DOI Artikel:
Dobrzeniecki, Tadeusz: Maiestas Domini w zabytkach polskich i obcych z Polską związanych: [3]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19581#0108
67. Tum p. Łęczycą, Kolegiata, malowidło absydy zachodniej, wg Sztuka polska przedromańska,
jw.
słoniętym w całości i zachowanym do dziś w zasadniczych elementach pierwotnej kompozycji
jest pierwszorzędnego znaczenia dekoracja malarska w konsze zachodniej absydy w kolegiacie
w Tumie pod Łęczycą, pochodząca z sześćdziesiątych lat XII w. Tematem kompozycji jest
Maiestas Domini, na tle gwiaździstego nieba potężna postać Chrystusa Pantokratora w otocze-
niu Marii i św. Jana Chrzciciela (grupa Deesis) i czterech „tetramorfów" w kształcie skrzydla-
tych, czerwonych kół z głowami: orła, lwa, wołu i człowieka. Dolną strefę malowidła wypełnia
rząd dwunastu siedzących apostołów. Wielkich rozmiarów malowidło utrzymano w rozbie-
lonej, ugrowoszarej tonacji, z ozywkami spiekłej czerwieni, seledynu i lazuru. Monumentalne
to dzieło, nie mające w Polsce odpowiednika, stanowi odblask ściennych malowideł Nadrenii
i Dolnej Lotaryngii..."268.
Ikonograficzny terminus technicus: dirjcfię (= modlitwa, pokorna prośba) jest określeniem
bizantyjskiej kompozycji, przedstawiającej Chrystusa pomiędzy Marią i Janem Chrzcicielem,
którzy z charakterystycznymi gestami modlitwy pełnią rolę orędowników269.
Ta nazwa pojawia się najwcześniej w życiorysie Symeona Młodszego Teologa (zm. 1022),
który napisał po 1054 r. Niketas Stethatos i doniósł w nim, że w celi bizantyjskiego mistyka
wisiała duża ikona z Deesis (tj dŁrjau; eincot ju zyó.Arj)27°.
268 Sztuka przedromańska, jw., s. 230.
269 Th. v. Bogyay, art. Deesis. Reallexikon zur byzantinischen Kunst, jw., szp. 1178—1179.
270 J. Hausherr, G. Horn, Un grand mystiąue byzantin. Vie de Symeon le Nouveau Theologien par
Nicetas Stethatos. Oriens Christianus, XII, 1928 s. 166 (tekst grecki i franc. tłumaczenie); cyt. wg v. Bogyay,
jw.; por. Beck, Kirche und theologische Literatur, jw., s. 535—538 (Niketas Stethatos, ur. ok. 1000 r.).
104
jw.
słoniętym w całości i zachowanym do dziś w zasadniczych elementach pierwotnej kompozycji
jest pierwszorzędnego znaczenia dekoracja malarska w konsze zachodniej absydy w kolegiacie
w Tumie pod Łęczycą, pochodząca z sześćdziesiątych lat XII w. Tematem kompozycji jest
Maiestas Domini, na tle gwiaździstego nieba potężna postać Chrystusa Pantokratora w otocze-
niu Marii i św. Jana Chrzciciela (grupa Deesis) i czterech „tetramorfów" w kształcie skrzydla-
tych, czerwonych kół z głowami: orła, lwa, wołu i człowieka. Dolną strefę malowidła wypełnia
rząd dwunastu siedzących apostołów. Wielkich rozmiarów malowidło utrzymano w rozbie-
lonej, ugrowoszarej tonacji, z ozywkami spiekłej czerwieni, seledynu i lazuru. Monumentalne
to dzieło, nie mające w Polsce odpowiednika, stanowi odblask ściennych malowideł Nadrenii
i Dolnej Lotaryngii..."268.
Ikonograficzny terminus technicus: dirjcfię (= modlitwa, pokorna prośba) jest określeniem
bizantyjskiej kompozycji, przedstawiającej Chrystusa pomiędzy Marią i Janem Chrzcicielem,
którzy z charakterystycznymi gestami modlitwy pełnią rolę orędowników269.
Ta nazwa pojawia się najwcześniej w życiorysie Symeona Młodszego Teologa (zm. 1022),
który napisał po 1054 r. Niketas Stethatos i doniósł w nim, że w celi bizantyjskiego mistyka
wisiała duża ikona z Deesis (tj dŁrjau; eincot ju zyó.Arj)27°.
268 Sztuka przedromańska, jw., s. 230.
269 Th. v. Bogyay, art. Deesis. Reallexikon zur byzantinischen Kunst, jw., szp. 1178—1179.
270 J. Hausherr, G. Horn, Un grand mystiąue byzantin. Vie de Symeon le Nouveau Theologien par
Nicetas Stethatos. Oriens Christianus, XII, 1928 s. 166 (tekst grecki i franc. tłumaczenie); cyt. wg v. Bogyay,
jw.; por. Beck, Kirche und theologische Literatur, jw., s. 535—538 (Niketas Stethatos, ur. ok. 1000 r.).
104