Architektury” (Architektury Współczesnej) - głównego miejsca publikacji radykalnych
idei reorganizacji przestrzennej porewolucyjnej Rosji. Dodajmy, że z inicjatywy Milutina jako ministra
finansów RFSRR zbudowano w latach 1928-1932, według projektu Mojżesza Ginzburga i Ignatija Mili-
nisa, tak zwany Narkomfin - wzorcowy budynek mieszkalny dla urzędników ministerstwa, mający reali-
zować kolektywną formę życia społecznego. Druga połowa lat 30. była dla Milutina już zdecydowanie
mniej pomyślna, stopniowo rezygnował się z pełnionych funkcji urzędniczych, wykładał architekturę na
leningradzkiej akademii, w roku 1939 był kierownikiem artystycznym nigdy niezrealizowanej budowy
Pałacu Sowietów, a w roku 1940 na dwa lata przed ciężką chorobą i śmiercią zdobył ostatecznie dyplom
architekta w Moskiewskim Instytucie Architektury.

Zasadnicze idee Milutina dotyczące zamiaru przebudowy przestrzennej porewolucyjnej Rosji zwią-
zane są z generalnymi przekonaniami przyjmowanymi w kręgach ówczesnej awangardy architektonicznej
i urbanistycznej. Podobnie zatem jak członkowie grup ASNOVA i OSA Milutin wychodził z regeneracyj-
nie nastrojonych założeń, opisując kapitalistyczny spadek w obszarze architektury i urbanistyki jako stan
przestrzennej degeneracji. Kapitalistyczne miasta bowiem, jego zdaniem, powstawały w oparciu o kapitał
handlowy, który narzucał swoją logikę zagospodarowaniu przestrzeni, wypierając z pola uwagi ludzkie
potrzeby na korzyść spekulacyjnego zysku, związanego z obrotem gruntami i nieruchomościami. Powo-
dowało to chaotyczne narastanie miast, budowanych bez jakiegokolwiek racjonalnego planu i przyniosło
w rezultacie „koszmary współczesnego wielkiego miasta”, które uwidaczniać mają zamieszczone w książce
Milutina, tak właśnie podpisane, zrobione z lotu ptaka fotografie Londynu i Nowego Jorku, prezentujące
gęstwę miejskiej zabudowy11.

Ten ponury stan rzeczy, przyznawał autor Socgorodu, dostrzegany jest przez zachodnich architektów
i lepsi z nich usiłują poprawić warunki ludzkiego bytowania w miastach poprzez możliwe dzięki rozwojo-

11 Milutin, op. cit., s. 12-18.