DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Dobrowolski, Witold; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Chiusińskie urny hellenistyczne w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19583#0116
podstawie uda lewej nogi i akcentujących promienistym układem ruch wzniesionego kolana
prawej nogi.
Tors kobiety, jej ramiona są za duże w porównaniu ze smukłymi, jak gdyby kruchymi forma-
mi dolnej połowy ciała. Na szerokich ramionach osadzona głowa jest niestety odbita, jednak z od-
łomu można przypuszczać, że ona także była zbyt duża w porównaniu do dolnej połowy ciała.
Wnętrze postaci jest puste i wypełnione piaskiem. Z boku, przy styku poduszki z podstawą
widnieją dwa otwory potrzebne do regularnego przebiegu procesu wypalania. Z tyłu poniżej
łokcia prawej ręki można zaobserwować jeszcze jeden otwór (il. 9).
Wszystkie trzy wyżej opisane urny łączą się z sobą podobieństwem reliefu zdobiącego fronty
skrzynek. W dwu pierwszych wypadkach identyczność jest tak daleko posunięta, że możemy mó-
wić o tożsamości formy i warsztatu. W trzecim wypadku relief jest modelowany ręcznie i to dało
możność wprowadzenia pewnych, nieznacznych zresztą, zmian w ikonografii sceny.
To samo przedstawienie odnajdujemy na bardzo licznej grupie urn terakotowych znajdowa-
nych w Chiusi i okolicach. Redagującemu w początkach naszego wieku swój słynny korpus urn
etruskich G. Kortemu, znanych było 125 egzemplarzy, przechowywanych w muzeach Chiusi,
Palermo, Florencji i Paryża. Tenże uczony uważał wszakże, że musi ich być o wiele więcej, co
najmniej dwa razy tyle17. Rzeczywiście od tego czasu w literaturze naukowej ukazały się liczne
wzmianki o wielu innych egzemplarzach18.
Ta sama scena jest zaświadczona w różnych wymiarach, co może dowodzić o odtwarzaniu
form z gotowych wyrobów. Uwzględniając rozmiary można w znanym nam materiale wyodręb-
nić dwie grupy: większą, o długości skrzynek wynoszącej od 40 do 46 cm (u dołu na ogół około
17 Brunn-Kórte, jw., t. II, s. 27—56, tabl. XIX, L Przedstawienie to jest rzadkie na urnach alabastro-
wych: Brunn-Kórte, jw., t. II, s. 38 i n. tabl. XI, 2, a-h. Casa Galeotti w Chiusi.
18 B. N o g a r a, Piccolo ipogeo delia familia Ceicna di Chiusi. MD Al, t. XXVII, 1912, s. 51—61: trzy urny
z przedstawieniem walki Eteoklesa z Polynejkesem; G. G i g 1 i o 1 i, L'Arte etrusca. Milano 1935, pl. CCCCX, 1
(Villa Giulia), tabl. CCCCX, 2 (Museo Gregoriano Etrusco); T h i m m e, jw., St Etr, t. XXIII, 1954, s. 82, 87,
88, il. 35 (Siena, Museo Archeologico, nr 667), il. 36 (Siena, dawniej kol. Chigi; s. 87, s. 90, il. 38 (Turyn, Muzeum);
St Etr, t. XXV, 1957, s. 87—95 (Tomba dei Ceicna), s. 156—157 (urny rodziny Cumni nr 3, nr 8); M.T. F a 1 c o n i
A m o r e 11 i, Urnette etrusche delia collezione Gorga. St Etr, XXX, 1962, s. 321—322, il. 1; L a v i o s a, jw.,
s. 40 (Museo Archeologico di Firenze) i T. D o h r n, H e 1 b i g, Fiihrer durch die Offentlichen Sammlungen
Klassischer Altertumer in Rom. t. I, Die Papstlichen Sammlungen im Vatikan und Lateran. Tubingen 1963, s.
509—510 (urny rodziny Ceicna), s. 586; V. Verhoogen-J. Ch. B a 11 y. Aspects de Part etrusąue. Musees
Royaux d'Art et d'Histoire. Bruxelles, b.r.w., il. 23; D.B. T a n n e r, Etruscan Art in the Fogg Museum. Bulletin
of the Fogg Art Museum, t. III, nr 1 (listopad) 1933, s. 15, il. 6; R. S. T e i t z, Masterpieces of the Etruscan
Art. Worcester 1967, s. 99, nr 91, il. s. 198. Kultura i Iskusstwo Etrurii. Leningrad 1972, s. 66, nr 214; K r a u -
s k o p f, jw., s. 53 i n., 105, pl. 22, 2; P. Astro m, Un'urna etrusca eon iscrizione dipinta. Op Arch. t. VIII,
1974, s. 29—32; F. de Ruy t, Charun, demon etrusąue de la mort. Bruxelles 1934, s. 100, odn. 1; D. Le vi,
II Museo civico di Chiusi. Chiusi 1935, s. 69—70; H. M ó b i u s Zeichnungen etruskischer Kammergraber und
Einzelfunde von James Byres. MD Al, t. LXXIII-LXXIV, 1966/67, s. 68—69, pl. 30—31.
112
prawej nogi.
Tors kobiety, jej ramiona są za duże w porównaniu ze smukłymi, jak gdyby kruchymi forma-
mi dolnej połowy ciała. Na szerokich ramionach osadzona głowa jest niestety odbita, jednak z od-
łomu można przypuszczać, że ona także była zbyt duża w porównaniu do dolnej połowy ciała.
Wnętrze postaci jest puste i wypełnione piaskiem. Z boku, przy styku poduszki z podstawą
widnieją dwa otwory potrzebne do regularnego przebiegu procesu wypalania. Z tyłu poniżej
łokcia prawej ręki można zaobserwować jeszcze jeden otwór (il. 9).
Wszystkie trzy wyżej opisane urny łączą się z sobą podobieństwem reliefu zdobiącego fronty
skrzynek. W dwu pierwszych wypadkach identyczność jest tak daleko posunięta, że możemy mó-
wić o tożsamości formy i warsztatu. W trzecim wypadku relief jest modelowany ręcznie i to dało
możność wprowadzenia pewnych, nieznacznych zresztą, zmian w ikonografii sceny.
To samo przedstawienie odnajdujemy na bardzo licznej grupie urn terakotowych znajdowa-
nych w Chiusi i okolicach. Redagującemu w początkach naszego wieku swój słynny korpus urn
etruskich G. Kortemu, znanych było 125 egzemplarzy, przechowywanych w muzeach Chiusi,
Palermo, Florencji i Paryża. Tenże uczony uważał wszakże, że musi ich być o wiele więcej, co
najmniej dwa razy tyle17. Rzeczywiście od tego czasu w literaturze naukowej ukazały się liczne
wzmianki o wielu innych egzemplarzach18.
Ta sama scena jest zaświadczona w różnych wymiarach, co może dowodzić o odtwarzaniu
form z gotowych wyrobów. Uwzględniając rozmiary można w znanym nam materiale wyodręb-
nić dwie grupy: większą, o długości skrzynek wynoszącej od 40 do 46 cm (u dołu na ogół około
17 Brunn-Kórte, jw., t. II, s. 27—56, tabl. XIX, L Przedstawienie to jest rzadkie na urnach alabastro-
wych: Brunn-Kórte, jw., t. II, s. 38 i n. tabl. XI, 2, a-h. Casa Galeotti w Chiusi.
18 B. N o g a r a, Piccolo ipogeo delia familia Ceicna di Chiusi. MD Al, t. XXVII, 1912, s. 51—61: trzy urny
z przedstawieniem walki Eteoklesa z Polynejkesem; G. G i g 1 i o 1 i, L'Arte etrusca. Milano 1935, pl. CCCCX, 1
(Villa Giulia), tabl. CCCCX, 2 (Museo Gregoriano Etrusco); T h i m m e, jw., St Etr, t. XXIII, 1954, s. 82, 87,
88, il. 35 (Siena, Museo Archeologico, nr 667), il. 36 (Siena, dawniej kol. Chigi; s. 87, s. 90, il. 38 (Turyn, Muzeum);
St Etr, t. XXV, 1957, s. 87—95 (Tomba dei Ceicna), s. 156—157 (urny rodziny Cumni nr 3, nr 8); M.T. F a 1 c o n i
A m o r e 11 i, Urnette etrusche delia collezione Gorga. St Etr, XXX, 1962, s. 321—322, il. 1; L a v i o s a, jw.,
s. 40 (Museo Archeologico di Firenze) i T. D o h r n, H e 1 b i g, Fiihrer durch die Offentlichen Sammlungen
Klassischer Altertumer in Rom. t. I, Die Papstlichen Sammlungen im Vatikan und Lateran. Tubingen 1963, s.
509—510 (urny rodziny Ceicna), s. 586; V. Verhoogen-J. Ch. B a 11 y. Aspects de Part etrusąue. Musees
Royaux d'Art et d'Histoire. Bruxelles, b.r.w., il. 23; D.B. T a n n e r, Etruscan Art in the Fogg Museum. Bulletin
of the Fogg Art Museum, t. III, nr 1 (listopad) 1933, s. 15, il. 6; R. S. T e i t z, Masterpieces of the Etruscan
Art. Worcester 1967, s. 99, nr 91, il. s. 198. Kultura i Iskusstwo Etrurii. Leningrad 1972, s. 66, nr 214; K r a u -
s k o p f, jw., s. 53 i n., 105, pl. 22, 2; P. Astro m, Un'urna etrusca eon iscrizione dipinta. Op Arch. t. VIII,
1974, s. 29—32; F. de Ruy t, Charun, demon etrusąue de la mort. Bruxelles 1934, s. 100, odn. 1; D. Le vi,
II Museo civico di Chiusi. Chiusi 1935, s. 69—70; H. M ó b i u s Zeichnungen etruskischer Kammergraber und
Einzelfunde von James Byres. MD Al, t. LXXIII-LXXIV, 1966/67, s. 68—69, pl. 30—31.
112