DOI Artikel:
Gutowska-Dudek, Krystyna; Marteau, Louis [Ill.]: Louis Marteau i jego portrety uczestników obiadów czwartkowych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19581#0482
dociekań, ale nie udało się stwierdzić ani dokładnej daty rozpoczęcia „uczonych obiadów",
ani też kiedy się skończyły. Prawdopodobnie ich początki sięgają 1771 r., zaś koniec przypada
na okres około 1782 r.2. Nie znana jest także dokładna data urządzenia na Zamku pokoju
z portretami uczestników obiadów czwartkowych. William Coxe, opisując swą wizytę w Polsce
w 1778 r., wspominał już o sali poprzedzającej Gabinet Marmurowy, dekorowanej portretami
gości czwartkowych zebrań, pisząc, że byli to dla króla „najwybitniejsi z tego najbliższego mu
grona osób"3.
Autorem portretów światłych mężów był Francuz, o którym syn Marcelego Bacciarellego —
Fryderyk napisał:
„Marteau, malarz pastellów, któremu winniśmy portrety wszystkich uczonych ludzi, którzy
żyli za panowania Stanisława Augusta"4.
Twórca licznych i wychwalanych przez współczesnych portretów pastelowych został po
śmierci szybko zapomniany. Do tego stopnia, że Rastawiecki miał początkowo trudności z usta-
leniem imienia Marteau i pisał — „nie wiadome są szczegóły jego życia i jak długo przebywał
w Polsce, nawet imię chrzestne"5. Rastawiecki uzupełnił tę wiadomość na podstawie słownika
malarzy Adolphe Siret z r. 18486. Dokładnej daty urodzin malarza nie znamy. Przyjmuje się,
że urodził się w Paryżu około 1715 r.7. O młodości i edukacji Marteau również nie zachowały się
żadne przekazy. Wiemy tylko, że wychowywał się w środowisku artystów zatrudnionych na
dworze królewskim, bowiem ojcem jego był jeden ze stolarzy ebenistów, pracujący w „les Bati-
ments du Roi", również o imieniu Louis, zmarły w Paryżu 6 października 1746 r. A matka
Marie-Anne była córką malarza Charles Herault (1644—1718). Jej siostra Marie-Catherine
(ur. 1680 r.) została żoną nadwornego malarza dworu saskiego Louis de Silvestre młodszego
2 R. Kaleta, Obiady czwartkowe na dworze króla Stanisława Augusta (Próba monografii), [w:] War-
szawa XVIII wieku, z. 2, Warszawa 1973, s. 45—53.
3 Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców. Opracowanie i wstęp W. Zawadzki, t. I, Warszawa 1963,
s. 656 (William Coxe, Podróż po Polsce, 1778).
4 F. Bacciarelli, Odpowiedź i uwagi nad krótkim rysem malarstwa w Polszczę. Rozmaitości War-
szawskie, dodatek do Gazety Korespondenta Warszawskiego, 1819, nr 41, s. 168 — Najobszerniejsze zestawienia
informacji o L. Marteau znajdujemy w: E. Rastawiecki, Słownik malarzów polskich, tudzież obcych
w Polsce osiadłych lub czasowo przebywających, t. II, Warszawa 1851, s. 12—19, 314—315; t. III, 1857, s. 321—
322; J. Mycielski, Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, 1760—1860, Z okazji wystawy retrospektywnej
malarstwa polskiego we Lwowie 1894. wyd. 3, Kraków 1902, s. 55—97; L. Fournier-Sarloveze, Les
peintres de Stanislas Augustę II Roi de Pologne. Paris 1907, s. 150—153; Z. B a t o w s k i, Marteau Louis,
[w:] U. T h i e m e, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kunstler. t. XXIV, Leipzig 1930, s. 146.
5 Rastawiecki, jw., t. II, s. 12.
6 Rastawiecki, jw., t. II, s. 314—135; A. Siret, Dictionnaire historique des peintres de toutes
les ecoles depuis les temps les plus recules jusq'a nos jours. Bruxelles 1848, s. 271.
7 Batowski, jw., s. 146.
478
ani też kiedy się skończyły. Prawdopodobnie ich początki sięgają 1771 r., zaś koniec przypada
na okres około 1782 r.2. Nie znana jest także dokładna data urządzenia na Zamku pokoju
z portretami uczestników obiadów czwartkowych. William Coxe, opisując swą wizytę w Polsce
w 1778 r., wspominał już o sali poprzedzającej Gabinet Marmurowy, dekorowanej portretami
gości czwartkowych zebrań, pisząc, że byli to dla króla „najwybitniejsi z tego najbliższego mu
grona osób"3.
Autorem portretów światłych mężów był Francuz, o którym syn Marcelego Bacciarellego —
Fryderyk napisał:
„Marteau, malarz pastellów, któremu winniśmy portrety wszystkich uczonych ludzi, którzy
żyli za panowania Stanisława Augusta"4.
Twórca licznych i wychwalanych przez współczesnych portretów pastelowych został po
śmierci szybko zapomniany. Do tego stopnia, że Rastawiecki miał początkowo trudności z usta-
leniem imienia Marteau i pisał — „nie wiadome są szczegóły jego życia i jak długo przebywał
w Polsce, nawet imię chrzestne"5. Rastawiecki uzupełnił tę wiadomość na podstawie słownika
malarzy Adolphe Siret z r. 18486. Dokładnej daty urodzin malarza nie znamy. Przyjmuje się,
że urodził się w Paryżu około 1715 r.7. O młodości i edukacji Marteau również nie zachowały się
żadne przekazy. Wiemy tylko, że wychowywał się w środowisku artystów zatrudnionych na
dworze królewskim, bowiem ojcem jego był jeden ze stolarzy ebenistów, pracujący w „les Bati-
ments du Roi", również o imieniu Louis, zmarły w Paryżu 6 października 1746 r. A matka
Marie-Anne była córką malarza Charles Herault (1644—1718). Jej siostra Marie-Catherine
(ur. 1680 r.) została żoną nadwornego malarza dworu saskiego Louis de Silvestre młodszego
2 R. Kaleta, Obiady czwartkowe na dworze króla Stanisława Augusta (Próba monografii), [w:] War-
szawa XVIII wieku, z. 2, Warszawa 1973, s. 45—53.
3 Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców. Opracowanie i wstęp W. Zawadzki, t. I, Warszawa 1963,
s. 656 (William Coxe, Podróż po Polsce, 1778).
4 F. Bacciarelli, Odpowiedź i uwagi nad krótkim rysem malarstwa w Polszczę. Rozmaitości War-
szawskie, dodatek do Gazety Korespondenta Warszawskiego, 1819, nr 41, s. 168 — Najobszerniejsze zestawienia
informacji o L. Marteau znajdujemy w: E. Rastawiecki, Słownik malarzów polskich, tudzież obcych
w Polsce osiadłych lub czasowo przebywających, t. II, Warszawa 1851, s. 12—19, 314—315; t. III, 1857, s. 321—
322; J. Mycielski, Sto lat dziejów malarstwa w Polsce, 1760—1860, Z okazji wystawy retrospektywnej
malarstwa polskiego we Lwowie 1894. wyd. 3, Kraków 1902, s. 55—97; L. Fournier-Sarloveze, Les
peintres de Stanislas Augustę II Roi de Pologne. Paris 1907, s. 150—153; Z. B a t o w s k i, Marteau Louis,
[w:] U. T h i e m e, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kunstler. t. XXIV, Leipzig 1930, s. 146.
5 Rastawiecki, jw., t. II, s. 12.
6 Rastawiecki, jw., t. II, s. 314—135; A. Siret, Dictionnaire historique des peintres de toutes
les ecoles depuis les temps les plus recules jusq'a nos jours. Bruxelles 1848, s. 271.
7 Batowski, jw., s. 146.
478