DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Załęski, Krzysztof: Alegoryczny portret Stanisława Augusta z "Klepsysrą"
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19583#0249
6. G. Nurnberger, Masoński „medalprzyjaźni", 1 pol. XVIII w., Muzeum Narodowe w Warszawie
Jaka jest symboliczna wymowa tych znaków? Globus, kula ziemska — w obrazie loży stopni
pierwszego i drugiego przedstawia, iż wszyscy bracia wolnomularze powinni być rozszerzeni
i zjednoczeni na całym świecie. Korona — symbol stopnia piątego oznacza wyższe przejrzenie,
mądrość. Słońce oznacza prawdę, męstwo, sprawiedliwość, siłę twórczą. Domek (w obrazie loży
stopni pierwszego i drugiego) — miejsce, w którym zamykał się Salomon z Hiramem, aby kreślić
prace świątyni. Kamień nieociosany oznacza ucznia. Kolor niebieski przeważał w ozdobach loży
i braci18.
Dewizę obrazu „Quaesivit coelo lucern", tłumaczyć można wspomnianą już koniecznością
„rozpraszania ciemności" przez wolnomularzy. Nazwa neapolitańskiej loży „Del Celo"19, zało-
żonej w 1764 r., wydaje się mieć podobny podtekst.
Pod względem formalnym portret Stanisława Augusta jest zbliżony najbardziej do wizerunku
księcia Leopolda von Anhalt-Dessau (1676—1747), dzieła mało znanego malarza F.W. Giite20
(il. 5). Książę, przedstawiony jako biblijny król Dawid, siedzi przy stole nakrytym tkaniną, na
18 S. Małachowski-Łempicki, Zarys historyi wolnomularstwa polskiego, słownik rzeczy ma-
sońskich. Maszynopis w MNW.
19 S. Małachowski - Łempicki, Wolnomularze Europy i Ameryki. Warszawa br., s. 64.
20 Schloss und Park Mosigkau. przewodnik, druk Magdeburg 1963, s. 38.
245
Jaka jest symboliczna wymowa tych znaków? Globus, kula ziemska — w obrazie loży stopni
pierwszego i drugiego przedstawia, iż wszyscy bracia wolnomularze powinni być rozszerzeni
i zjednoczeni na całym świecie. Korona — symbol stopnia piątego oznacza wyższe przejrzenie,
mądrość. Słońce oznacza prawdę, męstwo, sprawiedliwość, siłę twórczą. Domek (w obrazie loży
stopni pierwszego i drugiego) — miejsce, w którym zamykał się Salomon z Hiramem, aby kreślić
prace świątyni. Kamień nieociosany oznacza ucznia. Kolor niebieski przeważał w ozdobach loży
i braci18.
Dewizę obrazu „Quaesivit coelo lucern", tłumaczyć można wspomnianą już koniecznością
„rozpraszania ciemności" przez wolnomularzy. Nazwa neapolitańskiej loży „Del Celo"19, zało-
żonej w 1764 r., wydaje się mieć podobny podtekst.
Pod względem formalnym portret Stanisława Augusta jest zbliżony najbardziej do wizerunku
księcia Leopolda von Anhalt-Dessau (1676—1747), dzieła mało znanego malarza F.W. Giite20
(il. 5). Książę, przedstawiony jako biblijny król Dawid, siedzi przy stole nakrytym tkaniną, na
18 S. Małachowski-Łempicki, Zarys historyi wolnomularstwa polskiego, słownik rzeczy ma-
sońskich. Maszynopis w MNW.
19 S. Małachowski - Łempicki, Wolnomularze Europy i Ameryki. Warszawa br., s. 64.
20 Schloss und Park Mosigkau. przewodnik, druk Magdeburg 1963, s. 38.
245