DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Z problematyki greckich odważników
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19583#0082
eubejskiego talentu miedzi9, do jakiej nawiązał Solon. Znane są również archaiczne odważniki
brązowe, odlane w formie astragali, jak np. ekswoto Miletczyków ze świątyni Apollina Didyma-
iosa, zabrane przez Persów do Suzy w 494 r. p.n.e.10. Dodajmy, że astragal pojawia się na serii
monet ateńskich w pol. VI w. p.n.e.11.
Na uwagę zasługuje ciężarek ze zbiorów muzeum berlińskiego12 opatrzony przedstawieniem
astragalu i reliefowym napisem STATHP, ciężka jednostka wagi 909,70 g, ponieważ jego od-
wrocie ukazuje wyryte drugie, późniejsze określenie wartości — AIMNOYN. Można przy-
puszczać, że z czasem nazwa STATHP wyszła z użycia, jako podstawową jednostkę przy-
jęto minę i dla oznaczenia ciężaru równego dwu minom zaczęto stosować formę AIMNOYN.
Dowodem wczesnego użytkowania odważników z przedstawieniem astragalu jest również
9 Jednostkę tę, która była w użyciu ok. 1600—1000 r. p.n.e. wyobraża rysunek na glinianej tabliczce z Knossos,
z poł. II tys. p.n.e. (por. Ch. S e 11 m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to
the Fali of the Hellenistic Kingdoms. London 1960, s. 10, il. 2). Reprezentują ją również miedziane płyty z XII w.
należące do wyposażenia grobowego z Salamis na Cyprze, czy analogiczne odkryte u wybrzeży Eubei, w Hagia
Triada na Krecie i na Sardynii, przypominające rozciągniętą skórę wołu (bydło stanowiło niegdyś miernik wartości).
Por. S e 11 m a n, jw., s. 5 i n.; Berriman, jw., s. 9 i 132; C. Zervos, L'art de la Crete neolithiąue et mi-
noenne. Paris 1956,0.512—513; Breglia, jw., s. 152—153, tabl. 10—12.
10 Por. E. B a b e 1 o n, Talentum. DA, s. 26, il. 6736.
11 Seltman, jw., s. 47; P. R. Frankę, M. Hirmer, Die griechische Miinze. Munchen [b.r.], s. 88,
tabl. 114.
12 P e r n i c e, jw., s. 84, nr kat. 9.
2. Żółw morski. Rysunek stempla na po-
dwójnej minie targowej. Powiększenie.
3. Didrachma z wizerunkiem żółwia mor-
skiego. Egina. VI w.p.n.e. Muzeum Naro-
dowe w Warszawie. Nr inw. 153002 MN
78
brązowe, odlane w formie astragali, jak np. ekswoto Miletczyków ze świątyni Apollina Didyma-
iosa, zabrane przez Persów do Suzy w 494 r. p.n.e.10. Dodajmy, że astragal pojawia się na serii
monet ateńskich w pol. VI w. p.n.e.11.
Na uwagę zasługuje ciężarek ze zbiorów muzeum berlińskiego12 opatrzony przedstawieniem
astragalu i reliefowym napisem STATHP, ciężka jednostka wagi 909,70 g, ponieważ jego od-
wrocie ukazuje wyryte drugie, późniejsze określenie wartości — AIMNOYN. Można przy-
puszczać, że z czasem nazwa STATHP wyszła z użycia, jako podstawową jednostkę przy-
jęto minę i dla oznaczenia ciężaru równego dwu minom zaczęto stosować formę AIMNOYN.
Dowodem wczesnego użytkowania odważników z przedstawieniem astragalu jest również
9 Jednostkę tę, która była w użyciu ok. 1600—1000 r. p.n.e. wyobraża rysunek na glinianej tabliczce z Knossos,
z poł. II tys. p.n.e. (por. Ch. S e 11 m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to
the Fali of the Hellenistic Kingdoms. London 1960, s. 10, il. 2). Reprezentują ją również miedziane płyty z XII w.
należące do wyposażenia grobowego z Salamis na Cyprze, czy analogiczne odkryte u wybrzeży Eubei, w Hagia
Triada na Krecie i na Sardynii, przypominające rozciągniętą skórę wołu (bydło stanowiło niegdyś miernik wartości).
Por. S e 11 m a n, jw., s. 5 i n.; Berriman, jw., s. 9 i 132; C. Zervos, L'art de la Crete neolithiąue et mi-
noenne. Paris 1956,0.512—513; Breglia, jw., s. 152—153, tabl. 10—12.
10 Por. E. B a b e 1 o n, Talentum. DA, s. 26, il. 6736.
11 Seltman, jw., s. 47; P. R. Frankę, M. Hirmer, Die griechische Miinze. Munchen [b.r.], s. 88,
tabl. 114.
12 P e r n i c e, jw., s. 84, nr kat. 9.
2. Żółw morski. Rysunek stempla na po-
dwójnej minie targowej. Powiększenie.
3. Didrachma z wizerunkiem żółwia mor-
skiego. Egina. VI w.p.n.e. Muzeum Naro-
dowe w Warszawie. Nr inw. 153002 MN
78