Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (19.1975)

Józefina Smoleńska

ŚLĄSKIE KAFLE ŚREDNIOWIECZNE W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE

W,

Muzeum Narodowym w Warszawie znajduje się zbiór kilkudziesięciu względnie całych
kafli średniowiecznych z XIII—XV w. i bardzo wiele ułamków. Jednakże kolekcja ta z wy-
jątkiem"pięciu kafli z przedstawieniami ludzi i zwierząt, które pochodzą z zamku książąt oświę-
cimskich, nie ma swojej monografii.

Najciekawszy w tym zbiorze pod względem ikonograficznym jest zespół siedmiu kafli
znalezionych w 1946 roku na Dolnym Śląsku przez grupę rewindykacyjną z Muzeum Narodo-
wego w Warszawie. Kafle te stanowią temat niniejszego opracowania1.

Są to wczesne kafle płytkowe z wyraźnie zaznaczoną ramką dookolną o wymiarach ok.
18,5 x 18,5 z beżowo-brązowej gliny, nieszkliwione; poza jednym z przedstawieniem Św. Marcina.
Dekoracja każdego z nich tworzy zamkniętą kompozycję figuralną o tematyce religijnej lub
świeckiej; pierwowzorem jej była częstokroć współczesna grafika książkowa oraz drzeworyty
i miedzioryty ulotne.

Wśród nich wyodrębnia się grupa trzech kafli, w której centralnym motywem dekoracyj-
nym jest postać rycerza na koniu.

1 Średniowieczne kafle z dekoracją figuralną poza Muzeum Narodowym w Warszawie znajdują się: w Mu-
zeum Narodowym we Wrocławiu, w Muzeum Regionalnym w Jarosławiu, Muzeum Historii Wawelu, Komisji
Badań Starej Warszawy; jednakże kolekcja siedmiu kafli z Muzeum Narodowego w Warszawie, najciekawszych
pod względem ikonograficznym, tworzy zamkniętą całość. Opracowanie jej było możliwe dzięki życzliwej pomocy
P. kustosz mgr Haliny Chojnackiej i innych Kolegów z Muzeum Narodowego w Warszawie. W tym miejscu
Pragnę też podziękować p. Krystynie Bakalarz z Muzeum Regionalnego w Jeleniej Górze za cenne wskazówki
bibliograficzne oraz pracownikom Muzeum Narodowego we Wrocławiu za przekazane odbitki fotograficzne
kafli ze swojej kolekcji.

265