DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rekucki, Jerzy: Egipskie stoły ofiarne
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19583#0059
Ożywiająca i odradzająca idea działania stołu ofiarnego wyraźnie podkreślana jest na póź-
niejszych zabytkach właśnie przez takie elementy, jak lotos czy żaba, a zarazem w sposób logicz-
ny tłuma.czy ona ich występowa.nie. Jednocześnie wiąza.ło się to ze zwiększoną rolą magii w tym
okresie. Pokropienie czy zanurzenie w wodzie było najważniejszym, podstawowym środkiem
oczyszczenia, którego ideę, jak i ideę całej ceremonii oczyszczającej, wyraża w dekoracji stołu
ofiarnego głównie basen i libacja (poprzez przedstawienie naczyń libacyjnych). Stąd staje się
zrozumiałe, dlaczego obecność tych elementów była niezbędna na stole ofiarnym. Można wspom-
nieć, że oczyszczenie towarzyszyło, a właściwie poprzedzało, składanie darów na stole ofiarnym.,
co było zgodne z wymogami absolutnej czystości podczas każdej ceremonii religijnej, obejmując
w tym wszystkie używane przedmioty. Wtedy wystarczało pokropienie (libacja) wodą zmieszaną
z dodatkiem sody i spalenie kadzidła247.
Dla utrzymania się w zaświatach niezbędne były więc dla zmarłego dwa warunki: rytualne
oczyszczenie się i oczywiście pobieranie pożywienia, których spełnienie ma na celu właśnie stół
ofiarny. O dużej roli stołu ofiarnego może świadczyć fakt występowania amuletów odwzorowują-
cych go248. Ponadto i na nich znajdowane są argumenty świadczące o oczyszczającym, wskrzesza-
jącym zmarłego charakterze stołu ofiarnego, najdobitniej wyraźne na przykładzie zabytku ber-
lińskiego249, gdzie zobrazowany jest Horus trzymający mumię Ozyrysa przywracając mu życie250.
Dochodząc do ostatecznej konkluzji można stwierdzić: stół ofiarny był środkiem, jednym
z wielu, dzięki któremu zmarły oczyszczał się i odżywiał, przez zapewnienie mu wszelkich śiod-
ków niezbędnych do oczyszczenia i dostarczenie pożywienia; środkiem, który miał na celu za-
bezpieczenie odrodzenia się po śmierci i wiecznego trwania w zaświatach.
247 Budge, jw.,436.
248 G. B r u n t o n, Matmar. London 1948, tabl. LXI-58; LAAA, X, 1923, tabl. XL-1, 2, 3.
249 G. R o e d er, Agyptische Bronzefiguren. Berlin 1956, s. 435, (433), nr 2747 Berlin, tabl. 61-b.
250 Taka interpretacja została sformułowana na podstawie zwyczaju, o którym informuje James (tenże
jw., s. 107), że faraon występując jako Horus bral w świątyni wizerunek bóstwa uznany za zmarłego Ozyrysa
w objęcia i przywracał mu w ten sposób życie, czego Roeder (tenże, Bronzefiguren, jw., s. 435) nie tłumaczy.
Inne wyobrażenia zwierząt na tym zabytku, jak żabę, pawiana z dyskiem księżycowym i dwa psy, wiążąc pawiana
z Totem a psy z Anubisem można łatwo osadzić w tematyce wierzeń grobowych.
55
niejszych zabytkach właśnie przez takie elementy, jak lotos czy żaba, a zarazem w sposób logicz-
ny tłuma.czy ona ich występowa.nie. Jednocześnie wiąza.ło się to ze zwiększoną rolą magii w tym
okresie. Pokropienie czy zanurzenie w wodzie było najważniejszym, podstawowym środkiem
oczyszczenia, którego ideę, jak i ideę całej ceremonii oczyszczającej, wyraża w dekoracji stołu
ofiarnego głównie basen i libacja (poprzez przedstawienie naczyń libacyjnych). Stąd staje się
zrozumiałe, dlaczego obecność tych elementów była niezbędna na stole ofiarnym. Można wspom-
nieć, że oczyszczenie towarzyszyło, a właściwie poprzedzało, składanie darów na stole ofiarnym.,
co było zgodne z wymogami absolutnej czystości podczas każdej ceremonii religijnej, obejmując
w tym wszystkie używane przedmioty. Wtedy wystarczało pokropienie (libacja) wodą zmieszaną
z dodatkiem sody i spalenie kadzidła247.
Dla utrzymania się w zaświatach niezbędne były więc dla zmarłego dwa warunki: rytualne
oczyszczenie się i oczywiście pobieranie pożywienia, których spełnienie ma na celu właśnie stół
ofiarny. O dużej roli stołu ofiarnego może świadczyć fakt występowania amuletów odwzorowują-
cych go248. Ponadto i na nich znajdowane są argumenty świadczące o oczyszczającym, wskrzesza-
jącym zmarłego charakterze stołu ofiarnego, najdobitniej wyraźne na przykładzie zabytku ber-
lińskiego249, gdzie zobrazowany jest Horus trzymający mumię Ozyrysa przywracając mu życie250.
Dochodząc do ostatecznej konkluzji można stwierdzić: stół ofiarny był środkiem, jednym
z wielu, dzięki któremu zmarły oczyszczał się i odżywiał, przez zapewnienie mu wszelkich śiod-
ków niezbędnych do oczyszczenia i dostarczenie pożywienia; środkiem, który miał na celu za-
bezpieczenie odrodzenia się po śmierci i wiecznego trwania w zaświatach.
247 Budge, jw.,436.
248 G. B r u n t o n, Matmar. London 1948, tabl. LXI-58; LAAA, X, 1923, tabl. XL-1, 2, 3.
249 G. R o e d er, Agyptische Bronzefiguren. Berlin 1956, s. 435, (433), nr 2747 Berlin, tabl. 61-b.
250 Taka interpretacja została sformułowana na podstawie zwyczaju, o którym informuje James (tenże
jw., s. 107), że faraon występując jako Horus bral w świątyni wizerunek bóstwa uznany za zmarłego Ozyrysa
w objęcia i przywracał mu w ten sposób życie, czego Roeder (tenże, Bronzefiguren, jw., s. 435) nie tłumaczy.
Inne wyobrażenia zwierząt na tym zabytku, jak żabę, pawiana z dyskiem księżycowym i dwa psy, wiążąc pawiana
z Totem a psy z Anubisem można łatwo osadzić w tematyce wierzeń grobowych.
55